België sluit zich aan bij vrijwillige spreiding van migranten, onder voorwaarden

De hervorming van het Europese migratiebeleid zit al jaren geblokkeerd. Het Franse voorzitterschap van de EU, dat eind juni afloopt, realiseerde vrijdag vooruitgang in een eerste deel van het pakket voorstellen van het asiel- en migratiepact dat de Europese Commissie in september 2020 voorstelde. 

In een constructieve context, met de 27 lidstaten die zich solidair toonden toen de stroom oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne op gang kwam, nam het Franse voorzitterschap het initiatief voor een vrijwillig verdelingsmechanisme tussen lidstaten voor vluchtelingen, ook migranten die gered worden op de Middellandse Zee. Doel is om in het eerste jaar tienduizend "relocaties" te realiseren, zeggen verschillende Europese bronnen. 

Landen die dit soort "menselijke solidariteit" blijven weigeren, zullen verplicht worden om een directe financiële bijdrage te storten aan de landen die het meest onder druk staan, zoals Italië, Spanje, Griekenland of Malta. Ook kunnen ze personeel aanleveren voor de grensbewaking. 

Aan het luik 'solidariteit' zit een luik 'verantwoordelijkheid' geklonken, met twee andere voorstellen uit het pact. Zo wordt de EURODAC-databank uitgebreid, waarin alle biometrische gegevens zitten van iedere migrant die Europa binnenkomt. Ook komt er een nieuwe, verplichte screening aan de buitengrenzen van de EU. Een "ruime meerderheid", volgens het Franse voorzitterschap, sprak zich uit voor de twee voorstellen.

Volgens Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johanssen betekent de "brede meerderheid" van lidstaten die de drie voorstellen steunen, een "grote vooruitgang". De komende dagen zullen het Franse presidentschap en de Commissie een vergadering van een "solidariteitsplatform" organiseren om het "historische akkoord" om te zetten, zegt de Franse minister Gérald Darmanin. 

Toch is het pact nog "verre van rond", zei een diplomaat, ook al had hij lof voor de Franse werkwijze. Wat op tafel ligt, is nog "redelijk vaag". De komende dagen worden concrete cijfers en voorstellen verwacht. Op zijn minst is er nu een "wil om vooruit te gaan", terwijl het tot voor kort "dood en begraven leek". 

België is een van de twaalf lidstaten die bereid zijn om in te stappen in het voorstel van een tijdelijk verdelingsmechanisme, dat geldt voor een jaar maar hernieuwbaar zou zijn. Maar ons land eist wel dat het mechanisme flexibel is en rekening houdt met de nationale opvangsituatie. Reden is dat ons land, net als de buurlanden, veel "secundaire" migratie kent, met asielzoekers die al elders een aanvraag hebben ingediend of die door andere landen behandeld moet worden. De totaliteit van het pact is daarom belangrijk voor ons land, vooraleer er vooruit kan gegaan worden met relocatie. En met de verplichte screening aan de buitengrenzen en de EURODAC-databank, twee "zeer belangrijke" voorwaarden voor België, "zijn we er nog niet". 

“Verschillende landen staan onder druk, niet alleen landen aan de buitengrenzen, maar ook de landen die in de kern van de Europese Unie liggen. Het is goed dat lidstaten hun verantwoordelijkheid nemen tegenover iedereen die onder druk staat. De screening van de grenzen is daarbij cruciaal. Betere screening betekent dat je de mensen niet zomaar laat lopen of doorlopen als het je goed uitkomt”, zegt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). “Wat vandaag de dag eigenlijk gebeurt, is relocatie zonder afspraken en zonder goedkeuring. Door te screenen aan de buitengrenzen, maak je de afspraak om mensen gecontroleerd te reloceren. Maar zolang onze opvang vol zit, kan er geen extra inspanning geleverd worden.”

Nederland gaf al aan dat het geen asielzoekers zou opnemen, omdat het opvangsysteem er al onder druk staat. Ook Oostenrijk uitte al zijn bezwaren, omdat het vreest voor “een slecht signaal voor mensensmokkelaars”. Frankrijk, Duitsland en Italië daarentegen hadden het over “grote vooruitgang”.