‘Een georganiseerde serieverkrachter: zo iemand is bijna altijd gehuwd en leidt een stabiel gezinsleven’: hoe Samber­verkrachter Dino Scala 30 jaar lang onzichtbaar bleef

‘Ik keek naar de grond, ik zag een schaduw. Ik werd bij m’n haren en m’n hals gegrepen en de struiken ingesleurd. De man riep: ‘Als je praat, vermoord ik je.’ Ik worstelde, begon te schreeuwen. Hij trapte tegen mijn ribben.’

Het was maandag 5 februari 2018, 6.55 uur ‘s ochtends. Chloë (17) − niet haar echte naam − stapte langs de oude spoorweg naar het station van Erquelinnes, waar ze haar dagelijkse bus naar school zou nemen. “Hij zette een mes tegen mijn keel”, zegt Chloë in haar verklaring aan de lokale politie Lermes. “Hij ging met zijn linkerhand onder mijn kleren en betastte onder mijn beha mijn borsten.”

Ze kon zich losrukken, rende naar de voorkant van het station. Net toen kwam de bus, met een alerte chauffeur achter het stuur. Hij stapte uit en zag hoe de aanrander in een voor het station geparkeerde Peugeot dook. Hij reed weg over de rue Albert I, in de richting van de grens. Ver is die niet: tweehonderd meter verder eindigt België en begint het Franse plaatsje Jeumont.

‘Tel tot vijftig’

“De bewakingscamera hing er niet eens een jaar”, zegt David Lavaux, burgemeester voor Les Engagés in Erquelinnes. “Een grensgemeente trekt een bepaald soort volk. Franse jongelui komen hiernaartoe voor goedkoper bier, sigaretten en frieten. Er zijn dingen waar de politie in Frankrijk vervelend over doet, en hier iets minder. Er deden zich weleens problemen voor aan het station, dus hebben we 90.000 euro geïnvesteerd in vijf camera’s.”

Het gemeentehuis van Erquelinnes oogt gammel, het kabinet van de burgemeester als een decor voor hoe zoiets er in de jaren 1950 moet hebben uitgezien. Voor een gemeentekas als die van het Henegouwse grensplaatsje is 90.000 euro niet niks.

David Lavaux: “Ik wist van de verkrachter van de Samber, al vrij lang. Wij hadden in Erquelinnes door de jaren zeker acht aangiften. De verdachte heeft ook meerdere aliassen gehad. Gezien het hoge aantal meldingen is er weleens gedacht aan meerdere verkrachters. Men sprak van le violeur à la cordelette, omdat hij meestal een touw gebruikte. Of van le violeur matinal, omdat hij bijna altijd heel vroeg in de ochtend toesloeg. Ik heb bij het plaatsen van die camera’s geen seconde aan hem gedacht. Hij glipte al dertig jaar door de mazen van het net. Wat zouden die paar camera’s het verschil kunnen maken?”

De aangifte van Chloë wordt negen dagen later vermeld in een synthesenota die wordt gedeeld met politiediensten in de hele grensregio. Bij de gerechtelijke politie (GP) in Rijsel valt het oog van een oudere rechercheur erop. Hij vloekt.

David Lavaux: “Die rechercheur is meteen naar het station gereden en zag onze camera. De man zat op twee maanden van zijn pensioen en zei in de dagen daarna de hele tijd: ‘Ik mag er niet aan denken dat dit twee maanden later was gebeurd.’ Onze mensen hebben de beelden uitvergroot. Je zag een klein stukje Peugeot, heel kort. Je zag twee getallen van de Franse nummerplaat en een derde, iets minder duidelijk. Het leek op een acht, maar zeker was dat niet. ‘Het is in elk geval meer dan wij in al die jaren ooit hebben gehad’, zei de oude rechercheur.”

De eerste meldingen dateren van 1988 en situeren zich in de streek rond het Noord-Franse Maubeuge. In een podcast van de krant Le Parisien beschrijft misdaadjournalist Timothée Boutry: ‘De verkrachter slaat enkel toe in de wintermaanden, als het ’s morgens nog donker is. Hij benadert zijn slachtoffers − altijd vrouwen − langs achteren zodat ze zijn gezicht niet te zien krijgen. Na de aanranding vraagt hij hen om de ogen te sluiten en tot dertig, veertig of vijftig te tellen. Als het slachtoffer de ogen opent, is hij verdwenen.”

Meerdere vrouwen getuigen hoe hun handen en/of enkels werden vastgebonden met een dun wit touw. Aan het eind maakt de verkrachter het weer los en draait er een bolletje van − alsof hij het wil recycleren. In Le Monde schat procureur Jean-Philippe Vicentini in Valenciennes het totale aantal slachtoffers in 2018 op ‘een veertigtal’. Bij de GP in Rijsel spreekt men van ‘zeventig als voorzichtige schatting’, niet verduidelijkend of daar de Belgische zaken bij zijn geteld. “Voor België spreken wij over acht dossiers”, zegt procureur Vincent Fiasse in Charleroi. “Wij hebben die overgemaakt aan het Franse gerecht.”

Geur van een lasser

De Franse politie beschikt sinds 1996 over een aan een spermaspoor onttrokken DNA-profiel, en dat geeft dat jaar aanleiding tot het openen van een gerechtelijk onderzoek tegen ‘X’ bij het parket in Valenciennes. Het DNA-profiel bevestigt de overeenkomsten met latere verkrachtingen, maar matcht met geen enkel ander profiel in Franse of Belgische databases.

In 1997 is er op aanwijzing van een van de slachtoffers een robotfoto gemaakt, al wordt die pas in 2011 verspreid. In interne opsporingsberichten van de Franse politie is sprake van een atletisch gebouwde dertiger. De verdachte heeft een Noord-Frans accent en verspreidt een geur ‘die doet denken aan een lasser’. Hij draagt bijna altijd dezelfde muts, en handschoenen. Eén slachtoffer dat na drie tellen al de ogen opende, getuigt in 2000 dat ze hem zag wegrijden in een witgrijze Renault 21 of 25. Een politieteam legt lijsten aan van alle eigenaars van deze wagentypes in de regio en screent die op mensen die eerder met justitie in aanraking kwamen voor zedenfeiten.

“Dit is een georganiseerde serieverkrachter”, zegt de Vlaamse Carine Hutsebaut, die een opleiding daderprofilering volgde bij de FBI in Quantico en die in Frankrijk erg wordt gewaardeerd vanwege haar karakterschetsen van later bekend geworden serieverkrachters en/of -doders. “Zo iemand is bijna altijd gehuwd en leidt een stabiel gezinsleven”, vertelt ze. “Hij doet er alles aan om voor zijn omgeving perfect over te komen. Je gaat zo’n man dus niet zo gauw vinden in bestanden met gekende daders, zeker niet in die jaren.”

In 2010 belast het parket in Charleroi twee experts aan de universiteit van Luik met geolokalisatie. Het team brengt alle aanrandingen in kaart, stelt vast dat die plaatsvonden in Franse of Belgische gemeenten, altijd gelegen aan de Samber − alsof de dader zich perfect kan verzoenen met zijn alias. Het team berekent zijn meest waarschijnlijke woonplaats en werklocatie. Het eindresultaat is een enkele kilometers brede cirkel ten zuidwesten van Maubeuge. Het levert daarmee net zo’n nuttige informatie aan als pakweg Wikipedia, over de plek waar Chloë werd aangerand: ‘In Erquelinnes stroomt de rivier Samber België binnen.’

Honderden mogelijke verdachten zijn in de loop der jaren ondervraagd, maar elk spoor loopt dood. De dagen worden langer, de verkrachter gaat in zomerslaap en de politionele aandacht verslapt. Dan worden de dagen weer wat korter en is er weer een melding.

Vader van vijf

Als de Rijselse rechercheurs zich midden februari 2018 een weg banen door het immense dossier bij het parket in Valenciennes, volgt een schok. De verkrachter van de Samber heeft al tweemaal eerder toegeslagen aan het station van Erquelinnes, op 18 januari 2007 en 20 februari 2009. Ook toen waren de slachtoffers tienermeisjes op weg naar school. Ze werden meegesleurd naar de ruïnes van een oude loods naast het station. “Wat ook opviel, was dat nagenoeg alle slachtoffers de verkrachter dezelfde woorden hoorden uitspreken”, vertelt burgemeester David Lavaux. “Altijd weer: ‘Als je zwijgt, laat ik je leven.’ Of iets van die strekking.”

De camera hangt boven het sinds corona gesloten café le Commerce, tegenover het station van Erquelinnes. Verder inzoomen op een van de beeldfragmenten laat de speurders zien dat de Peugeot 206 rechts vooraan een deuk heeft en een voorwieldop mist. Franse en Belgische politiepatrouilles krijgen een beschrijving mee, en na exact een dag kan een Franse agent al melden dat hij de Peugeot (nummerplaat BG-128-CT) heeft gevonden. Op het parkeerterrein van de fabriek Jeumont Electric, net over de grens, in het plaatsje waar de belager van Chloë naartoe vluchtte.

De Peugeot staat op naam van onderhoudstechnicus Dino Scala, geboren op 22 april 1961 in Boussière-sur-Sambre. Hij is vader van vijf kinderen − van wie twee uit een in 1987 spaak gelopen huwelijk − en is begin 2018 voor het eerst opa geworden. Hij woont in de rue Notre Dame 48 in Pont-sur-Sambre, een gemeente wat verder stroomopwaarts.

“De man was jaren daarvoor ooit één keer als verdachte in beeld gekomen”, zegt Lavaux. “De Franse politie achtte het toen uitgesloten dat een voorbeeldige huisvader als hij voor zoiets in aanmerking kon komen.”

‘Onbedwingbare driften’

Pont-sur-Sambre telt net geen 2.500 inwoners, een oude kerk en behoorlijk wat fabrieksruïnes. De rue Notre Dame is een sociale woonwijk in de gelijknamige cité. Een tiental huisjes is in de jaren 1980 opgetrokken in rode baksteen.

Uit een ervan sjokt Dino Scala in de ochtend van 26 februari 2018 iets voor zevenen ’s ochtends naar zijn Peugeot om te vertrekken naar het werk. Nog voor hij de straat uit is, wordt hij klemgereden door de politie. In de auto vindt die een mes, de door tientallen slachtoffers beschreven muts en een condoom. En een wit bolletje touw dat volgens het politieverslag ‘bevuild’ is.

“Het is dat hij de feiten heeft bekend”, zegt een overbuurvrouw vier jaar later. “Anders zou niemand hier in de straat er een woord van hebben geloofd. Iedereen hield van Dino, en Dino hield van iedereen.”

Dino Scala weigert eerst te praten maar doet dat na enkele dagen toch, en gaandeweg steeds uitvoeriger. Hij pleegde de feiten, zegt hij, ‘als gevolg van onbedwingbare driften’, altijd net voor het begin van zijn ochtendshift. Daarvoor moest hij eerst gaan prikken bij Jeumont Electric en daarna propulsiemotoren nakijken bij klanten. De hele industriezone in de regio groeide historisch langs de oevers van de Samber, en daar ligt de banale verklaring voor zijn alias.

In een van zijn eerste verklaringen, geciteerd in de akte van beschuldiging met het oog op het proces, schat Dino Scala het aantal aanrandingen waar hij zich schuldig aan maakte aanvankelijk op ‘een dertigtal’, om daarna te evolueren naar ‘een veertigtal, waaronder vier of vijf verkrachtingen’. Als zijn ondervragers opmerken dat ook een gedwongen fellatie of het betasten van geslachtsdelen volgens de Franse strafwet onder verkrachting valt, antwoordt hij: ‘Dan moeten er misschien nog vier zaken worden bijgeteld.’

Bij zijn eerste verschijning voor onderzoeksrechter Marion Metellus in Valenciennes verklaart hij: ‘Ik verwachtte te worden gearresteerd, en ergens luchtte dat op. Ik kan deze misdaden niet verklaren. Ik had me moeten laten verzorgen.’

Dino Scala ondergaat een DNA-test die hem formeel identificeert als de verkrachter van de Samber. In een verhoor verwondert hij zich erover dat justitie al sinds 1996 in het bezit is van zijn DNA-profiel: ‘Ik zorgde er altijd voor dat de vrouwen mijn gezicht niet te zien kregen. Over DNA ben ik mij pas de afgelopen vijftien jaar zorgen beginnen te maken. Vroeger sprak men niet zo over DNA. Zulke dingen waren er toen niet.’

In latere verklaringen zegt hij: ‘In 2011 merkte ik in de krant de robotfoto van de verkrachter van de Samber op. Ik stelde mezelf toen in vraag, ben er een tijdje mee gestopt. Daarna kwamen de driften terug. Ik kreeg ze alleen in een bepaalde periode van het jaar, vooral in de winter. Het begint altijd midden september en het duurt tot midden april. Het zijn altijd dezelfde uren, dezelfde plekken. Het is iets cyclisch. Ik vertrok ’s morgens heel vroeg. Ik leerde de gewoontes kennen van de vrouwen die ik observeerde en sloeg pas een of twee dagen later toe. Weet u, ik had een soort jagersinstinct. Zoals een jager die wild opmerkt. Het was een staat van opwinding die opeens kon opduiken. Los van dit alles beschouw ik mezelf als normaal.’

‘Monsieur tout le monde’

Dino Scala was jarenlang centraal verdediger bij de voetbalclub van Pont-sur-Sambre, en later coach. In Franse media verschijnen in 2018 ploegfoto’s met elf geblurde gezichten, behalve die van de man in het blauwe Umbro-trainingsshirt. ‘U mag het aan iedereen vragen, men gaat u alleen maar goeds kunnen vertellen over hem’, laat de voorzitter de krant La Voix du Nord optekenen. ‘Dino stond altijd voor iedereen klaar. Voor de ploeg en ook voor het verenigingsleven hier.’

Elke zaterdagochtend was Dino Scala op post om de jeugdploegen aan te moedigen. En op zondag, om het eerste elftal tactisch bij te sturen. “Dat deed hij bijna twintig jaar lang”, zegt Michel Detrait, de burgemeester van Pont-sur-Sambre. “Dino organiseerde altijd de derde helft en nodigde iedereen uit bij hem thuis.”

De akte van beschuldiging vermeldt dat hij tot aan zijn arrestatie dagelijks zijn oude moeder bezocht, en zijn door parkinson getroffen schoonvader ‘elke avond ging onderstoppen’. Conclusie, na verhoren van familieleden, vrienden en collega’s bij Jeumont Electric: ‘Hij wordt beschreven als dienstbaar, vriendelijk en moedig. Een formidabele man.’

De Rijselse advocaat Emmanuel Riglaire, die op het proces twee slachtoffers vertegenwoordigt, zegt een boel vragen te hebben voor Dino Scala, maar ook voor de speurders die dertig jaar lang naast hem keken. “Langer, eigenlijk”, zegt de advocaat. “In een van zijn laatste verklaringen vertelt Dino Scala dat hij hiermee is begonnen in 1985. Dat is drie jaar eerder dan men altijd heeft gedacht. Er is ook een ernstig intrafamiliaal incident geweest, met de verkrachting van zijn schoonzus uit zijn eerste huwelijk, in 1983. De media spreken van ‘monsieur tout le monde’. Ik weet dat zo niet.”

Carine Hutsebaut vindt weinig opmerkelijks aan wat ze over de zaak leest. “Ze doet denken aan die van François Vérove, de moordenaar van Cécile Bloch”, zegt ze. “Het meisje, elf pas, werd in 1986 verkracht en vermoord toen ze op weg was naar school. De politie tastte vijfendertig jaar in het duister. Ik heb destijds op vraag van de papa van Cécile een profiel geschetst van de dader. Ik toonde aan dat de moordenaar een politieman moest zijn én een voorbeeldige huisvader. En dat hij ook vaker had gemoord.”

Op 24 september 2021 wordt de gepensioneerde politieofficier François Vérove (59) uit Gravelines door een ex-collega gecontacteerd voor een verplichte DNA-afname bij 350 mannen. Aan de telefoon verontschuldigt de agent zich: hoe durft iemand een gerespecteerde officier en huisvader van zoiets verdenken? Twee dagen na het telefoontje berooft Vérove zich van het leven. In een zelfmoordbrief bekent hij de moord. De man wordt postuum beschouwd als dader van nog eens vijf kindermoorden.

Ontmoedigd

Voor het assisenhof in Douai staat Dino Scala straks terecht voor 56 verkrachtingen, waarvan 8 in België. Het jongste gekende slachtoffer was 13, het oudste 48. Er stelden zich 28 mensen burgerlijke partij, goed voor een leger van 22 advocaten die er een historisch gewetensonderzoek van willen maken. Wat liep er drie decennia lang mis?

Emmanuel Riglaire: “Natúúrlijk heeft deze man veel meer van deze feiten gepleegd dan vermeld in de aanklacht. Hij geeft dat zelf toe, maar ook zijn geheugen heeft na al die jaren zijn beperkingen. Het staat vast dat heel veel vrouwen nooit aangifte hebben gedaan. Onder de nu gekende slachtoffers zitten er die er tot in 2018 uit schaamte met niemand over hebben gepraat, zelfs niet met hun partner.”

“Een van mijn cliëntes kreeg 21 jaar na de feiten telefoon van de politie: ‘Hebt u het nieuws gevolgd? Nee? Wel, we hebben uw verkrachter gevonden.’ Sommige van deze vrouwen deden er jaren over om hun leven weer op de rails te krijgen, en worden nu verplicht om hun nachtmerrie te herbeleven. Bij sommige slachtoffers voel je hoe ze het moeilijker krijgen naarmate het proces nadert. Heel wat slachtoffers hebben zich voorgenomen om het bij te wonen, al was het maar om hem in de ogen te kunnen kijken en te zeggen hoe ze na al die jaren ’s nachts nog altijd geen oog dichtdoen.”

Clara Bernard (46) werd op 27 augustus 1997 door Dino Scala verkracht. Haar leven bestaat uit een voor en na. “Ik hoop dat ik na het proces eindelijk weer kan gaan leven”, zegt ze in een video op haar Facebook-groep ‘Ensemble pour la Vérité’, waar ze een zeventigtal slachtoffers bij elkaar bracht. “We zijn niet meer bang. Samen staan we sterk. We willen met velen in de rechtszaal aanwezig zijn.”

Toen Clara destijds in het plaatsje Aulnoye-Aymeries aangifte wou doen, reageerde de politie sceptisch. De verkrachter van de Samber, midden in de zomer? Pas na een week werd een uitstrijkje genomen, waar het labo niks aan had. “Veel slachtoffers werden ontmoedigd om zich te melden”, zegt Clara. “De toenmalige burgemeester gaf mijn schoonmoeder de raad om er geen ruchtbaarheid aan te geven. Zoiets ging leiden tot een angstpsychose, en dat zou de vastgoedprijzen kunnen doen kelderen.”

De klacht van Clara werd na enkele jaren geseponeerd. Voor het proces is ze door een arrest van het Franse Hof van Cassatie heropgevist.

Extra beangstigend

De regio rond Maubeuge voelt als een industriële rust belt, met veel deplorabele woonwijken als die in Pont-sur-Sambre. Het is een regio die vergrijst en verschrompelt, met in de jaren 1990 een paar communistische burgemeesters en vandaag een toonaangevend Rassemblement National van Marine Le Pen. Veel bewakingscamera’s zie je er niet.

Carine Hutsebaut: “Het is het soort regio waar vrouwen bij een aangifte van mannelijke agenten te horen kregen: ‘Wat deed jij daar zo vroeg in de ochtend alleen op straat?’ Of: ‘Kan het zijn dat je een kleedje droeg?’ Als een dader altijd precies hetzelfde scenario volgt, weet je dat het moet hebben gedraaid om een morbide fantasie die een erectie opwekt. Waarom altijd in de winter en ’s ochtends vroeg? Ik zou denken: minder mensen op straat. Het is ook nog eens donker, en dat geeft de dader een groter gevoel van macht, want de situatie is extra beangstigend voor het slachtoffer.”

Op het proces wordt het uitkijken naar de getuigenissen van de zeven Franse gerechtspsychiaters die met Dino Scala gingen praten in de gevangenis van Sequedin. Een van hen, Paul Benussan, licht op zijn website een tipje van de sluier: ‘Drie decennia lang is gezocht naar deze ‘Mijnheer Iedereen’, boven elke verdenking staand en dus onvindbaar volgens de politie. Hoe kan het dat een man over wie alle experts het eens zijn dat hij de banaliteit in persoon is, tientallen vrouwen heeft aangerand zonder daarbij ooit iemands aandacht op te wekken? Is het mogelijk om dergelijke feiten te plegen zonder enig psychiatrisch ziektebeeld?’

Het klinkt alsof de verkrachter van de Samber door de deskundigen is beoordeeld zoals hij dat zelf doet: ‘Normaal, los van dit alles.’

Het proces gaat van start op 10 juni en zal drie weken duren.