Door de klimaatverandering kan een ijsbeer straks weer met een bruine beer paren

De ijsbeer en de bruine beer hebben een gemeenschappelijke voorouder, maar gingen zo’n 1,5 miljoen jaar geleden uit elkaar en werden twee aparte soorten. De bruine beer werd de generalist die op grote delen van het noordelijk halfrond zijn weg vindt, de ijsbeer werd de specialist die onder zware arctische omstandigheden kan overleven. Op de familiegeschiedenis van die twee wordt nu nieuw licht geworpen door een internationale ploeg onderzoekers. De scheiding van de twee soorten was niet compleet, rapporteren ze in vakblad Pnas. Er zijn ook na de scheiding bruine beren geweest die hebben gepaard met ijsberen. Dat hebben de wetenschappers kunnen ontdekken door DNA uit een fossiele ijsbeerkaak, die is gevonden op Spitsbergen, te combineren met genetische data van nu levende bruine beren en ijsberen.

Genenuitwisseling

Deze berengeschiedenis heeft een bekende analoog: de mens. De wetenschap is er lang van uitgegaan dat primitieve mensachtigen die in Europa leefden, de neanderthalers, in korte tijd werden verdrongen door de moderne mens, de homo sapiens. In het DNA van nu levende Europeanen bleken echter nog veel neanderthalergenen te zitten. Die twee soorten waren destijds dus niet helemaal gescheiden; er was geslachtsverkeer. Tegenover de neanderthalergenen in de moderne mens, staan sapiensgenen die naar neanderthalers zijn gegaan; de genetische vermenging van geslachtsverkeer werkt twee kanten op. Dat geldt ook voor de berensoorten. De onderzoekers kunnen uit de DNA-data wel afleiden dat de genenoverdracht van bruine beer naar ijsbeer belangrijker was dan andersom. In tijden waarin het klimaat zo mild was dat de twee elkaar ontmoetten, nam de gespecialiseerde ijsbeer meer eigenschappen over van generalist bruine beer dan omgekeerd.

Evolutionaire oplossing

Dat kan nu weer gebeuren, zeggen de onderzoekers, als door opwarming van het poolgebied de leefgebieden van de twee soorten in elkaar gaan overlopen. En je zou de kruising die dan kan plaatsvinden met een beetje fantasie kunnen zien als een natuurlijke, evolutionaire oplossing voor een klimaatprobleem. Overschat deze uitweg niet, waarschuwen de wetenschappers. De ijsbeer is extreem gevoelig voor klimaatverandering. En de druk die nu al wordt gelegd op de soort en zijn leefgebied, leidt tot uitdunning van de populatie en genetische verarming. De druk van die omstandigheden kan de ijsbeer doen verdwijnen voor hij of zij ooit een bruine beer tegenkomt.