Dubbelzinnige houding dreigt haar zuur op te breken: Russische dj Nina Kraviz wil ‘vrede’, maar voor critici volstaat dat niet

Vrijdag en zaterdag maakt Core, een gloednieuw festival van Tomorrowland en Rock Werchter, zijn debuut in Brussel. Met een aaneenschakeling van hippe namen neemt de programmatie weinig risico’s. Vrijdag speelt revelatie Lous and the Yakuza een thuismatch. Rapper Nas pleziert de hiphopfans met een zeldzame show. De Berlijns-Koreaanse dj Peggy Gou moet dan weer de club kids naar het Ossegempark lokken. Maar ongewild wekte één naam op de affiche toch controverse op. De Russische dj Nina Kraviz vraagt de festivalgangers zaterdag ten dans, maar riskeert voor wapperende blauw-gele vlaggen te staan.

Dat heeft alles te maken met haar dubbelzinnige houding tegenover president Vladimir Poetin. Het was Clone Records, de Nederlandse verdeler van haar platen, die de kat de bel aanbond. Eerder deze maand liet het distributiebedrijf op Instagram weten dat het de banden heeft verbroken met Trip Recordings, het label van Nina Kraviz. Geen klein bier, want de dj behoort tot de absolute wereldtop. Met haar bijna 2 miljoen volgers op Instagram reikt ze tot ver buiten de grenzen van haar geboortestad, het Oost-Siberische Irkoetsk. Dat Belgische ­dj-talenten als Amelie Lens en Charlotte De Witte door het glazen plafond van de techno konden breken, hadden ze ook te danken aan het pionierswerk van de Russische. Vakbladen als Mixmag prijzen niet alleen haar veelzijdige technosound, maar ook haar eigenzinnige houding.

Net die houding dreigt Nina Kraviz nu zuur op te breken. Serge Verschuur, labelbaas van Clone Records, zegt begrip te hebben voor Russische artiesten die zich uit veiligheidsoverwegingen in stilte hullen. Maar aan het Nederlandse muziekplatform 3voor12 zei Verschuur dat haar team ‘zeer onbevredigende verklaringen’ gaf bij hun standpunt tegenover de Russische agressie. ‘Als zakelijke partner willen we wel weten wat er aan de hand is en welk standpunt ze inneemt’, klinkt het onder meer. Verzoeken om de kwestie in besloten kring te bespreken, wees de artieste naar verluidt af. Bovendien kwam haar labelmanager ‘manipulatief’ over, aldus nog Verschuur.

Clone Records laat uitschijnen dat het niet over één nacht ijs is gegaan. In hun statement verwijzen ze naar het jarenlange geflirt van de dj met Sovjet-sentimenten. Zo zou het voorlopig onuitgebrachte nummer ‘All his decisions’ sympathie voor de Sovjet-Unie verraden. In het verleden stond Kraviz ook op feesten van oligarchen en noemde ze de 20 miljoen doden onder Stalins regime ‘propaganda van Wikipedia’. De annexatie van de Krim in 2014 liet haar onbetuigd, tot ze een maand later een foto met een kartonnen Poetin op Instagram plaatste. De kartonnen president houdt een geweer vast met een bloem uit de loop. Haar team liet aan Time Magazine, die uitgebreid berichtte over de kwestie, weten dat een bloem symbool staat voor vrede.

Vage verklaring

‘Vrede’, dat is voorlopig ook altijd het standpunt geweest van Kraviz in de oorlog met Oekraïne. Daags na de inval plaatste ze een video op Instagram, waarbij ze het woord in het cyrillisch schreef op een blad papier. Volgens haar critici ging de boodschap niet ver genoeg. ‘Vrede, maar onder welke voorwaarden?’, klinkt het bij hen. ‘Wil ze dat Oekraïne zich overgeeft om een einde aan de oorlog te maken? Wil ze vrede onder Poetins voorwaarden?’, citeert 3voor12 labelbaas Serge Verschuur.

Veel wijzer wordt een mens in ieder geval niet van de verklaring die Nina Kraviz na het voorval met Clone Records op Instagram plaatste. In Engelse bewoordingen blinkt de artieste uit in vaagheid, al stelt ze wel dat ze als muzikante nooit de kant van politici gekozen heeft. ‘Ik begrijp politiek en de sociale processen die ermee gepaard gaan niet. Dus ik denk niet dat ik me erover kan uitspreken op sociale media’, klinkt het. Ze zegt ook dat ze tegen geweld is. ‘Het is vreselijk tot wat de betrekkingen van mijn land met Oekraïne zijn verworden.’

Core reageert: ‘Tomorrowland is apolitiek’

Twee dagen na de post werd Nina Kraviz door drie festivals van de affiche gehaald. Zowel Pollerwiesen in het Duitse Dortmund, als Movement in de Amerikaanse technobakermat Detroit, schrapte de artieste. Het Haagse dancefestival The Crave had de dj geboekt als headliner, maar zei dat ze ‘na lange en intensieve discussies, zowel intern als extern, hebben besloten dat Nina Kraviz niet langer zal spelen’ op het festival.

Bij de programmatie van Core stond de kwestie dan weer niet ter discussie, reageert woordvoerster Debby Wilmsen. ‘Tomorrowland is apolitiek en zal dat altijd blijven. Wij boeken op basis van talent en Nina Kraviz is een steengoede dj’, klinkt het. De organisatie liet haar in 2019 een deel van de affiche cureren op het moederfestival.

De Britse technopionier Dave Clarke vindt de kritiek op Kraviz wel terecht. Aan Time Magazine zei hij dat er een verschil is tussen een boycot op mensen die zich niet uitspreken, ‘wat een gevaarlijk precedent zou scheppen’, en mensen verantwoordelijk houden voor standpunten die ze in het verleden hebben geuit. Haar dubbelzinnige houding tegenover de Krim heeft Kraviz in die laatste categorie geplaatst, vindt hij. De verdedigers van de Russische superster-dj halen dan weer aan dat het Westen gemakkelijk praten heeft. Door zich uit te spreken tegen de oorlog brengt de artieste mogelijk zichzelf en haar familie in Rusland in gevaar. Het lot van de Russische kunstenares Aleksandra Skotsjilenko geldt in dat geval als waarschuwing. Zij riskeert 10 jaar gevangenisstraf voor protestboodschappen die ze in een winkel in Sint-Petersburg had verspreid.