Kunnen hoorzittingen op tv de waarheid over de bestorming van het Capitool blootleggen?

De hoorzittingen rond de bestorming van het Capitool zullen wellicht miljoenen kijkers lokken. Het was dan ook een schokkende 6 januari 2021. Eén van de commissieleden, Jamie Raskin, noemt de bestorming de ergste politieke misdaad tegen de VS in de hele Amerikaanse geschiedenis. Raskin was eerder ook al de hoofdaanklager van de Democraten in het tweede afzettingsproces van Donald Trump, na de bestorming.  

Er zijn honderden getuigen ondervraagd en tienduizenden bewijsstukken verzameld volgens Congrescommissievoorzitter Bennie Thompson, een zwarte Democraat uit de staat Mississippi. Bij de getuigen onder meer een handvol ambtenaren van het ministerie van Justitie die door Donald Trump onder druk werden gezet om de uitslag van de presidentsverkiezingen om te gooien. Mogelijk getuigen - via videofragmenten -  ook sleutelfiguren zoals Donald Trump Jr. en Jared Kushner, schoonzoon en ex-adviseur onder Trumps presidentschap. 

Het kerndoel van de commissie is dit: aan het Amerikaanse publiek uitleggen dat Trump en een aantal sleutelfiguren in zijn entourage achter de schermen effectief hebben geprobeerd om de uitslag van de presidentsverkiezingen om te keren, en dat diezelfde mensen méér dan een part hebben gehad in de aanval op het Capitool.

De hoorzittingen zullen openen met een overzicht van 10 maanden onderzoek van de commissie. Daarna pas komen de getuigen in dit politieke melodrama. In het onderzoekswerk tot nu toe zijn meer dan 1.000 interviews afgenomen. Er zijn ook 125.000 documenten ontvangen, zelfs van weerspannige getuigen, zoals e-mails en sms’en. 

Hoe zal Donald Trump reageren op beschuldigingen over zijn mogelijke rol in dit drama, inclusief de geruchten dat hij het fijn vond dat zijn supporters op 6 januari schreeuwden dat zijn vice-president Mike Pence eraan moest: "Hang Mike Pence"? Zal het bewijsmateriaal van de commissie stevig genoeg zijn om het departement Justitie ertoe te bewegen om de figuren betrokken bij de bestorming ook effectief te vervolgen? Wat als één van de betrokkenen de ex-president zelf is? Dan spreken we niet meer over een politieke impeachment, maar over strafvervolging en mogelijke celstraffen. 

Er zijn dus wel wat zenuwen die gespannen staan in de Republikeinse partij. Het kan ook geen toeval zijn dat de openbare zittingen worden gehouden enkele maanden voor de tussentijdse Congresverkiezingen. Maximale schade aanbrengen voor Trump. Wellicht is het evenmin toeval dat de Trumpvriendelijke zender Fox News de hoorzitting als enige van de tv-stations niét uitzendt.

De bestorming van het Capitool is intussen meer dan 500 dagen geleden. Het was onmiskenbaar een openlijke poging om de vreedzame overdracht van de macht van Donald Trump naar Joe Biden te blokkeren. Ik was erbij toen die dag, toen de bestormers het Capitool binnendrongen.

Er zijn talloze dagvaardingen rondgestuurd naar sleutelfiguren in het drama, maar een pak van hen weigert er gevolg aan te geven, ook als dat betekent dat ze voor misprijzen van het Congres worden aangeklaagd en mogelijk naar de gevangenis moeten, zoals Steve Bannon en Peter Navarro. Ook Republikeins fractieleider Kevin McCarthy weigert te getuigen, ook al zei hij tijdens de bestorming zelf tegen zijn omgeving dat hij Trump zou eisen om ontslag te nemen na dit onverkwikkelijke drama.

Er waren er rond die tijd wel meer in Republikeinse rangen die geschokt waren. De maat was vol, zeiden ze, tot ze even later allemaal hun staart introkken, toen bleek hoe Trumps trouwe massa kiezers als één blok achter de ex-president bleven staan en mee de leugens over een gestolen verkiezing omarmden, zelfs al beslisten 70 rechterlijke uitspraken dat er van fraude of diefstal geen sprake was. 

Zelfs Republikeins Senaatsleider McConnell sprak over de spiraal des doods voor de democratie, maar hij liet Trump vervolgens vrijuit gaan bij het impeachmentproces. De klok tikt voor de Democraten. Als ze hun Congresmeerderheid verliezen in november, wat erg waarschijnlijk is, dan zullen de Republikeinen zonder pardon deze onderzoekscommissie op de vuilnisbelt van de geschiedenis gooien.

Enkele opmerkelijke zaken die we nu al weten uit het onderzoek: uit sms-verkeer naar Mark Meadows blijkt dat de echtgenote van hoge rechter Clarence Thomas, Ginni Thomas, pleitbezorgster was om de uitslag van de presidentsverkiezingen ongeldig te laten verklaren. In de telefoonarchieven van het Witte Huis zit een gat van maar eventjes 7 uur waar alle sporen van telefoons van en naar het Witte Huis op de dag van de bestorming spoorloos verdwenen zijn. 

Er zijn getuigen die zeggen dat Trump tijdens de bestorming op zijn gemak in de eetkamer zat naast het Oval Office in het Witte Huis, kijkend naar de televisie. Hij had de bestormers meteen kunnen zeggen dat ze moesten ophouden, maar dat deed hij niet. Volgens Republikeins dwarsligger Liz Cheney verzaakte Trump daarmee aan zijn plicht als president. Veel mensen weigeren te getuigen: Dan Scavino (stafchef communicatie onder Trump), handelsgezant Peter Navarro, Steve Bannon (ex-strateeg), en Mark Meadows, stafchef van Trump. Meadows heeft initieel wel veel sms-archieven bezorgd aan de commissie. 

Er lopen verschillende rechtszaken - onder meer tegen ex-stafchef Mark Meadows - omdat hij dus weigert bijkomende documenten te bezorgen of te getuigen. Die rechtszaken kunnen aanslepen tot ver na de hoorzittingen. Wellicht zal de commissie sommige cruciale getuigen dus niet kunnen laten horen. 

De commissie zal uiteindelijk die rechtszaken winnen, maar Meadows weet goed dat het tegen dan al te laat is. Steve Bannons proces begint niet voor juli. Zelfs als hij wordt veroordeeld en naar de gevangenis moet, wil dat niet zeggen dat hij alsnog moet getuigen voor het Congres. Veel Republikeinen noemen de commissie een afleidingsmaneuver voor de economische zorgen in de VS. Of ze noemen de commissie een politieke heksenjacht die informatie uit de duim zuigt. 

Naast de opvallende weerspannigheid bij enkele getuigen zijn er meer dan genoeg die wél willen praten. Er komen in totaal dus 8 publieke hoorzittingen over de bestorming van het Capitool. Die hoorzittingen hebben het potentieel om af te rekenen met een kwalijk stuk verleden op een politiek scharniermoment. Komt er afdoende bewijs dat er plannen bestonden om op een onwettige manier president Trump aan de macht te houden? Ondanks zijn 7 miljoen stemmen minder, ondanks 74 kiesmannen minder.

De commissie wil bewijs leveren dat Donald Trump wetens en willens de uitslag van de verkiezing wilde laten vervalsen en dat hij daarbij verschillende wetten heeft overtreden. Onder meer de wet die zegt dat je de bekrachtiging van een nieuw verkozen president niet kan verstoren. 

De commissie bestudeert een tijdsspanne van 65 dagen tussen het moment dat Trump zichzelf valselijk uitriep tot winnaar van de verkiezingen en 6 januari, de dag van de aanval op het Capitool. De commissie zal het onder meer hebben over het plan van Trump om nepkiesmannen naar het Congres te sturen, het plan om elektronische kies- en telmachines in beslag te nemen en het plan om de bekrachtiging van Biden als nieuw president uit te stellen. 

De commissie wil ook het kwaad opzet aantonen van Trump toen hij de massa voor het Witte Huis vertelde dat hij mee zou marcheren richting Capitool op 6 januari. Waarom wachtte hij zolang om de relschoppers een halt toe te roepen tijdens de bestorming? 

Het begon met Trump die zijn aanhangers uitnodigde om op 6 januari 2021 naar Washington af te zakken. It’s going to be wild, kondigde hij aan. 

Het duurde 187 minuten voor er extra nationale gardisten en extra politiemensen naar het Capitool werden gestuurd. De bestormers waren al uren lang in het gebouw rel aan het schoppen. In de hoorzittingen zal ook videomateriaal worden getoond van militieleden van de Oath Keepers en de Proud Boys die een ontmoeting hadden in een parkeergarage 1 dag vóór de bestorming. 

Zal de commissie kunnen aantonen dat er bewijs bestaat voor een complot? Dat er een connectie is tussen Trumps plannen op 6 januari en het geweld van de milities in en aan het Capitool die dag? Het zal ook gaan over de stop the steal-beweging, over de financiering van de bestorming en over de lakse respons van de overheid die dag. Het duurde namelijk 4 uur lang om de relschoppers weg te krijgen. 

In de 500 dagen sinds de bestorming zijn zo’n 846 mensen aangeklaagd of gearresteerd. Zo’n 300 daarvan hebben hun schuld al toegegeven. Sommigen hebben celstraffen gekregen. Liz Cheney en Adam Kinzinger zijn de enige Republikeinse leden van de onderzoekscommissie die in totaal uit 9 leden bestaat. 

Er was aanvankelijk een poging om een onpartijdige onderzoekscommissie op te zetten zoals die na de aanslagen van 9/11 in 2001, maar Republikeinse senatoren torpedeerden dat plan. Vorig jaar, op 30 juni werd dan maar een onderzoekscommissie in het Huis van Afgevaardigden opgericht. Slechts  twee Republikeinen wilden er zitting nemen. De twee zijn sindsdien door de partijtop en het MAGA-volk uitgespuwd. 

Democraten zullen deze gelegenheid ongetwijfeld gebruiken om op het MAGA-merk te jagen, het merk van Trump: Make America Great Again. Ze zullen pro-Trump-Republikeinen proberen te brandmerken als opstandelingen en extremisten. Of dat ook maar enige beweging zal veroorzaken in een al lang geleden vastgebeitelde en gepolariseerde publieke opinie, is zeer de vraag. 

Amerikaanse kiezers liggen allicht veel meer wakker van de hoge inflatie, de onbetaalbare benzineprijs, bloedbaden op scholen met wapens, de oorlog in Oekraïne, en een crisis voor jonge ouders nu de winkelrekken met babymelk nagenoeg leeg staan.  Biden is waarlijk de zeer geplaagde president, ook al is het zijn voorganger die de democratie op haar grondvesten deed daveren.