Gooien stakingen op de luchthaven straks roet in het eten voor een onbezorgde zomer? ‘Dit is het topje van de ijsberg’

Tussen 6 en 9 uur hebben de werknemers van bagageafhandelaar Aviapartner donderdagochtend het werk neergelegd. Gevolg: een twintigtal vertrekkende en een twintigtal aankomende vluchten hadden vertraging, soms meer dan twee uren. 

De arbeiders hervatten uiteindelijk het werk na de belofte van overleg dat volgende week moet plaatsvinden. De belangrijkste oorzaak voor de werkonderbreking ligt in de herneming van het vliegverkeer na de coronacrisis. In maart 2020 is bijna de hele machinerie stilgelegd, maar sinds de paasvakantie neemt de drukte weer toe. Op dit moment zit Brussels Airlines op 70 tot 75 procent van het aantal passagiers dat het in 2019 rond deze tijd vervoerde, tegen de zomer moet dat minstens 80 procent zijn.

“Net wanneer we er alles aan doen om het vertrouwen van de passagiers terug te winnen, is zo’n onaangekondigde actie bijzonder jammer”, zegt de woordvoerder van Brussels Airport.

Vacatures

De plotse toename in vliegverkeer betekent echter ook een hoge werkdruk. Brussels Airport heeft op dit moment nog meer dan zeshonderd openstaande vacatures, een belangrijk deel daarvan zouden vacatures zijn bij de bagageafhandelaars.

Volgens vakbond ACV heeft Aviapartner 140 extra werknemers nodig en ook bij die andere speler, Alyzia, gaat het  om tientallen vacatures. Er wordt in sneltempo aangeworven, eind april waren er op de hele luchthaven nog 1.200 vacatures, de helft is dus al ingevuld, maar dat personeel moet ook opgeleid worden. 

“Om 6 uur ’s ochtends is de grote piek, dan vertrekt er elke paar minuten een vlucht en als je dan onderbezet bent, is de lam snel in de pan”, zegt luchtvaarteconoom Wouter Dewulf (UAntwerpen). “Op Zaventem zijn bovendien maar twee bagageafhandelaars. Zo’n cut-throat duopolie leidt tot lagere prijzen en slechtere werkomstandigheden. Dat leidde onder andere tot het faillissement van Swissport.”

Zomertoeslag

Komt daarbij dat er net een dag eerder groot nieuws was in Nederland. Daar raakte bekend dat Schiphol de portemonnee opentrekt om een zomer van werkonderbrekingen en lange aanschuifrijen te voorkomen. Het luchthavenpersoneel krijgt een zomertoeslag van 5,25 euro per uur, waardoor voltijdse werknemers er maandelijks 840 euro bruto op vooruitgaan.

Vakbonden weerleggen dat Belgische bagageafhandelaars zich hierdoor gemotiveerd voelden om ook opslag te vragen. De lonen zijn in Nederland een stuk lager, waardoor het niet in hun voordeel zou zijn om daarmee te vergelijken. 

De concrete aanleiding bij Aviapartner zouden problemen zijn met de pauze- en maaltijdplanning die in het gedrang komen door onderbezetting, maar volgens de vakbonden zijn er onderliggende structurele problemen. 

“In november 2021 hebben we gevraagd om aan tafel te zitten over betere loons- en arbeidsvoorwaarden, om ons voor te bereiden op de zomer”, zegt vakbondssecretaris Bjorn Vanden Eynde (ACV). 

Er is een afspraak over een bonus van 500 euro, die het personeel na de zomer zou krijgen, maar dat is geen structurele maatregel. En zo komen we toch bij loonsverhoging terecht. Onderliggend speelt ook het probleem van dalende koopkracht, door de inflatie.

“Voor de meeste luchthavenarbeiders is wonen in de buurt van Zaventem te duur en wie van zijn 1.800 euro nettoloon een vijfde moet afstaan aan benzine, gaat misschien toch iets anders zoeken”, zegt Hans Elsen (ACV).

Ook de Ryanair-piloten plannen een staking om betere arbeids- en loonsvoorwaarden te bekomen. Het personeel had tijdens de coronacrisis ingestemd met het inleveren van loon, maar de getuigenissen in Humo deze week bewijzen dat het Ryanair-personeel het niet eenvoudig heeft. De arbeidsinspectie is intussen nog steeds duizenden loonfiches aan het uitpluizen, maar volgens de arbeidsauditeur is geen enkele daarvan correct berekend. 

Zwarte zomer

Als de piloten deze week geen antwoord krijgen van Ryanair, is een staking onafwendbaar. Gaat de eerste zomer zonder al te veel coronazorgen, de beruchte knaldrang, overschaduwd worden door sociaal conflict op de luchthaven?

“Dit is een topje van de ijsberg”, zegt Vanden Eynde (ACV). “Bij veel firma’s zijn er problemen rond werkdruk, loon en flexibiliteit. We gaan er alles aan doen om te voorkomen dat de zomer in het water valt, maar dat hangt ook af van de werkgevers. De index compenseert enkel de inflatie, dat is ruim onvoldoende om de lage lonen te compenseren.” 

Luchtvaartexperten en Brussels Airport nuanceren het risico op een zwarte zomer. Ze wijzen erop dat het probleem in België niet zo groot is als in Nederland of het Verenigd Koninkrijk, dankzij ons systeem van tijdelijke werkloosheid, waardoor veel personeel tijdens de coronacrisis toch aan de slag bleef. 

“Arnaud Feist, CEO van Brussels Airport is optimistisch en dat is gezien de aanwervingen zeker voor een stuk terecht, maar je weet nooit dat onverwachte prikacties roet in het eten gooien”, zegt luchtvaartanalyst Luk De Wilde. 

“Alyzia en Aviapartner gaan kort op de bal moeten spelen. Ze kunnen zich geen accidenten veroorloven”, zegt Elsen (ACV).