Bekende grot met rotskunst in Spanje is meer dan 50.000 jaar lang gebruikt door mensen in de prehistorie

Cueva de Ardales, een grot in de provincie Malaga in Andalusië, is beroemd voor het feit dat ze meer dan 1.000 schilderingen, petrogliefen -uitgekraste tekeningen -  en voorwerpen bevat die gemaakt zijn door prehistorische mensen, naast ook menselijke stoffelijke resten. 

Op welke manier die mensen gebruik gemaakt hebben van de grot en in welke periode was echter niet zo duidelijk. Een nieuwe studie met de resultaten van de eerste opgravingen in de grot werpt nu meer licht op de geschiedenis van de menselijke cultuur in het Iberische Schiereiland. 

De eerste auteur van de studie is José Ramos-Muñoz van de Universidad de Cádiz en naast collega's van die universiteit bestond het team uit onderzoekers van de Universidad de Almería, de gemeente Ardales en universiteiten en andere instellingen uit Duitsland en Denemarken. 

Een combinatie van radiometrische datering  - dateringstechnieken die gebruik maken van het radioactief verval van isotopen zoals koolstofdatering of uranium-thoriumdatering - en de analyses van de stoffelijke resten en artefacten in de grot geeft sterke aanwijzingen dat de eerste bewoners van de site waarschijnlijk neanderthalers waren, meer dan 65.000 jaar geleden.

Moderne mensen kwamen later naar de grot, zo'n 35.000 jaar geleden, en gebruikten de grot sporadisch. Ze deden dat tot vrij recent, wel tot het begin van de kopertijd, zo'n 3.500 jaar geleden. 

De oudste rotskunst in de grot bestaat uit abstracte tekeningen zoals stippen, afdrukken van de vingertop en zogenoemde handstencils, omtrekken van een hand die gemaakt zijn met een rode kleurstof. De latere kunstvormen in de grot zijn figuratief en stellen onder meer dieren voor. 

De menselijke resten wijzen erop dat de grot gebruikt werd als een begraafplaats in het Holoceen, de periode na de laatste IJstijd, die loopt van zo'n 11.700 jaar geleden tot nu. Aanwijzingen voor huishoudelijke activiteiten zijn er bijzonder weinig, wat suggereert dat mensen niet in de grot gewoond hebben.   

De resultaten van de opgraving bevestigen het belang van de Cueva de Ardales als een site met een grote symbolische waarde, zeggen de onderzoekers.

De site levert een ongelooflijke geschiedenis op van menselijke activiteit in Spanje en samen met gelijkaardige sites - er zijn meer dan 30 andere grotten in het gebied met gelijkaardige schilderingen - maakt ze van het Iberisch Schiereiland een erg belangrijke plaats voor het onderzoek naar het verre verleden van de Europese cultuur, aldus de onderzoekers. 

"Ons onderzoek biedt een goed gestratificeerde - gelaagde - reeks van meer dan 50 radiometrische dateringen in Cueva de Ardales die de ouderdom bevestigt van paleolithische kunst van meer dan 58.000 jaar geleden", voegden de onderzoekers eraan toe. "Het bevestigt ook dat de grot een plaats was waar speciale activiteiten verbonden met kunst plaatsvonden, aangezien er talrijke fragmenten van oker ontdekt werden in de niveaus van het Middenpaleolithicum."

Oker is een natuurlijke, voornamelijk rode kleurstof die in de prehistorie gebruikt werd voor rotsschilderingen en rituelen. Het Paleolithicum of de Oude Steentijd loopt van zo'n 2,5 miljoen jaar geleden tot het einde van de laatste ijstijd, zo'n 11.700 jaar geleden. Het Middenpaleolithicum loopt van zo'n 300.000 tot 30 à 40.000 jaar geleden. 

De studie over de eerste opgravingen in de grot is gepubliceerd in PLoS ONE. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van Public Library of Science.