Aanwezigheid PFAS vastgesteld in de lucht boven Zwijndrecht en 3M

Het is bekend dat in een deel van het projectgebied van de Oosterweelverbinding verhoogde gehalten aan PFAS in de bodem aanwezig zijn. PFAS is de verzamelnaam voor meer dan 6.000 chemische verbindingen, waarvan ook PFOS onderdeel uitmaakt.

Het onderzoek gaat na in welke mate in dezelfde omgeving een verhoogde PFAS-concentratie aanwezig is in de lucht, dat wil zeggen in zwevend stof en in de depositie. 

Voor de studie werd vanaf juli 2021 tot half januari 2022 op zes locaties de PFAS-concentratie in zwevend stof gemeten, voor de concentratie in depositie gebeurde dat op tien locaties. De meetresultaten werden vergeleken met een achtergrondlocatie in Dessel.

In zwevend stof maakten PFOS ongeveer twee derde van de totale PFAS-concentratie uit. Daarna volgden PFOA, goed voor 7,7 procent van de totale PFAS-concentratie, blijkt uit de meetresultaten. Op alle meetlocaties worden hogere concentraties gemeten dan op de achtergrondlocatie. 

Op de meetlocatie het dichtst bij de 3M-site en de werfzone van de Oosterweelwerken werd de hoogste PFOS-concentratie van 0,088 nanogram per kubieke meter lucht gemeten. In het centrum van Zwijndrecht bedroeg de PFOS-concentratie in zwevend stof 0,0006 ng/m³. De ondergrens voor bewoonde zones is vastgesteld op 0,4 ng/m³. De concentraties hangen af van de windrichting: windafwaarts van de 3M-site en de werfzone van de Oosterweelwerken werden meer PFAS in zwevend stof gemeten.

In de depositie zijn de PFAS-verbindingen PFBA en PFBS (vervangers voor respectievelijk PFOA en PFOS) dominant. PFBA maakten de helft van de totale PFAS-concentratie in de depositie uit, PFBS waren goed voor negentien procent. 

“Zowel PFBA als PFBS zijn goed oplosbaar in water, wat hun hoge aandeel in de depositie zou kunnen verklaren”, stelt VMM. PFOS en PFOA maakten respectievelijk achttien en vijf procent van de totale PFAS-concentratie uit. 

De gemiddelde PFAS-concentratie in de depositie verschilt sterk van meetlocatie tot meetlocatie. In vergelijking met de achtergrondlocatie werd een verhoogde depositie vastgesteld in de buurt van 3M en de Oosterweelwerken, maar ook op de achtergrondlocatie werden PFAS-waarden teruggevonden in de depositie.

Noch een wettelijk kader, noch een gezondheidskundig toetsingskader werd al opgesteld om PFAS-metingen in zwevend stof te evalueren. De gemiddelde concentraties uit het onderzoek liggen op alle meetpunten echter lager dan de ondergrens van het tijdelijk toetsingskader voor bewoonde zones. Studies moeten leiden tot toetsingskaders voor zowel emissies, lucht en depositie. Die verwacht de VMM in 2023. 

Intussen blijven VITO en VMM PFAS-concentraties in zwevend stof en de depositie meten. VMM volgt ook de fijnstofconcentraties op via automatische monitoren, “zodat de impact van de Oosterweelwerken en 3M op de buurtbewoners voortdurend bewaakt wordt”.