De renteverhoging door de ECB komt er op 21 juli. Het is van 2011 geleden dat de ECB nog de rente verhoogde. De ECB kiest ervoor om te starten met een renteverhoging van 25 basispunten en niet met 50 basispunten, zoals sommigen hadden gehoopt.

Alvorens de renteverhoging, die kort geld duurder maakt ingaat, zal de ECB per 1 juli stoppen met de netto-aankoop van obligaties. Die aankopen drukten de langetermijnrente, waardoor kredieten voor gezinnen en bedrijven goedkoper werden. Maar de fors opgelopen inflatie dwingt de ECB bij te sturen. Ze zal zich vanaf 1 juli beperken tot het herinvesteren van obligaties die op vervaldag komen.

De ECB kreeg de jongste weken in toenemende mate het verwijt achter de feiten aan te lopen nu de inflatie veel hoger is dan de doelstelling van 2 procent. De ECB verwacht nu dat de inflatie dit jaar uitkomt op 6,8 procent om in 2024 te dalen tot 2,1 procent. In maart voorspelde de ECB nog 5,1 procent inflatie voor de eurozone in 2022. In mei stond die inflatie op 8,1 procent.

De ECB kocht sinds begin 2015 voor 4.700 miljard euro obligaties. Daar komen dus vanaf 1 juli geen aankopen bij, maar alleen nog herinvesteringen van obligaties die vervallen. Het is uitkijken wat de impact van aankoopstop zal zijn op de renteverschillen in de eurozone. De ECB zegt dat het indien nodig de herinvesteringen kan sturen om te proberen de renteverschillen tussen Duitsland en zwakkere Zuid-Europese landen te milderen. Het zou dat doen via obligatie-aankopen in het kader van noodaankopen die er kwamen om de gevolgen van de pandemie te bestrijden.

Flexibele aanpak

De obligatieaankopen drukten de rente op lange termijn, waardoor geld goedkoper werd voor bedrijven en gezinnen. De lange rente zit al maanden in de lift als gevolg van hogere inflatie. De depositorente, die bepaalt wat banken krijgen (of moeten betalen) voor het parkeren van overtollige liquiditeiten en dus de prijs van kort geld bepaalt, is sinds 2014 negatief en bedraagt sinds eind 2019 -0,50 procent.

Met een renteverhoging van 25 basispunten van de belangrijkste beleidsrente kiest de ECB voor een graduele aanpak. In september volgt een nieuwe verhoging en die kan eventueel forser zijn dan 25 basispunten. Als de inflatievooruitzichten op middellange termijn niet verbeteren, kan er een grotere renteverhoging komen.

Kwetsbare economie

De ommekeer in het rentebeleid is belangrijk om de fors gestegen inflatie opnieuw onder controle te krijgen. De inflatie zet de koopkracht van de consumenten in Europa onder druk. In België zijn de gezinnen beter beschermd tegen inflatie, omdat uitkeringen en lonen automatisch de levensduurte volgen. De gestegen inflatie in Europa nestelt zich steeds meer in de economie, waardoor het lastiger zal worden om de inflatie opnieuw naar het beoogde peil van 2 procent te krijgen.

De strijd tegen de inflatie is delicaat, omdat de Europese economie kwetsbaar is. De economische cyclus loopt achter op de Amerikaanse én de Europese economie heeft meer te lijden onder de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland zoals de geplande olieboycot. Voor de ECB wordt het een huzarenstuk om de inflatie af te remmen zonder de economie in een recessie te duwen.

Aanbodschok

Een bijkomende complicatie is dat de opgelopen inflatie het gevolg is van schokken aan de aanbodzijde. Met name de oorlog in Oekraïne heeft de aanvoerlijnen verstoord en tal van grondstoffen en producten duurder gemaakt. In de VS is de inflatie meer het gevolg van een sterke vraag en een economie die op volle toeren draait. Mario Draghi, voormalig voorzitter van de ECB en premier van Italië, wees er vanochtend nog op dat de kerninflatie in Europa, dus zonder volatiele energie- en voedselprijzen, lager is dan in de VS. Volgens Draghi bedraagt de kerninflatie in Italië 2,9 procent. De Europese economie, met een werkloosheidsgraad van bijna 7 procent, heeft nog ongebruikte capaciteit, zei Draghi nog. De ECB, geleid door Christine Lagarde, geeft straks een persconferentie om het monetaire beleid toe te lichten.