Viroloog Steven Van Gucht: ‘De nieuwe coronavarianten hoeven ons geen zorgen te baren over de zomer’

Waarom waarschuwt het European Centre for Disease Prevention and Control voor zomerse coronagolven?

Van Gucht: “Ze baseren zich op wat je de voorbije twee weken ziet in Portugal, namelijk een opvallende stijging van het aantal besmettingen die grotendeels is veroorzaakt door twee nieuwe subvarianten die aan een snelle opmars bezig zijn. Het gaat om BA.4 en BA.5, broertjes van de omikronvariant die eind vorig jaar opdook. Ze zijn in februari opgedoken in Zuid-Afrika en daar nu dominant. Ondertussen zijn ze ook in Europa gesignaleerd, met ook enkele gevallen bij ons. In Portugal gaat de verspreiding supersnel waardoor het aantal besmettingen er weer stijgt.”

Dreigt de zorg door die twee nieuwe omikrontelgen deze zomer nog in de problemen te komen, zoals het European Centre for Disease Prevention and Control vreest?

“Die kans acht ik klein. Wij zien het hier alvast niet in onze modellen. Ik lees het bericht van de Europese waakhond vooral als een terechte waarschuwing dat de pandemie niet voorbij is. Er zullen nieuwe varianten blijven komen en logischerwijze zullen die altijd voordeel hebben op de vorige. 

“Maar het is lente, de druk op onze zorg is nu laag en daalt en onze immuniteit is nu nog te goed om veel ernstige ziekte te veroorzaken. Je moet ook een onderscheid maken tussen een besmettingsgolf en een ziektegolf. In Portugal zijn er meer besmettingen, maar niet meer ziekenhuisopnames. De twee nieuwe varianten zullen wellicht ook hier dominant worden en mogelijk het aantal besmettingen weer doen stijgen. Maar het ziet er niet naar uit dat ze ook meer ziekte en zware druk op de zorg zullen veroorzaken. In het najaar en de winter, wanneer onze immuniteit alweer zwakker zal zijn en we meer binnen zitten, is die kans groter.”

In welke mate kunnen BA.4 en BA.5 aan de immuniteit ontsnappen?

“Een nieuwe variant die oprukt ontsnapt altijd een stukje aan onze opgebouwde immuniteit. Alleen zo kan ze de boel overnemen. Maar BA.4 en BA.5 hebben drie nieuwe mutaties. Dat is echt geen drastisch verschil met voorganger BA.2, die bij ons erg veel mensen heeft besmet en op zijn laatste beentjes loopt. Het is ook niet te vergelijken met de eerste omikronvariant. Die had meer dan 50 mutaties in vergelijking met zijn voorganger. De twee nieuwe subvarianten hebben dus een ietsje groter voordeel om zich te verspreiden, maar niet om onze immuniteit zodanig te omzeilen dat we meer en ernstig ziek worden.”

Zijn ook niet-gevaccineerden ondertussen voldoende beschermd door natuurlijke blootstelling?

“Voor een stuk hebben zij ook immuniteit opgebouwd omdat velen ondertussen één à twee besmettingen hebben opgelopen. Maar verschillende studies tonen dat de hybride immuniteit, opgewekt door zowel besmetting als vaccinatie, beter beschermt en ook tegen nieuwe varianten een stuk robuuster is. Natuurlijke besmetting geeft meer lokale immuniteit in de neus, vaccinatie biedt antistoffen in het bloed. Dan heb je een veel completere defensie.”

Is de komst van nieuwe varianten een reden om de mondmaskerplicht op het openbaar vervoer toch maar niet af te voeren?

“Dat is een politieke beslissing, maar puur virologisch zie ik geen reden om niet te versoepelen. De druk op de zorg en de besmettingen nemen af. Dan is het logisch dat je versoepelt. Er zal altijd weer een nieuwe variant opduiken. Als je dan iedere keer besluit om niets te versoepelen, raak je nooit meer van maatregelen af. Het lijkt me raadzamer om de maskers op het openbaar vervoer af te voeren maar om wel mee te geven dat we ze weer bovenhalen wanneer het opnieuw moeilijker wordt. Wie zich zorgen maakt kan natuurlijk nog altijd een masker dragen. Dat is dan best een FFP2-masker waarmee je jezelf beschermt.”