Ondanks de catering en de boeketjes op tafel was 3M duidelijk niet gerust op de punten voor sfeer en gezelligheid tijdens de bewonersvergadering gisteren. Wie zich niet inschreef, mocht niet binnen – uit vrees voor verhitte gemoederen. Twee beveiligingsagenten bewaakten de poort van het basisschooltje waar de vergadering plaatsvond en schoven die pas open als iemand een inschrijvingsbewijs met QR-code kon voorleggen. Er waren ook agenten in de zaal en de politie patrouilleerde door de straat. Maar tot verhitte discussies kwam het niet.

Tuinhuisje

Zwijndrechtenaar Dirk Herremans was er woensdag bij. Op de valreep, want 3M was één straat vlak bij de fabriek vergeten uit te nodigen. Een ongelukje. Maar Herremans kon op tijd een uitnodiging krijgen. Op de vergadering zelf hoorde hij dat zijn tuin als een van de eerste aan de beurt zal zijn. Die wordt dus volledig afgegraven. Alle vervuilde grond moet weg. “Ik heb enkele elzen staan, wat hulst… Ze hebben beloofd om een boomchirurg te sturen, zodat die kan inschatten hoe ver ze kunnen graven zonder de wortels te beschadigen. Het was weer een hele hoop uitleg, maar we weten nog niks.”

Het basisplan ziet er in ieder geval zo uit: in de zone met de hoogste vervuiling, in een strook van 1 tot 1,5 km rond de fabriek, zal 3M zo snel mogelijk beginnen met het afgraven van de tuinen in ongeveer 950 percelen. En dat tot op ongeveer 70 centimeter diep, afhankelijk van hoe diep de PFOS in de grond zit. De vervuilde grond wordt afgevoerd, de bewoners krijgen nieuwe grond in de plaats. Wat er met de ruimere zone errond zal gebeuren, moet later duidelijkheid krijgen.

Al was er ook over die eerste zone nog veel onzekerheid. Driehonderd vragen waren op voorhand ingestuurd. Na de vergadering bleven er minstens even veel over. “Ze kapten die altijd af – de vragen werden gesaneerd”, grapt bewoner Freddy Vanderschueren. Hij woont op een gelijkvloers appartement en kwam al te weten dat zijn gazon na de sanering vervangen wordt door grasmatten. Maar op veel andere individuele vragen kwam nog geen antwoord. Wat met het tuinhuis? Ga je ook onder het kunstgras graven? Zal de schutting niet kantelen? Hoe geraak je in mijn tuin als die volledig omheind is? Hoe zorg je ervoor dat mijn honden niet te nieuwsgierig worden tijdens die graafwerken? Kan je mij tijdens die werken op vakantie sturen? “Ze hebben veel verteld, maar eigenlijk weten we nog niks”, zegt Guy Peeters. “Wat gaan ze met mijn vijver doen? Die is 1,10 meter diep, je kan niet zomaar daarrond graven zonder dat die inzakt.”

Maar ook in beroep

Opmerkelijk is wel dat de bewonersvergadering met de concrete saneringsplannen er uitgerekend komt in de week nadat 3M beroep aantekende tegen het bodemonderzoek van OVAM. Het is net dat bodemonderzoek waardoor 3M verplicht was om een saneringsplan op te stellen en zelf op te draaien voor de kosten – alleen al dit jaar legt 3M daarvoor 150 miljoen euro op tafel.

Het beroep werkt niet opschortend, waardoor 3M zich nog steeds aan de deadlines moet houden – tegen 1 juli moet het saneringsplan concreet zijn. En de chemiereus zelf benadrukt dat het niet gaat om de sanering zelf. “De sanering moet gebeuren”, zegt 3M-directeur Peter Vermeulen. “Maar er zijn enkele technische elementen die nadere toelichting vereisen. Een beroep is de enige manier daarvoor.”

Volgens onze informatie heeft 3M bezwaar tegen de termijn waarbinnen de sanering moet gebeuren, maar dat wilde het bedrijf niet bevestigen. “Er zal sowieso een lange uitvoeringstermijn zijn, want het wordt niet evident om voldoende goede, kwalitatieve aanvulgrond te vinden.” Alleen al het uitgraven van de 950 percelen zal vier tot vijf jaar in beslag nemen.