Waarom wil niemand nog leraar zijn? "Ik kom 's avonds kapot thuis mét een lange to-dolijst, het stopt nooit"

Sarah De Keyser is 28 en godsdienstlerares. Ze staat onder meer in een klas met 26 leerlingen, van wie er verschillende kinderen een speciale problematiek meebrengen. "Ik kan mijn leerlingen niet missen, maar dit is in alle eerlijkheid de zwaarste job die ik tot nu toe heb gedaan. De gehaastheid, de administratieve last, de overprikkeling tijdens de lessen …  Het is niet niks."

"Naast lesgeven moet ik als leerkracht ook hun mentale gezondheid opvolgen, maar in mijn opleiding kregen we amper iets te horen over ADHD, dyspraxie en andere aandoeningen. Leerlingen zijn ook mondiger, diverser en ouders veeleisender dan vroeger en dat maakt het niet makkelijk", zegt ze.

Het meest gehoorde vooroordeel over leraren is toch dat ze niet moeten klagen want ze hebben 3 maanden vakantie per jaar. Dat zal dan de negatieve kanten wel compenseren zeker? "Ze mogen het altijd eens overnemen in mijn klas", kaatste Sarah terug. "Die vooroordelen stroken echt niet met de realiteit. Van startende leerkrachten wordt immens veel verwacht. Elke les moet voorbereid staan op papier, je moet je leerdoelen halen en dat kunnen bewijzen, werkblaadjes, mailsystemen, leerlingvolgsystemen … om nog maar te zwijgen van ouders die jouw punten aanvechten. ’s Avonds kom ik stikkapot thuis mét een lang to-dolijstje voor de dag erna."

Dat nogal wat leerlingen weinig respect en discipline tonen, helpt ook niet benadrukt ze: "Mijn leerlingen komen ’s ochtends de klas binnen met oortjes en al scrollend op hun gsm. Een simpele 'goedemorgen' is er niet. Ze komen niet op tijd, kleden zich niet deftig." 

Volgens Sarah schort er ook wat aan de hoge verwachtingen van veel ouders. "Sommige ouders zijn heel prestatiegericht en leggen veel druk op hun kinderen. Maar evengoed heb je ouders die zich niets aantrekken van hun zoon of dochter. Ze schuiven de verantwoordelijkheid door naar de school of zitten in een moeilijke thuissituatie waardoor ze niet kunnen helpen. Dat betekent weer een extra taak voor jou als leraar om die leerling te begeleiden. Onlangs nog kwam een leerling vertellen dat zijn schooluniform te klein was geworden, maar hij geen geld had om een nieuw aan te schaffen. Dan stellen wij een betalingsplan op, gaan we op zoek naar tweedehandskledij enzovoort. We doen dat, maar het komt er wel weer bij."

Luc De Ridder is 56 en staat naar eigen zeggen nog elke dag met plezier voor zijn klas. Hij geeft mechanica in een technische school. Maar hij beaamt de verzuchtingen van Sarah. "We moeten elk slecht cijfer kunnen verantwoorden en daarnaast aantonen dat we die leerling voldoende begeleid hebben tijdens het jaar. De verantwoordelijkheid over het leerproces wordt bij ons gelegd. Maar of de leerling zelf voldoende inzet heeft getoond, wordt niet gevraagd."

Ook Luc herkent de eisen van de ouders. "Sommige leerlingen volgen een richting omdat ze het moeten van thuis. Nogal logisch dat ze niet gemotiveerd zijn en de boel laten hangen. Een andere richting of school kiezen zou beter zijn, maar de ouders willen dat vaak niet. En ook de schooldirectie stribbelt tegen want die wil geen leerlingen verliezen natuurlijk. Dat betekent namelijk minder subsidies. Maar denken we dan nog wel vanuit de noden van die leerling? En zulke zwakkere leerlingen zorgen ook voor vertraging en staan op die manier de ontwikkeling van sterkere leerlingen in de weg. Ouders zouden wat beter moeten luisteren naar hun kinderen en zich meer bekommeren om hen. Zo vond een moeder ooit dat ik nog meer tijd in haar zoon moest steken. Ik heb haar geantwoord: jij ook."

Johan Wouters is leraar automechanica in het beroepsonderwijs en staat op 1 jaar van zijn welverdiend pensioen. Hij heeft de voorbije 35 jaar het onderwijs en zijn job grondig zien veranderen. "Het is er niet makkelijker op geworden en ik zie jonge collega’s verdrinken omdat ze niet de juiste ondersteuning krijgen. Te grote klassen, te veel leerlingen met een zorgnood, te weinig middelen om ze de juiste begeleiding te geven. Op het einde van de dag heb je jezelf doodgelopen, maar weet je niet of je ook maar iets bereikt hebt."

"We leveren elke dag een gevecht voor basiswaarden als beleefdheid en deftig voorkomen. En dat heeft natuurlijk te maken met hun achtergrond. Ik zie ouders hun kinderen naar school sturen met chips als middagmaal. Die kinderen hebben geen echte thuis. Ze worden aan hun lot overgelaten dus waar zouden ze die waarden moeten oppikken?"

Lotte De Feyter is 37 en heeft 2 jaar in het onderwijs gestaan als leerkracht Project Algemene Vakken, maar stopte door de hoge werkdruk. Lotte kwam in het onderwijs als zij-instromer en combineerde haar educatieve bachelor met deeltijds lesgeven. "Ik had niet verwacht dat het zo belastend ging zijn. Ik werkte deeltijds, maar met het aantal uur dat ik werkte, had ik eigenlijk een voltijdse job. Op een bepaald moment zeiden mijn kinderen tegen mij: "Mama, ga jij nu weer werken?" en toen is er bij mij een alarm afgegaan."

"Dat contact met die leerlingen, in de klas staan, lesgeven, zelfs de voorbereiding, dat deed ik graag, maar door alles wat daarnaast bijkwam, besloot ik te stoppen. Ik weet dat ik zou kunnen helpen met het lerarentekort, maar voor mij was de administratie te veel. We moesten alles uitgebreid bijhouden per leerling, of het nu goed of slecht ging."

Lotte merkt op dat ze niet de enige is die door de hoge werkdruk het onderwijs verliet. “Ik ben nu jobcoach en iedereen die met mij is begonnen is ook uit het onderwijs gestapt. Het engagement is niet het probleem, maar de werkdruk die altijd blijft opstapelen.”