Spanje straks eerste Europees land met menstruatieverlof voor vrouwen? "Risico dat je pijn normaliseert"

De Spaanse regering heeft een wetsvoorstel gelanceerd dat onder andere het recht op abortus uitbreidt en de morning afterpil gratis maakt. En wat er ook instaat, is het recht op betaald menstruatieverlof voor elke vrouw in Spanje die last heeft van heel pijnlijke maandstonden. 

"Gedaan met gaan werken met pijn. Gedaan met een hoop pillen innemen voor het werk. Gedaan met de pijn verstoppen, die ervoor zorgt dat we onze job niet kunnen doen", zo klonk het bij Spaans minister van Gelijkheid Irene Montero. "Dit is voor alle vrouwen die dit nodig hebben. Zij kunnen tijdelijk verlof inroepen voor hevige menstruatiepijn."

Het voorstel moet nog door het parlement, maar daar worden weinig problemen verwacht. Tegen volgend jaar zou Spanje dan het éérste land in Europa kunnen worden, waar het recht op menstruatieverlof bestaat. Maar is menstruatieverlof wel zo'n goed idee?

"Pijn bij de menstruatie komt relatief frequent voor", zegt gynaecoloog aan het UZ Gent Isabelle Dehaene. "Als je je maandstonden hebt, komen er namelijk bepaalde hormonen vrij die ervoor zorgen dat de baarmoeder samentrekt, zodat je bloedverlies hebt. Dat wordt als onaangenaam ervaren, de typische krampen."

Voor artsen is het dan belangrijk om te kunnen inschatten hoeveel pijn vrouwen precies hebben. Ze werken daarvoor met drie gradaties van pijn. "Er zijn mensen die een beetje pijn hebben, maar geen pijnstilling nodig hebben", legt Dehaene uit. "Dan zijn er mensen die wel pijnstilling nodig hebben. Tot slot heb je ook de groep van mensen die zeggen dat ze zoveel pijn hebben dat ze eigenlijk niet kunnen gaan werken." Voor die laatste groep schrijven dokters dan ook af en toe een ziektebriefje.

Verpleegkundige Babs Beyen lijdt aan adenomyose, een vorm van endometriose, en heeft hevige pijnen tijdens haar menstruatie. Menstruatieverlof, zoals dat in Spanje op tafel ligt, zou veel voor haar kunnen betekenen. 

"Het zou voor mij niet iedere keer nodig zijn om thuis te blijven, dat zeker niet', getuigt ze. "Maar als al de rest faalt, mijn warmtetherapie, kersenpitkussentjes en mijn pijnstillers, zou het voor mij een geruststelling zijn om te weten dat ik de mogelijkheid heb om een dag te nemen om te recupereren."

Endometriose is ook meteen de meest voorkomende medische verklaring voor hevige menstruatiepijn. Dat is een gynaecologische aandoening waarbij er baarmoederslijmvlies aanwezig is buiten de baarmoeder. "Tijdens je maandstonden, menstrueert dat weefsel een beetje mee", vertelt Dehaene. "Dat veroorzaakt een ontstekingsreactie en geeft pijn."

Een normale menstruatie hoort op wat krampen na vrijwel pijnloos te zijn. Als je toch veel pijn ervaart, is dat volgens Dehaene een reden om te laten onderzoeken wat die pijn veroorzaakt. "Het is zo dat er bij endometriose vaak zeven à tien jaar zit tussen de eerste symptomen en de diagnose", weet Dehaene. "Het probleem is helemaal miskend. Een van de redenen daarvoor is dat het als normaal gezien wordt dat men pijn heeft tijdens de maandstonden."

Als gynaecoloog is Dehaene dan ook niet meteen voorstander van het voorstel om menstruatieverlof in te voeren voor alle vrouwen die pijn ervaren tijdens de maandstonden, zoals dat in Spanje op tafel ligt. 

"Het risico is dat je, door zoiets in een wet te gieten, pijn tijdens de maandstonden gaat normaliseren. Je zegt: "Oké je bent een vrouw, je hebt maandstonden, dus je hebt pijn. Dat is normaal." Terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn", aldus Dehaene. "Als mensen echt pijn hebben bij de maandstonden, is dat een reden om naar een arts te gaan. Dan moeten we zoeken naarwaar die pijn vandaan komt." 

Een arts kan dan de juiste vragen stellen. Is je cyclus regelmatig? Is je hoeveelheid bloedverlies normaal? Heb je pijn tijdens de maandstonden of tijdens seks? "Zo haal je er al veel mogelijke pathologieën uit", zegt Dehaene. De juiste diagnose en behandeling kan zo de pijn verlichten.

Menstruatieverlof geven aan vrouwen met veel pijn, klinkt zo steeds meer als een doekje voor het bloeden, terwijl de oorzaak van de pijn moet aangepakt worden. Met de juiste diagnose en behandeling zou de fractie van mensen die zoveel pijn hebben dat ze niet kunnen werken volgens Dehaene namelijk heel klein zijn. "Het is aan de arts om de patiënt ernstig te nemen, maar het is ook aan alle vrouwen om er toch aandacht voor te hebben", besluit ze.

Ook uitgever van het online-magazine over menstruatie Period! Paula Kragten loopt niet warm voor het Spaanse idee voor menstruatieverlof. "Ik vind menstruatieverlof een ontzettend slecht idee", klinkt het meteen.

Volgens Kragten is het Spaanse voorstel stigmatiserend en kan het de kansen van vrouwen op de arbeidsmarkt verkleinen. "Ik zou me als werkgever echt wel drie keer achter het oor krabben als ik een vrouw moest aannemen."

Ze wijst ook op het feit dat er makkelijk misbruik kan gemaakt worden van menstruatieverlof. "Ik vraag me af: wie gaat hierop controleren? Waar leggen we de grens? Hebben we straks ook overgangsverlof, prostaatverlof, migraineverlof?"

Al ziet Kragten toch ook de mogelijke positieve effecten van het Spaanse wetsvoorstel.  Zo kan het volgens haar helpen om het taboe rond pijnlijke menstruatie te doorbreken."Het enige wat ik eigenlijk wel goed vind aan dit Spaanse wetsvoorstel is dat we het er gewoon over hebben. Want waarom hebben we nog altijd geen adequate oplossingen voor een medisch probleem?"