Ryanair-werknemers over hun duikvlucht richting armoedegrens: ‘Op vrije dagen probeer ik twintig uur te slapen, dan voel ik de honger niet’

Ryanair telt in ons land zo’n 700 werknemers en zelfstandige piloten, maar niemand wil met zijn of haar echte naam getuigen. “Wie met de pers praat, mag een onvriendelijk telefoontje van de directie verwachten”, zegt één van hen. “En met wat pech krijg je een oproepingsbrief in de bus van het disciplinair comité.”

LUCIA* (28, Spaanse stewardess) “Toen mijn contract in een Madrileens hotel afliep, vond ik nergens werk. Het was nooit mijn droom om stewardess te worden, maar Ryanair beloofde een stabiele job met een goed loon en snelle promotiemogelijkheden. Het bedrijf biedt jonge Europeanen de kans om te ontsnappen aan een uitzichtloze situatie in eigen land.”

RODRIGO* (38, Portugese steward) “De wervingsdagen gaan zelden door in België of Zweden, wel in economisch zwakkere landen in Zuid- en Oost-Europa. Daarom spreekt het personeel op Ryanair-vluchten vaak gebroken Engels. Mijn collega’s in Zaventem en Charleroi zijn zelden Belgen, maar wel Spanjaarden, Grieken, Italianen, Roemenen en Polen.”

FREDERIK* (40, Belgische piloot) “De sfeer in het bedrijf is jong en internationaal.”

MARIA* (40, Spaanse stewardess) “Bij andere maatschappijen reist het personeel Europa rond en slaapt het overal op hotel, maar Ryanair-vluchten keren altijd dezelfde dag terug naar de basis. Het personeel slaapt thuis en kan een stabiel privéleven uitbouwen. En geloof het of niet, ik wílde in Charleroi wonen (lacht). Ik wilde Frans leren spreken in België.”

Toch horen we vooral klachten.

RODRIGO “Veel stewards hebben moeite om het einde van de maand te halen. Ryanair is in België verplicht om een minimumloon van zo’n 2.000 euro bruto uit te keren. Maar daar blijft weinig van over.”

MARIA “Ik analyseer elke maand mijn volledige loonfiche, want ik ontdek altijd foutjes in mijn nadeel: gewerkte uren die ontbreken, dagen van technische werkloosheid die verdwenen zijn, enzovoort. Wanneer ik dat signaleer, duurt het vaak maanden voor ik dat geld toch krijg, als het al lukt. Ryanair komt er vaak mee weg, omdat veel personeel jong is en de taal niet machtig is. Bovendien is er zelfs geen Belgische personeelsdienst.”

LUCIA “Ryanair is creatief met de loonberekeningen. Soms trekken ze sociale bijdragen af van ons brutoloon, dan weer niet; soms tellen ziektedagen mee, andere maanden is dat niet het geval. Ik krijg bijna nooit het minimumloon uitbetaald. Mijn resultaat deze maand is een nettosalaris van 1.170 euro. Soms is het 100 euro meer, maar dat weet ik nooit op voorhand. In een duur land als België kan ik met zo’n salaris nog net overleven. Meer niet. Een auto of huis kopen gaat niet, want lenen bij de bank is onmogelijk. Zelfs individueel een appartement huren is onbetaalbaar. Ik ben verplicht om samen te hokken met anderen, vaak collega’s.”

RODRIGO “Onze mensen wonen soms met vier of vijf samen in te kleine huizen, zoals studenten op kot. Elke euro die ze kunnen uitsparen, sturen ze op naar hun familie in hun thuisland. Daardoor houden ze nauwelijks wat over om te eten. En dat voor personeel van de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa.”

LUCIA “Een collega zei me ooit: ‘Op vrije dagen probeer ik twintig uur te slapen, zodat ik geen honger voel.’ Mijn jonge collega’s hebben zoveel honger dat ik restjes eten voor hen meeneem van thuis, of dat ik ze geld leen. 

”Ze kijken me soms recht in de ogen: ‘Ik heb sinds gisteren niets meer gegeten, dus ik ga een panini stelen. Als je me wil aangeven bij het management, doe maar.’ Maar tijdens mijn opleiding als Ryanair-crewlid zei zelfs de instructeur tussen twee sessies door dat we met zo’n hongerloon wel gek zouden zijn als we niets zouden meegrissen.”

MARIA “Ik werkte enkele jaren voor Ryanair in Londen. Toen ik jonge collega’s eten zag stelen uit de vliegtuigbar, was ik als supervisor verantwoordelijk om dat te melden. Maar ik móét soms een oogje dichtknijpen. Sommigen hebben geen cent meer over aan het einde van de maand.”

LUCIA “Uit pure wanhoop stelen crewleden ook van elkaar. Recent dook een filmpje op van een stewardess die in de jaszakken van de piloten grabbelde. Dat is niet oké, maar de situatie dwingt sommigen ertoe. We mogen officieel slechts 30 euro cash op zak hebben tijdens het werk, maar ik neem maximaal 10 euro mee: zo kan niemand veel geld van mij stelen, of mij ervan beschuldigen dat ik gestolen heb.”

De situatie was tot voor kort nog slechter voor het cabinepersoneel.

RODRIGO “Inderdaad. Tot in 2019 was meer dan de helft van het cabinepersoneel nog niet officieel in dienst bij Ryanair. We waren verplicht als zelfstandigen aangesloten bij een nevenbedrijf, Crewlink. Het was zuivere schijnzelfstandigheid: het personeel moest op eigen houtje sociale bijdragen betalen, was niet beschermd in geval van ziekte of een ongeval op het werk, enzovoort. Volgens Ryanair telden alleen de uren in de lucht mee als gewerkte tijd. Dat is absurd: we moeten wachten op passagiers die in- en uitstappen, het vliegtuig voorbereiden en opruimen, wachten op vertraagde vluchten, enzovoort. Volgens Ryanair was dat allemaal vrije tijd.”

LUCIA “Ik verdiende soms niet meer dan 700 euro per maand. Gelukkig is dat in België voorbij, maar in bijna elk ander Europees land is het nog altijd de realiteit voor het cabinepersoneel.”

Over de honger: kunnen jullie niet eten tijdens de vluchten?

RODRIGO “Het management van Ryanair ziet de werknemers zoals de passagiers: als wandelende kostenposten. Er kan altijd wat bespaard worden. Het personeel krijgt dus geen eten tijdens de vlucht. We zijn vaak twaalf uur per dag in de weer, we vliegen vier tot zes opeenvolgende vluchten. Wie geen proviand meebrengt, moet zoals elke andere passagier panini’s of sandwiches kopen, voor dezelfde hoge prijzen. Koffie of thee? Ook zelf te betalen.

”Er zijn veel voorbeelden van zulke kosten. We moeten zelfs betalen voor de parking op de luchthaven.”

FREDERIK “De parkeerprijzen zijn niet min: een jaarabonnement in de luchthaven van Zaventem kost 1.200 euro. Wie met het openbaar vervoer komt, betaalt dat ook uit eigen zak. Wij zijn als piloten beter af dan het cabinepersoneel, maar net als iedereen moeten wij voor eten en drinken op de vlucht betalen. Mijn collega’s die voor pakweg Brussels Airlines werken, vinden dat schandalig. Maar ik heb het nooit anders geweten.”

LUCIA “Voor ons uniform wordt 400 euro afgetrokken van onze eerste lonen. Is je jasje versleten, dan moet je een nieuw kopen, voor 67 euro. Mijn collega’s bij de maatschappij Vueling sparen ‘kledijpunten’ door te werken, waardoor ze na een tijdje hun uniform gratis kunnen laten vervangen.

”Trouwens, over de dresscode heerst heel wat onvrede onder de vrouwelijke collega’s. We moeten elke maand verplicht naar de manicure – op eigen kosten natuurlijk – en moeten ons ‘zichtbaar lichaamshaar’ laten waxen. Wie niet voldoet, zakt in de lijst voor promoties. Mannen moeten niets – welkom in de 21ste eeuw.”

FREDERIK “Er zijn nog heel wat kosten die we uit eigen zak moeten betalen. De medische check-up? 200 euro per jaar. Een badge om de luchthaven binnen te mogen: 200 euro. Het vliegbrevet voor onze toestellen? Minimaal 360 euro. We moeten ook verplichte bijscholingen volgen als piloot, maar er zijn geen Ryanair-vliegsimulators in België, dus we moeten elk halfjaar op hotel in Italië of Engeland: ook zelf te betalen, terwijl we zonder die opleiding ons werk niet mogen uitvoeren.”

Weegt dat op de veiligheid van de vluchten?

FREDERIK “Nee, op dat vlak is Ryanair zelfs voorzichtiger dan andere maatschappijen. Het management is als de dood voor een ernstig incident, want dan zouden de reizigers afhaken. Er wordt dus op alles bespaard, behalve op de vliegtuigen zelf. Ik heb als piloot nog nooit twee keer moeten vragen om een defect onderdeel te vervangen.”

Maar 80 procent van de incidenten in de lucht gebeurt niet door mechanische, maar menselijke fouten.

FREDERIK “Kleine foutjes door vermoeidheid vallen niet uit te sluiten. We vliegen uitzonderlijk veel in vergelijking met collega’s van andere maatschappijen. We vliegen op jaarbasis zo’n 50 procent meer dan piloten van KLM of Brussels Airlines, nét onder de norm van wat internationaal toegelaten is. In het hoogseizoen doen we vier vluchten per dag. Neem daar nog huishoudelijke taken en je kinderen bij als je thuiskomt, en dan slaat de vermoeidheid soms toe. We werken vijf opeenvolgende dagen en zijn dan vier dagen vrij. Collega’s klagen er soms over dat ze niet goed uitgerust zijn op het einde van zo’n cyclus.”

Het laat zich raden wie met zo’n hels werkrooster vrede wil nemen: jonge, onervaren piloten.

FREDERIK (knikt) “Ryanair is de ideale plek om als beginnend piloot veel vlieguren te maken. Na zo’n drie jaar kun je al kapitein worden, terwijl dat bij andere maatschappijen acht à tien jaar duurt. Een gezagvoerder van 24 à 25 jaar met naast hem een kadet van 21 jaar: dat is bij ons niet ondenkbaar.”

DOOF EN ZIEK

Ryanair staat bekend om de stiptheid van de vluchten. Is dat de verdienste van de werknemers?

MARIA “Ja, maar de druk om snel te werken is enorm. Tussen een landing in pakweg Barcelona en een nieuw vertrek richting Charleroi hebben we precies 25 minuten om iedereen te doen uitstappen, het vliegtuig op te ruimen en alle nieuwe passagiers aan boord te brengen. Dat lukt alleen als je losjes omspringt met het protocol. Daarom tref je als passagier soms een rommeltje aan op het vliegtuig.”

LUCIA “Mijn prioriteit is de hygiëne op het vliegtuig, maar dat gaat soms ten koste van de veiligheid. In drie minuten kan ik niet alle zitkussens opheffen om te zoeken naar scherpe voorwerpen die passagiers kunnen gebruiken als wapen. Doe ik dat wel, dan lopen we vertraging op, en krijg ik de schuld.”

Wat gebeurt er dan?

RODRIGO “Na elke vertraging gaat het management op zoek naar de schuldige. Er volgt een belronde. Ofwel moet je je collega’s erin luizen, ofwel sla je mea culpa. Maar dat is niet zonder risico’s. Je riskeert om enkele weken later een brief in de bus te krijgen om je te verantwoorden bij het disciplinair comité, het tuchtorgaan van Ryanair.”

Op stakingspiketten lees je soms: ‘Stop de disciplinaire terreur’.

MARIA “Toen ik enkele zomers geleden terugkeerde van vakantie, was mijn huis leeggeroofd. De dag erop moest ik werken, maar zelfs mijn uniform en badge waren verdwenen. Ik kreeg drie dagen onbetaald verlof. Dat incident was de druppel: ik voelde me al langer uitgeput, en ik kreeg van de dokter medicatie en nog enkele dagen rust voorgeschreven. Kort erna kreeg ik een brief in de bus: ik moest me in Dublin verantwoorden voor het disciplinair comité.

”Ik voelde me als een terrorist in de rechtbank. Tegenover mij zaten een manager en een lid van het HR-departement. Ze geloofden niet dat er ingebroken was in mijn huis en beweerden dat ik mijn ziekte geveinsd had om niet te hoeven werken. Hoewel ik het tegendeel kon bewijzen, kreeg ik een formele waarschuwing. ‘We nemen nog geen disciplinaire actie maar zullen uw afwezigheden van dichtbij opvolgen.’ Na een tijdje ben ik gebroken. Ik zit inmiddels al enkele maanden thuis – ik ben op.”

RODRIGO “Wie in één jaar tijd meer dan twee keer ziek is, is verdacht. Ryanair kan evengoed een controlearts sturen, maar het verkiest om je op het matje te roepen. Jouw medisch attest interesseert hen niet. De boodschap is duidelijk: ‘We houden je in de gaten.’”

FREDERIK “Ryanair roept ook zieke piloten op: ‘Jouw afwezigheden gooien de vluchtschema’s in de war.’”

LUCIA “‘Wat had je precies?’ vragen ze dan. ‘Kon je echt niet komen werken?’ Dat zijn nochtans helemaal niet de zaken van je werkgever. In Dublin – sinds de pandemie verlopen de meetings soms virtueel – wordt ook gevraagd: ‘Waaróm was je ziek? Wat ga je doen om in de toekomst minder vaak ziek te zijn?’”

RODRIGO “Door dergelijke intimidatie durft een jonge piloot of steward bij een zware verkoudheid niet meer thuis te blijven. Maar dat is ook gevaarlijk voor de passagiers. Een ziek of doodmoe crewlid kun je niet helpen in een noodsituatie.”

LUCIA “Je mag onder geen beding vliegen met verstopte oren of een zware verkoudheid, want de drukverschillen kunnen permanente schade veroorzaken. Daarom schrijven dokters ons gemakkelijk rust voor bij neus- en oorklachten. In het ergste geval scheurt je trommelvlies. Een jonge collega in Zaventem maakte dat mee: na de vlucht begon hij te bloeden uit zijn oor. Nu is hij doof aan één kant en moet hij stoppen als steward. Ryanair schuift de schuld van zich af, want het is onze eigen verantwoordelijkheid om bij ziekte thuis te blijven.”

MARIA “En net zoals onze passagiers niemand aan de lijn krijgen bij klachten, hebben wij geen vertrouwenspersoon. In Charleroi en Zaventem heeft Ryanair niet eens een personeelsdienst. We moeten naar Dublin bellen of mailen.”

LUCIA “Communiceren met Dublin is altijd een beetje oorlog. Het standaardantwoord is ‘nee’.”

Welke sancties kan het tuchtcomité uitdelen? Ontslaan ze mensen?

MARIA “Dat gebeurt zelden, want dan moeten ze een ontslagvergoeding betalen. Zo’n disciplinaire meeting draait meer om druk. Je moet bang worden, zodat je in de pas blijft lopen. Wie toch klaagt, wordt buitengegooid of -gepest, en vervangen door een nieuw jong personeelslid uit Zuid-Europa. Zo draait de machine.”

RODRIGO “Meer dan de helft van ons wil weg uit Charleroi, om dichter bij huis te werken. Maar wie ooit een waarschuwing kreeg van het comité, mag fluiten naar zo’n overplaatsing.”

LUCIA “Ik werk al vijf jaar in België en vraag al even lang een overplaatsing naar Madrid of Barcelona, zodat ik dichter bij mijn familie ben. Ik heb de strijd intussen opgegeven. Ik weet niet waarom mijn overplaatsing niet wordt goedgekeurd. Misschien verkoop ik te weinig producten tijdens de vluchten.”

In de Engelse krant The Daily Mail zei een Spaanse stewardess dat ze een transfer naar haar thuisland bij haar dochter kon verdienen als ze meer Pringles-chips zou verkopen.

RODRIGO “Zo direct stelt het management het zelden, maar daar komt het wel op neer. De verkoop van eten, kraslotjes en cosmetica is cruciaal voor het management. Ryanair houdt dus minutieus bij wie hoeveel panini’s of parfum verkocht heeft. Dan mag je nog vijf kraslotjes hebben verkocht op een vlucht: als je collega er tien heeft verkocht, was het voor jou een slechte dag. Jouw kans op een promotie of overplaatsing slinkt. Zo worden we concurrenten van elkaar. Over het algemeen is de sfeer onder collega’s nochtans goed, maar zodra de verkoop begint, slaat de sfeer om.”

LUCIA “Het resultaat is dat sommige crewleden hun producten zeer agressief verkopen. De commissie op een verkoop is verwaarloosbaar, maar een overplaatsing betekent veel.

”Soms komt onze manager in Zaventem vóór een vlucht melden wie op de blacklist staat. ‘Jij en jij hebben de laatste tijd geen krasloten verkocht: doe beter je best!’ Ik kreeg eens een telefoontje op mijn vrije dag: ‘Waarom heb je die week geen KitKats verkocht?’ Ik had nochtans wel veel Kinder Bueno’s verkocht (lachje).

”Het ironische is: Ryanair houdt de verkoopcijfers van elk personeelslid nauwgezet bij, maar daar valt op onze loonfiche niks van te merken. Daar worden je verkoopcijfers bijna elke maand te laag ingeschat. Als je zelf je cijfers niet nakijkt, krijg je te weinig betaald.”

Waarom blijven jullie voor Ryanair werken?

LUCIA “Het werk zelf is best aangenaam: het is leuk om steward te zijn. Net als veel van mijn collega’s solliciteer ik wel elders, zoals onlangs bij Iberia en easyJet, maar zij bieden alleen tijdelijke contracten aan. Ik ben niet trots dat ik voor Ryanair werk, maar liever dat dan werkloos te zijn.”

MARIA “Inderdaad: het is een keuze voor stabiliteit. En alles went, ook de vele uitwassen. Er is een Spaans gezegde: ‘Het is beter om te kiezen voor iets slechts dat je kent, dan te veranderen naar iets goeds dat je niet kent.’”

RODRIGO “Veel personeel trekt wél snel weg. Ryanair heeft de hoogste verloopcijfers van alle luchtvaartmaatschappijen van Europa.”

SUBSIDIEKONING

In het boek ‘Ryanair: low-cost, maar tegen welke prijs?’ getuigt een anonieme piloot dat het bedrijf niet alleen geld bespaart op het personeel, maar dat het zelfs jarenlang miljoenen euro’s verdíénde met een sluw wervingsbeleid. Wie voor Ryanair wilde werken, moest eerst duizenden euro’s ophoesten. Omdat zoveel nieuwe werknemers snel vertrokken, verdiende Ryanair miljoenen per jaar.

LUCIA “Dat klopt: mijn opleiding van zes weken kostte 2.400 euro. Bij andere maatschappijen is dat ondenkbaar.”

RODRIGO “Terwijl het sollicitatiegesprek op zich best komisch is. Het is een conversatie van 5 minuten waarin Ryanair alleen maar te weten wil komen of je voldoende Engels spreekt. Een rudimentaire basis volstaat.”

LUCIA “Tegenwoordig lukt het Ryanair niet meer om voldoende nieuw personeel aan te trekken, dus is de hoge kostprijs voor een opleiding verdwenen. Nu krijg je zelfs betaald tijdens de opleiding. Ryanair is wanhopig op zoek naar nieuwe stewards, omdat zovelen ermee kappen.”

Hoe slaagt Ryanair er vandaag dan nog in om de kosten voor de tickets te drukken?

HANS ELSEN (vakbondsafgevaardigde ACV) “De tickets zijn vrij goedkoop, maar de extraatjes – extra bagage of de vrije keuze voor een zitplaats – zijn duur. Zonder het goed te beseffen, betalen reizigers zo wél veel voor een trip.

”Ryanair is bovendien de koning van de subsidies en de gunstregimes. Kijk naar Charleroi: Ryanair beloofde er een internationale luchthaven te bouwen met veel economische activiteit, maar vroeg in ruil allerlei voordelen. Die hebben ze gekregen: in Brussel betaalt een passagier 30 euro taks, in Charleroi is dat maar 3 euro. Zo bespaart Ryanair 27 euro per ticket op de rug van de lokale belastingbetaler.

”Na corona zou er ingezet worden op duurzaam transport. Na veel getouwtrek kwam er een bescheiden luchtvaarttaks. Ryanair heeft toen gedreigd om Brussel te verlaten, en vandaag kost een vliegticket 5 procent minder dan in 2021.”

Sommige experts vermoeden dat Ryanair niet eens winstgevend zou zijn zonder de afgedwongen overheidssteun.

ELSEN “Dat geloof ik vrij. Ryanair is het typevoorbeeld van een gehaaide multinational. Het postadres van Ryanair in België is dat van hun advocatenbureau.”

De Belgische vakbonden organiseerden in april een staking om de lage lonen en het gebrek aan een personeelsdienst aan te klagen. In de komende weken volgt overleg met andere vakbonden in Europa, maar volgens een syndicale bron zijn nieuwe stakingen deze zomer ‘waarschijnlijk’.

Ook het Belgische gerecht houdt Ryanair nauwkeurig in de gaten. Arbeidsauditeur Charles-Éric Clesse uit Henegouwen voert al vier jaar onderzoek naar de lagekostenmaatschappij en kan het aantal inbreuken nauwelijks bijhouden.

CHARLES-ÉRIC CLESSE “Het is een gigantisch dossier geworden. De arbeidsinspectie is nog steeds duizenden loonfiches aan het uitpluizen, maar geen énkele daarvan is correct berekend. Er lijkt geen enkele logica in de loonberekeningen van Ryanair te schuilen.”

ELSEN “Ryanair geeft veel te weinig gewerkte uren door aan de Belgische overheid, waardoor het cabinepersoneel zogezegd maar halftijds werkt. Ze krijgen dus te weinig uitkering bij ziekte of werkloosheid.”

MARIA “Toen ik thuis zat met een burn-out, kreeg ik maandenlang geen euro uitbetaald. Ryanair had de nodige documenten niet bezorgd aan mijn ziekenfonds, en daarna kreeg het ziekenfonds kop noch staart aan mijn loonfiches.”

Werkt het bedrijf mee aan jullie onderzoek?

CLESSE “Er zijn communicatieproblemen met het bedrijf, om het zacht uit te drukken. Ze antwoorden wel op onze aanvragen, maar we krijgen nooit alle informatie en documenten. We hebben vorig jaar een verantwoordelijke opgeroepen (CEO Eddie Wilson, red.), maar hij kwam niet om allerlei redenen: hij was ziek, reizen was moeilijk in covidtijden, enzovoort. Momenteel is het nog niet aan de orde, maar bij een totaal gebrek aan medewerking, kunnen we dwingende maatregelen nemen. Als het moet, leggen we beslag op een vliegtuig van Ryanair.”

Wat riskeert het bedrijf voor de rechtbank?

CLESSE “De maximumboete bedraagt bijna 4,8 miljoen euro. De verantwoordelijken aan de top van het bedrijf riskeren een celstraf van drie jaar. Maar daar zal de rechter over oordelen, en dat is nog niet voor meteen. Alle loonfiches uitpluizen zal nog zeker een jaar duren.

”De afgelopen jaren is de situatie van het Belgische personeel al verbeterd, maar het blijft een voortdurende strijd. Een voorbeeld: Ryanair moet werknemers nu het Belgische minimumloon betalen. Het verklaarde daarmee eigenlijk dat het honderden personeelsleden jarenlang te weinig had betaald, maar Ryanair weigert die verschillen uit te keren. Niemand kreeg tot nog toe een euro. Zulke onderhandelingen met Ryanair zijn allesbehalve evident.”

Voelt u nooit druk?

CLESSE “Ik kreeg ooit een mailtje van het bedrijf: ‘Ryanair levert Wallonië elk jaar 1 miljard euro op.’ Ik heb geantwoord: ‘Dat is niet mijn probleem. Elk bedrijf moet de Belgische wetten respecteren.’ Ik wil Ryanair niet opdoeken, ik doe gewoon mijn werk.”

***

In gesprekken met Ryanair-personeel in buitenlandse luchthavens klonken gemengde boodschappen. Sommige crewleden laten weten ‘gechoqueerd’ en ‘verbaasd’ te zijn door de getuigenissen. Veel lijkt af te hangen van basis tot basis. ‘Ik heb veel vrije tijd en een goed leven,’ zegt een crewlid uit het Cypriotische Paphos. ‘Toen een naaste ziek was, kreeg ik zonder probleem vrijaf, en al mijn overplaatsingen werden toegekend. Ik heb gehoord over de disciplinaire terreur – managers bedreigden mijn vrienden vanwege slechte verkoopprestaties – maar die hoort volgens mij bij het Ryanair van vóór 2015.’ Een steward uit Italië herkent zich dan weer wél in de getuigenissen. ‘Dit bewijst dat Ryanair in heel Europa nog steeds een bedrijf in transitie is.’

Ryanair zelf reageerde ook. ‘De sensationele beweringen in dit artikel zijn ongegrond en duidelijk ingegeven door een vakbondsagenda om een verkeerde indruk te wekken van onze arbeidsvoorwaarden. Ryanair voldoet volledig aan de Belgische arbeidswetten en de sectorale collectieve overeenkomst die het toepasselijke minimumloon voor al het cabinepersoneel in België vastlegt, zoals onderhandeld met diezelfde vakbonden.’

© Humo