Turkse president Erdogan speelt het hard: "We zullen Zweedse en Finse toetreding tot NAVO niet goedkeuren"
Op de dag waarop ook Zweden formeel de beslissing nam om bij de NAVO aan te sluiten, laat de Turkse president Erdogan opnieuw van zich horen. Nog duidelijker dan vorige week verzet hij zich tegen de toetreding van Finland en Zweden. "Ze moeten geen moeite doen om daarover in Ankara te komen onderhandelen." Daarmee heeft de NAVO nu echt een probleem.
Nadat president Erdogan vorige vrijdag al zijn bezwaren had kenbaar gemaakt tegen een mogelijke toetreding van Finland en Zweden, hadden andere NAVO-landen hun best gedaan om de kwestie te relativeren. Ook NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg zei, na afloop van een informele bijeenkomst van de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in Berlijn, dat hij er gerust in was: "Turkije heeft duidelijk gemaakt dat het niet de bedoeling heeft om lidmaatschap (van Zweden en Finland, nvdr) af te blokken."
Nochtans is dat precies de intentie die Erdogan nu ondubbelzinnig formuleert. En om nieuwe leden toe te laten, moeten alle lidstaten unaniem het licht op groen zetten. Turkije kan dus, net als alle andere NAVO-landen, zijn veto stellen.
"Zweden kweekvijver voor terroristen"
Het verzet van Erdogan heeft te maken met de aanwezigheid in Finland, en vooral in Zweden, van groepen en personen die door de Turkse regering als "terroristisch" worden beschouwd of die in hun ogen te nauw aanleunen bij terroristische organisaties. Het gaat dan niet alleen over de Koerdische afscheidingsbeweging PKK (die ook door de EU als terroristisch wordt beschouwd), maar ook over aanhangers van de Gülen-beweging. Die laatste beweging (met aanhangers van de islamistische denker Fethullah Gülen) wordt beschuldigd van het beramen van de mislukte staatsgreep in 2016.
Vooral Zweden biedt volgens Erdogan veel te lankmoedig onderdak aan mensen die tot die groepen zouden behoren. Erdogan had het vanavond over Zweden als een "broedkamer" of "kweekvijver" voor terroristische organisaties. "Hoe kunnen we hen vertrouwen?" Het zit de Turkse president ook dwars dat Zweden sinds 2019 geen wapens meer wil leveren aan Turkije, als reactie op de Turkse operatie tegen de Koerden in het noorden van Syrië.
Blufpoker of echt haar in de boter?
Tijdens het weekend leek het er nog op dat de Turkse soep niet zo heet zou worden gegeten als ze vrijdag door Erdogan werd opgediend. Met zijn hernieuwde en nog forsere uithaal maandagavond maakt de president duidelijk dat de NAVO met een probleem zit. De vraag is of Erdogan blufpoker speelt om een aantal lichtere toegevingen uit de brand te slepen, of dat hij echt wil dwars liggen zolang de Zweden en de Finnen hem zijn zin niet geven. Zo zou Turkije verwachten dat beide landen samen in totaal 33 mensen uitleveren aan de Turkse justitie.
Turkije is niet zomaar het eerste het beste land binnen de NAVO. Het beschikt over het op één na grootste leger (qua manschappen) van de hele alliantie, na de Verenigde Staten. De ligging van het land in het zuidoosten van de Middellandse Zee en grenzend aan het Midden-Oosten is van het grootste strategische belang.
Tegelijk speelt Turkije al enkele jaren zo nu en dan de rol van stoorzender binnen het bondgenootschap. Het kocht - zeer tegen de zin van de VS - het Russische S-400-luchtafweersysteem. Het onderhoudt in het algemeen dubbelzinnige relaties met Rusland. En het beschouwt Griekenland veeleer als een te wantrouwen vijand dan als een (NAVO-)bondgenoot - al geldt dat omgekeerd evenzeer.
De Turkse wispelturigheid en dwarsheid is dus niet nieuw. Maar nu de NAVO in een ernstige krachtmeting is verwikkeld met Rusland en de toetreding van Finland en Zweden door alle andere lidstaten wordt toegejuicht, drijft Erdogan de interne spanningen op de spits.