Neutraal Zwitserland zet licht op groen voor levering van wapens aan Oekraïne... maar via Duitsland en Groot-Brittannië
De Zwitserse regering heeft toestemming gegeven aan Duitsland en het Verenigd Koninkrijk om zware wapens te leveren aan Oekraïne. Het gaat om vroegere tanks van het Zwitserse leger en antitankraketten van het type NLAW die bedoeld waren voor Bern. De ingewikkelde ruiloperatie knabbelt wel wat aan de beroemde Zwitserse neutraliteit.
Concreet gaat het om twee soorten wapens: tanks van het type Leopard-2 en antitankraketten van het type NLAW die geproduceerd worden door het Zweedse bedrijf Saab AB. Het zijn dus zware wapens en net dat soort tuigen dat Oekraïne nodig heeft in de oorlog met Rusland.
Omdat Zwitserland officieel een neutraal land is en volgens verdragen en de eigen wetgeving geen wapens mag uitvoeren naar landen in oorlog, gebeurt dit via omwegen.
Het gaat om 42 Leopard-2 tanks die tien jaar geleden door het Zwitserse leger werden verkocht aan de Duitse producent Rheinmetall. Die tanks zijn sindsdien gestockeerd in Duitsland en zijn niet helemaal klaar omdat de Zwitsers een aantal onderdelen hebben behouden. Dat kan echter snel verholpen worden door Rheinmetall. Duitsland wil die tanks aan Tsjechië leveren en dat land zal op zijn beurt tanks van Sovjetmakelij schenken aan Oekraïne. Die zijn wel gevechtsklaar en bovendien zijn de Oekraïense militairen vertrouwd met Sovjettuig.
In een andere deal geeft Bern de Zweedse groep SAAB AB de toestemming om bestelde antitankraketten van het erg succesvolle type NLAW voorlopig niet te leveren aan Zwitserland, maar wel aan het Verenigd Koninkrijk. Dat land stuurt raketten en ander wapentuig massaal naar Oekraïne. Of anders: het neutrale Zwitserland levert geen wapens aan Oekraïne, maar laat wel toe dat zijn wapentuig daar indirect terechtkomt. (Lees verder onder de foto).
Neutraal, maar tegelijk ook Europees en democratisch
De deals zijn opvallend, want enkele maanden geleden weigerde Zwitserland nog aanvragen van Denemarken en Duitsland om raketten en munitie waar Bern rechten op had, te leveren aan Oekraïne. Nu kan er blijkbaar veel dat kortgeleden niet kon.
De beroemde neutraliteit waarop Zwitserland zich beroept, gaat terug op het Congres van Wenen, de belangrijke conferentie waar in 1815 na de nederlaag van Napoleon I de kaart van Europa hertekend werd. Zwitserland werd toen een neutrale buffer tussen de grootmachten. Die neutraliteit is verder verankerd in latere Europese conventies en eigen wetgeving. Het hield Zwitserland uit de twee wereldoorlogen.
Zwitserland is duidelijk een deel van de westerse wereld en diens waarden, economie en alle andere tradities
Toch was die neutraliteit altijd eerder pragmatisch dan absoluut, net zoals in het geval van Zweden overigens. Vooral recent brokkelt de neutraliteit af. Zo schaarde Zwitserland zich in de jaren 90 achter sancties tegen Irak en ex-Joegoslavië. Net zoals in Zweden en Finland heeft de Russische invasie in Oekraïne de Zwitsers doen keren. Zo sloten de Zwitsers zich zonder veel protest naadloos aan bij de EU-sancties tegen Rusland. Toenadering tot de NAVO is nog altijd taboe voor veel Zwitsers, maar iets meer dan de helft zou militaire samenwerking met de EU wel zien zitten.
Volgens de Zwitserse krant Tagesanzeiger zijn het vooral jongere Zwitsers die "de neutraliteit een andere inhoud willen geven". Door de oorlog in Oekraïne is de polarisatie in Europa tussen het democratische Europa en het autoritaire regime van Poetin in Rusland op de spits gedreven.
De erfgenamen van Wilhelm Tell
Dat Zwitsers al eeuwenlang neutraal zijn, wil overigens niet zeggen dat het erg vreedzame lieden waren. In de middeleeuwen waren Zwitsers berucht als gevaarlijke tegenstanders in de oorlog. In de 13e eeuw hakten Zwitserse boeren opeenvolgende legers van de machtige Habsburgse heersers in de pan en verwierf het land zijn onafhankelijkheid als confederatie tegen de koningen en keizers die de rest van Europa regeerden.
De Zwitsers bleken een eeuw later in diverse veldslagen ook te sterk voor de Bourgondische hertogen en speelden een rol in de ondergang van Karel de Stoute bij Nancy in 1477. Armoede -en hun krijgshaftige reputatie- dreef veel Zwitsers ook naar een carrière als huurlingen voor de Europese legers. Onder meer de Franse koning Lodewijk XIV had een "Zwitserse garde" en bij de verdedigers van de Bastille tegen de Franse revolutionairen in juli 1789 was ook een Zwitsers regiment. Vandaag bestaat de troepenmacht van het Vaticaan nog uit een Zwitserse Garde, een traditie die al eeuwen oud is.