Op het partijcongres Liberaal Vuur van Open Vld dit weekend legt Vlaams Parlementslid Van Volcem een reeks woonvoorstellen op tafel. Die moeten niet alleen zorgen dat er voldoende woningen bijkomen, maar ook dat die woningen kwaliteitsvol en betaalbaar zijn. Ze hoopt de steun te krijgen van haar partijgenoten in het terugbrengen van de registratierechten naar 0% op de aankoop van een eerste woning. De btw moet tijdelijk naar 6% voor de bouw van een eerste woning. Percelen tot 400 m² moeten belastingvrij kunnen worden aangekocht als het voor een eerste woning is.

“We moeten de barrière voor jonge mensen om een woning te kopen zo laag mogelijk houden”, zegt Van Volcem. “Er zijn meer betaalbare huurwoningen nodig. Belasting op huur is daarom uit den boze. Wie investeert in verhuurwoningen, moet net gestimuleerd worden, want zij zetten hun kapitaal in voor de woningnood.” Ook voor de overheid zijn deze voorstellen volgens het Vlaams Parlementslid financieel haalbaar. “Vorig jaar waren er 3 miljard euro inkomsten aan registratierechten uit vastgoed, wat 750 miljoen euro meer was dan voorzien”, zegt Van Volcem. “Er is dus financiële ruimte tot zo’n verlaging. Met de afschaffing van de woonbonus kan ook dit budget worden ingezet voor wonen.”

Nijpend probleem

Van Volcem toont met enkele cijfers hoe nijpend het probleem is, zeker in de steden. Het woningaanbod in onze provincie stijgt zowel in Antwerpen (+10%) als in Mechelen (+7%) en Turnhout (+14%). Voor heel Vlaanderen ligt dit op 11%. Dat is onvoldoende om te beantwoorden aan de bevolkingsgroei, en nog minder aan de groei aan alleenstaanden en huishoudens van twee personen. Gevolg is dat woningen steeds duurder worden. Een woning kopen dreigt voor steeds meer mensen onbetaalbaar te worden. De gemiddelde individuele inkomens zijn in geen enkele Antwerpse centrumstad hoger dan het Vlaamse gemiddelde. In Antwerpen ligt dat zelfs lager dan in Mechelen en Turnhout.

De vraag blijft waar die extra woningen moeten komen. Beleidsmakers en stedenbouwkundigen roepen op om het wonen in de steden te promoten. Alleen zo kunnen de groene ruimtes buiten de stad worden behouden. Van Volcem gaat daar niet in mee. Er is volgens haar een nieuw woonbeleid nodig, waarbij ook naar de gemeenten rond de steden moet worden gekeken. “We moeten af van de kunstmatige grens tussen steden en de rand, waar andere regels gelden”, zegt het parlementslid. “De steden zijn volgebouwd. Bovendien vragen ook stedelingen naar extra groen en kwaliteitsvolle openbare ruimte. Je zou meer in de hoogte kunnen bouwen, maar dat zorgt dan voor andere mogelijk negatieve effecten.”

Wachtlijst sociale woningen

“Ik pleit voor woonzones die de stadsgrens overschrijden. Dat betekent dat ook in de rand dichter moet worden bebouwd. Alleen door het woningaanbod uit te breiden kunnen we de prijzen drukken.” Als het over betaalbaarheid gaat, komen de sociale woningen in beeld. Momenteel staan in Vlaanderen 170.000 mensen op een wachtlijst. Zelfs als alle sociale woningmaatschappijen hun grond zouden volbouwen, dan nog is slechts 10% van de wachtlijst weggewerkt. “Jaarlijks komen er tweeduizend sociale nieuwbouwwoningen bij in Vlaanderen. Aan dat tempo zou het 85 jaar duren voor alle mensen op de wachtlijst een woning hebben. Het is tijd om het naoorlogse verhaal van het bijbouwen van sociale woningen te verlaten.”

“Er is meer doorstroming van huurders nodig in de sociale huisvesting. Het moet een tijdelijke oplossing zijn om te beantwoorden aan een woningnood. De huurpremie voor mensen die eigenlijk recht hebben op een sociale woning, maar nu genoodzaakt zijn om op de private markt te huren, moet worden aangepast.” Nu maakt iemand pas aanspraak op een huurpremie als hij of zij vier jaar op de wachtlijst staat. Dat moet volgens Van Volcem worden teruggebracht naar twee jaar. Een van de voorwaarden voor een huurpremie is dat de huur niet meer mag bedragen dan 660 euro per maand voor een alleenstaande.

“Ik kan u zeggen dat je tegenwoordig geen appartement meer vindt voor die huurprijs”, zegt het Vlaams Parlementslid. “Als de huurprijzen stijgen, moeten ook de voorwaarden aangepast worden. De gemiddelde prijs voor een huurwoning is 800 euro per maand.”