Verplicht uitgekleed en in elkaar geslagen om een sleutelhanger: Oekraïense vluchtelingen getuigen over Russische filtratiekampen
Het gaat er bijzonder mensonterend aan toe in de kampen waar vluchtelingen uit Oekraïne doorheen moeten voor ze Rusland in kunnen. Dat blijkt uit getuigenissen die de Britse krant The Guardian sprokkelde. De Oekraïners moeten zich niet zelden volledig uitkleden en de Russische soldaten schuwen het geweld niet.
LEES OOK. In Kyiv worden bikini’s en zwemshorten bovengehaald, maar schijn bedriegt
Is hij of zij een gevaar voor Rusland? Dat is de vraag die de Russische soldaten in filtratiekampen zich bij elke vluchteling stellen. Naar die kampen - vaak gevestigd in scholen of culturele centra - worden Oekraïners vanuit fel belegerde regio’s als het oostelijke Donetsk gebracht nadat ze geëvacueerd werden en voor ze in Rusland in veiligheid gebracht worden. Om Rusland binnen te mogen, worden ze daar door Russische soldaten onderzocht op eventuele linken met nationalistische Oekraïense organisaties of terreurgroepen.
In de filtratiekampen worden de vluchtelingen gefotografeerd en ondervraagd, worden hun vingerafdrukken genomen en wordt hun gsm grondig onderzocht. Mannen moeten zich er tot aan hun ondergoed uitkleden, omdat de Russen willen zien of ze tatoeages of verwondingen hebben die zouden kunnen weggeven dat ze een verleden hebben hij het leger of aanhanger zijn van een nationalistische groepering. Allemaal krijgen ze de vraag of ze iemand kennen bij het Oekraïense leger.
Helemaal naakt
Een van de vluchtelingen die dat hele proces doorgemaakt heeft en erover getuigt in The Guardian, is Olena uit Marioepol. Zij vertelt er hoe ze al drie weken op de vloer geslapen en honger geleden had toen het eindelijk haar beurt was om ondervraagd te worden. De Russische officier beval haar om haar blouse uit te doen voor de finale inspectie. En waarom? “Blauwe plekken op je schouders kunnen betekenen dat je een scherpschutter bent, zei hij. Ik heb hem gezegd dat ik 60 jaar word in augustus en ik dat dus niet kon zijn. Maar ik moest het toch doen. Ik heb mijn bril toch niet aan, doe je blouse maar uit, zei hij.”
De vrouw vertrouwde de journalisten ook toe hoe ze maar één keer per dag eten kreeg en vanaf een bepaald moment zelfs helemaal niet meer, toen de Russen de kantine sloten. Slapen moest op de grond gebeuren. Het is maar een van de vele voorbeelden van de mensonterende behandeling die veel Oekraïners er te beurt valt. Olena vertelt ook hoe ze een man in elkaar geslagen zag worden omdat hij een sleutelhanger had met de Oekraïense vlag erop. Vier bewakers sloegen hem met wapenstokken en schopten hem tegen het hoofd, waarna ze hem in de vrieskou gooiden zonder jas.
Moeilijk proces
Wie het proces in zo’n filtratiekamp moet doorlopen, heeft doorgaans twee mogelijke uitkomsten: ofwel slaag je en mag je verder, ofwel word je opgepakt om verder verhoord te worden. Voor Maksim en Julia, ook geëvacueerd uit Marioepol, duurde het een maand. “Je gaat binnen en vraagt een nummertje”, zegt Maskim. “Wij hadden nummer 347. Maar het wachten tot het aan ons was duurde enorm lang.”
Na een maand zeiden ze dat ze bijna door de insulinevoorraad van diabeticus Maksim heen zaten, en toen kregen ze voorrang. Dat ging vlot, maar ze vertellen wel hoe ze een man in uniform van het Oekraïense leger op zijn knieën zittend verhoord zagen worden, met zijn handen vastgebonden achter zijn rug. Ook andere van die vluchtelingen klagen bij The Guardian over de veel te lange procedure. Al zijn er uitzonderingen. Bij Igor en Valentina uit Marioepol, allebei 29 jaar, ging het bijzonder snel. “Het feit dat mijn vrouw negen maanden zwanger was en we zo snel mogelijk naar een ziekenhuis moesten, zal wel geholpen hebben.”
plusartikels. Je moet nog even inloggen. Zo herkennen we je als abonnee.
