EU haalt Russisch-orthodoxe patriarch Kirill van de sanctielijst tegen Rusland onder druk van Hongarije
De Europese Unie zal geen sancties treffen tegen patriarch Kirill, het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk. Dat hebben functionarissen van de EU bevestigd. De EU had Kirill eerder op de sanctielijst gezet, maar Hongarije tekende verzet aan. Omdat de beslissing over sancties unaniem genomen moeten worden, zat de zaak muurvast. Europa zou patriarch Kirill nu toch van de lijst schrappen en daardoor zou een nieuw pakket economische strafmaatregelen tegen Rusland van kracht worden.
De zesde serie van economische en diplomatieke sancties dat de EU treft tegen Rusland wegens de invasie van Oekraïne, slaat vooral op het terugschroeven van de invoer van olie en afgeleide producten. Dat lijkt weinig te maken te hebben met religie, maar toch is dat zo.
Zo was patriarch Kirill, het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk, opgenomen in een lijst van personen tegen wie de EU nieuwe sancties zou opleggen. Volgens de EU steunt Kirill openlijk de oorlog tegen Oekraïne en het nationalistisch discours daarrond van president Vladimir Poetin. Patriarch Kirill zegende ook Russische soldaten die naar het front gestuurd worden. (Lees verder onder de foto).
De Hongaarse premier Victor Orban eiste echter dat de patriarch geschrapt werd van de sanctielijst. Volgens hem kan het niet dat kerkelijke leiders getroffen worden door sancties. Omdat binnen de EU unaniem gestemd moet worden over sancties, kon Hongarije zo de goedkeuring van het nieuwe pakket sancties tegen Rusland tegenhouden of op zijn minst uitstellen.
Er zou nu een "stilteperiode" ingelast worden tot vrijdagochtend 9 uur. Als er tegen dan geen enkele lidstaat bezwaar heeft aangetekend tegen de nieuwe sancties (en de lijst zonder Kirill), dan zouden die sancties automatisch in werking treden.
Het veto van Hongarije kwam enigszins als een verrassing, want de EU had net dat land tijdelijk uitstel verleend om het olie-embargo tegen Rusland in werking te laten stellen.
Hongarije is overwegend katholiek of protestants, maar er is een kleine minderheid van orthodoxe christenen. Politiek spelen die geen grote rol, maar premier Orban heeft altijd goede relaties onderhouden met Poetin en is ook nu erg huiverig voor EU-sancties tegen Rusland. Om de sancties in werking te doen treden, is unanieme goedkeuring van de EU-lidstaten nodig.
"Misdienaar van Poetin"
Patriarch Kirill is 75 en is sinds 2009 het hoofd van de autonome Russisch-orthodoxe kerk. Die telt meer dan 100 miljoen gelovigen en is de grootste kerk binnen het orthodoxe christendom. Sinds zijn aantreden heeft Kirill het nationalistische beleid van de Russische president Vladimir Poetin altijd gesteund en er een religieuze betekenis aan gegeven. Om die reden is hij nu in het vizier van de Europese Unie gekomen.
Die staat niet alleen met de kritiek. Onlangs verweet paus Franciscus Kirill "een misdienaar van Poetin" te zijn. Ook binnen de orthodoxe kerk is de houding van patriarch Kirill erg omstreden. Een aantal mensen en geestelijken zijn uit de Russisch-orthodoxe kerk getreden en hebben zich aangesloten bij andere orthodoxe gemeenschappen. Ook de patriarch van Constantinopel (nu Istanbul) Bartholomeos, het hoofd van alle orthodoxe kerken, heeft kritiek op Kirill.
Anders dan de katholieke kerk bestaat het orthodoxe christendom uit een aantal zelfbesturende kerken, meestal georganiseerd op basis van een land of natie. Die kerken in onder meer Servië, Roemenië, Bulgarije, Griekenland en Georgië staan dus niet zonder meer onder het gezag van de opperste patriarch in Constantinopel. Zo scheurde de Oekraïens-orthodoxe kerk zich in 2019 los van het gezag van de Russische kerk aan wie het daarvoor onderworpen was.