Politiek akkoord bereikt over eerlijke minimumlonen voor alle EU-werknemers

Het instellen van een minimumloon blijft voor alle duidelijkheid een nationale bevoegdheid. Wel krijgen de lidstaten nu een kader waarmee ze kunnen nagaan of dat minimumloon toereikend is. Ze kunnen het bijvoorbeeld afzetten tegen een korf van goederen en diensten, zoals ook gebruikt wordt voor de berekening van de inflatie. Op die manier wordt gegarandeerd dat de minimumlonen de stijgende levensduurte volgen. Maar de landen kunnen de minimumlonen ook toetsen aan referentiewaarden als 60 procent van het mediaan brutoloon en 50 procent van het gemiddelde brutoloon. In niet minder dan 23 van de 27 lidstaten voldoet het minimumloon momenteel niet aan die criteria.

“Ongelijkheid tegengaan en armoede bestrijden is het doel van de wet”, zegt de Nederlandse Agnes Jongerius (PVDA), die namens het parlement de onderhandelingen voerde. “Mensen moeten met een minimumloon gewoon nieuwe kleren kunnen kopen, mee kunnen doen op de sportclub, of een weekendje weg kunnen.”

Volgens Kathleen Van Brempt (Vooruit) zal door het akkoord het loon van meer dan 24 miljoen werknemers in achttien lidstaten stijgen. “Wie werkt, verdient de zekerheid op een deftig loon en alle kansen om een goed leven uit te bouwen”, zegt ze. “Met het Europees minimumloon maken we van dat principe de norm in de Europese Unie.”

In een tweet was ook federaal vicepremier en minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) reeds lovend over het akkoord. “Europese werknemers zullen eindelijk een fatsoenlijk loon krijgen. Dit is het resultaat van een lange strijd van Europees links en een overwinning voor Europa!”, schreef hij.

In België worden de geldende minimumlonen vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s), die in schoot van de verschillende paritaire comités worden gesloten. Er is geen wet die de minimumlonen concreet bepaalt. In zes EU-landen (Cyprus, Denemarken, Finland, Italië, Oostenrijk en Zweden) gelden er helemaal geen normen voor een minimumloon en worden die exclusief via collectieve onderhandelingen bepaald. Volgens Eurostat-gegevens van 2021 varieert het minimumloon in Europa tussen 332 euro in Bulgarije en 2.202 euro in Luxemburg.

De Europese Commissie legde het voorstel voor eerlijker minimumlonen in de herfst van 2020 op tafel en reageert dan ook tevreden op het akkoord. “Op een ogenblik dat veel gezinnen in de Europese Unie bezorgd zijn of ze de eindjes wel aan elkaar zullen kunnen blijven knopen, is het van essentieel belang dat de lidstaten voor voldoende bescherming zorgen met hun minimumlonen”, zegt commissaris voor Werk en Sociale rechten Nicolas Schmit. “Dit kader (...) helpt garanderen dat wie een minimumloon krijgt een fatsoenlijk leven kan leiden. Dit is een goede dag voor een sterk sociaal Europa dat bescherming biedt.”

Wellicht keurt het Europees Parlement het akkoord definitief goed tijdens zijn plenaire vergadering in juli. Ook de lidstaten moeten het licht nog op groen zetten. Daarna krijgen de EU-landen twee jaar de tijd om de nieuwe richtlijn in nationale wetgeving om te zetten.