Al jaren gastgezin voor kandidaten van Koningin Elisabethwedstrijd: "Moeten meestal troosten, 1 keer hadden we winnares"

De “IJzerenberg” aan de rand van Leuven is een oase van rust en kunst. De familie Spaas-Smets organiseert hier een driejaarlijkse expo met beeldende kunst in hun eigen parktuin. Ook de liefde voor muziek is groot. Al sinds 2004 vinden kandidaten van de Koningin Elisabethwedstrijd hier een gastvrije, warme thuis, soms voor een week, als ze de eerste ronde niet overleven, soms ook veel en veel langer. 

“In het begin hadden we altijd mensen uit Oost-Europa: Polen, Armenië, Rusland, Tsjechië. Plots vroegen ze ons: mag het ook een Koreaan zijn? Natuurlijk, zeiden we en sindsdien zitten we vooral in Azië,” vertelt Geneviève Spaas.

Dit jaar is dat de Zuid-Koreaanse cellist Taeguk Mun, die in de Verenigde Staten studeert. Het is zijn eerste keer in België en hij heeft het naar zijn zin bij het gastgezin: “Alles is hier eenvoudig en mooi en kalm. Dat helpt tegen de stress van de wedstrijd. Ik hou ervan om in de enorme tuin te wandelen.” Groot verschil met een verblijf op hotel, vindt Taeguk Mun. “Daar voel je je alleen. Hier krijg ik steun en zorg en kan ik fijn praten.” 

Taeguk Mun verdwijnt naar het salon, waar hij repeteert met zijn eigen pianiste, de Amerikaanse Noreen Polera, die hem al sinds zijn 14e begeleidt. Ook haar verblijf in het Leuvense gastgezin wordt nu verlengd, want Taeguk Mun stoot door naar de halve finale van de Koningin Elisabethwedstrijd. 

Victor Spaas: “Wij moeten ervoor zorgen dat de kandidaten voor hun optreden volledig op hun gemak zijn, zonder zorgen voor andere dingen dan hun muziek.” En dat betekent veel praktische organisatie, van de deelnemers naar de wedstrijd brengen tot koken-op-maat. “De zangeressen zijn het moeilijkst,” lacht Geneviève. "Ze hebben het altijd te koud of te warm; het eten moet lauw zijn of vegetarisch. Pianisten of violisten zijn door de band heel gemakkelijk. Je moet iedereen serieus nemen als ze een pijntje hebben. En ze hébben allemaal wel eens een pijntje.”

18 jaar muzikanten herbergen, dat levert een schat aan anekdotes op. De smoking van een Poolse pianist kwam zonder knopen terug van de stomerij. "Toen moest ik de knopen van jouw pak eraan naaien”, vertelt Geneviève, "want ’s avonds zou de pianist spelen voor de koning en de koningin. Of die keer toen een Rus een uur voor vertrek vaststelde dat hij geen zwarte broek had, terwijl dat wel de dresscode was. Victor vloog met hem te elfder ure naar de winkel."

Het gastgezin leeft ook sterk mee met de kandidaten. “We moeten vooral veel mensen troosten die in de eerste ronde uitvallen. Maar ook in de halve finale, of als ze niet in de finale raken, of als ze niet bij de eerste drie zijn in de finale,” zegt Victor. Eén keer logeerde er een kandidaat die derde werd en één keer was zelfs de winnares te gast. “Dat was een jubelmoment”, herinnert Geneviève zich.

Dat was in 2015, toen de Zuid-Koreaanse Ji Young Lim won. Een memorabele avond, want eerst werd een violiste met een zeer gelijkende naam op het podium geroepen. Verwarring alom. Ji Young Lim “was nog nooit buiten Korea geweest. Ze was bij ons met haar moeder. Ik dacht dat moeder ging koken, maar dat ging niet door; ze was de muzikale coach van haar dochter. Ik heb toen heel veel rijst klaargemaakt,” lacht Geneviève.

Gastgezin zijn voor de Koningin Elisabethwedstrijd is dus een groot engagement. Je weet ook nooit hoe lang een kandidaat zal blijven. “Een winnaar moet nog wekenlang na de wedstrijd concerten spelen.” De familie houdt contact met sommige muzikanten, “als ze in België een concert hebben, dan komen ze hier weer logeren.” En af en toe is er een die kind aan huis wordt.

Wat is de motivatie om elk jaar paraat te staan? “We zijn maar met ons twee meer hier in huis, we hebben de ruimte,” zegt Geneviève. De vleugelpiano waar Victor doorgaans op speelt, is beschikbaar voor de deelnemers aan de wedstrijd. "We doen het uit liefde voor muziek. Omdat we op die manier zoveel internationale contacten hebben. En we hebben een enorm respect voor kunstenaars,” besluiten Victor en Geneviève.  

En Taeguk Mun? De verwachtingen zijn hooggespannen; hij werd eerder al derde op de Tsjaikovski-wedstrijd. “Ik probeer meer op mijn groei als muzikant tijdens deze wedstrijd te focussen dan op het resultaat. Ik doe mijn best en als het resultaat goed is, dan is dat leuk. Maar wat telt is dat ik voor mensen speel en mij goed voel op de scène." Taeguk Mun kreeg goed nieuws: hij mag door naar de halve finale.