Buikspreker Jeff Dunham: ‘Als iemand lacht met wat hij eigenlijk niet mag lachen, dan is mijn avond geslaagd’

“Ik schrijf voor elke show, waar ook ter wereld, een paar grappen over de plaats waar ik ben”, antwoordt Jeff Dunham op de vraag hoe hij het nog spannend houdt na vijftig jaar buikspreken, waarvan vijftien jaar al toerend over de hele wereld. “Daarvoor kijk ik naar het plaatselijke nieuws en praat ik met voorbijgangers. Meestal lukt dat goed, behalve die ene keer toen ik in Duitsland iets over de Tweede Wereldoorlog liet vallen. Geen Hitlermop of zo, hé: gewoon een vermelding. Kan daar nog altijd niet.”

Binnen precies een week staat Dunham in het Sportpaleis en dus zal hij ook in Antwerpen rondstruinen, op zoek naar het nieuws van de dag. Het is niet zeker of ook maar één sinjoor hem zal herkennen: zonder zijn zelfgemaakte poppen ziet de komiek eruit als een bemiddelde toerist uit Arizona die de weg naar het Havenhuis wil weten. Pas op het moment dat hij zijn vuist in een van zijn dummy’s duwt, wordt hij een wereldster.

Van al zijn personages kent u waarschijnlijk Achmed het best, de zelfmoordterrorist zonder talent die zijn publiek probeert bang te maken door ernaar te grommen en te blazen. Achmed gaat al mee sinds Spark of Insanity uit 2007, Dunhams eerste wereldtournee en nog altijd de best bezochte comedytournee ooit. Andere vaste waarden zijn de knorrige gepensioneerde Walter, het paarse fantasiebeest Peanut en José Jalapeno, een peper met een sombrero.

De vaste figuren zijn de hoekstenen van Dunhams succes. Ook in Antwerpen zal Achmed zijn toeschouwers infidels noemen en de frons in Walters wenkbrauwen is nog altijd die van tien jaar geleden. “Het enige verschil is dat ik Walters hoofd tegenwoordig met een 3D-printer maak. Vroeger lachte hij mij uit omdat ik geen vriendin kon krijgen, nu maakt hij grappen over mijn prostaat”, grijnst Dunham, net zestig geworden.

Omkleden

Maar beschuldig de beroemdste buikspreker ter wereld er vooral niet van dat hij op zijn lauweren rust. “Ik bouw nog elke twee jaar een nieuwe pop. Tijdens de lockdown bedacht ik mijn laatste personage, een puber met een smartphoneverslaving. Mijn fans kozen zijn naam: Url, maar je spreekt het uit als Earl.”

Dunham kan terugblikken op een carrière van veertig jaar, die begon zoals die van veel andere komieken. “Ik had als kind wat overgewicht, hield niet van sport en de meisjes lieten me links liggen. Met Kerstmis kreeg ik een buikspreekpop met een handleiding”, vertelt hij. “Met dat ding aan mijn arm was ik plots iemand. Samen durfden we grappen te maken over de klasgenoten en over de directeur.”

Op schoolfeestjes, talentenjachten en kerkdiensten ontpopt Dunham zich tot de ster van de streek en op zijn achttiende geeft hij zichzelf tien jaar om in The Tonight Show van Johnny Carson te geraken. Dat lukt hem net, nadat Carson hem eerst heeft afgewezen. Hij speelt zelfs een tijdje op Broadway in de revue van Mickey Rooney, die hem met beide voeten op de grond zet. “Ik hoor het hem nog zo zeggen: de enige reden dat jij hier speelt, is dat ik me kan omkleden.”

Dunham moet er maanden aan een stuk dezelfde routines spelen en naar die sleur wil hij nooit meer terug, maar zijn visie op comedy komt nog altijd uit de revue. “Humor is escapisme, een manier om even weg te zijn van alle zorgen. Dat kunnen we vandaag meer dan ooit gebruiken, toch? Ik breng geen boodschap en heb niemand iets bij te leren, laat staan als het over politiek gaat. Niets ergert mij meer dan een beroemdheid die zijn stemgedrag probeert te verkopen aan zijn fans.”

“Natuurlijk lach ik met wat er in de wereld gebeurt. Maar als ik een pop bouw die Larry heet en de adviseur van Donald Trump is, dan heeft die niks te maken met mijn politieke mening. Het enige punt dat ik wil maken, is dat adviseur zijn van Trump een hondenjob is.”

Grenzen aftasten

“Door te buikspreken ben ik mijn eigen tegenstem”, zegt Dunham. “Mijn pop zegt iets, ik zeg het tegenovergestelde en daar is de spanning die je nodig hebt voor goede humor. Mocht Achmed of Walter rechtstreeks tegen het publiek zeggen wat ze tegen mij zeggen, dan werd ik gecanceld.”

Het c-woord, kan een interview met een komiek nog zonder? “Iedere comedian met meer dan tien jaar ervaring ziet dat de maatschappij veranderd is en dat bepaalde dingen niet meer aanvaardbaar zijn terwijl ze dat vroeger wel waren. Soms snap ik dat, soms vind ik het een schande”, aldus Dunham. “Maar ik zie het ook als een uitdaging. Ik heb de taak om mijn publiek in te schatten, te zien waar de grenzen liggen en die dan net een beetje verder te duwen. Als iemand lacht met iets waar hij eigenlijk niet mee zou willen of mogen lachen, dan is mijn avond geslaagd.”

Miljoenen mensen zijn al schuddebuikend uit zijn zalen gewandeld, maar dan nog is geen enkele lach voor Jeff Dunham vanzelfsprekend. “Als een hele zaal uit zijn dak gaat, kan ik een hele avond wakker liggen van die ene man met zijn zure gezicht op de eerste rij. Ik kijk mijn publiek nooit te lang recht in de ogen, omdat ik bang ben van naar iemand te staren die niet lacht. Die angst heb ik nodig, ze verklaart waarom mijn fifteen minutes of fame nu al jaren duren.”

Jeff Dunham staat op 30 mei in het Sportpaleis. Info en tickets via livecomedy.be.