Sierlijk, dat is het minste wat je van de knobbelzwaan kan zeggen. Bij het zien van een mannetje denk ik spontaan dat hij zijn vleugels omhoog zet alsof het statige zeilen waren aan een middeleeuws schip. Hun hagelwitte verenkleed is een bevestiging van mijn beeld. Adembenemend. Trouw, dat zijn ze zeker. Zwanenkoppels blijven heel vaak – volgens experts tot 95 procent van de koppels – hun ganse leven samen. Ik las dat als een van de partners sterft, de overgebleven zwaan soms jaren wacht voor ze een nieuwe partner neemt. Een ander artikel spreekt dit dan weer tegen en vertelt dat een vrouwtje dat weduwe wordt, vaak al binnen hetzelfde broedseizoen een nieuwe man aan de haak slaat. Zal een beetje van het temperament van de dame afhangen, waarschijnlijk.

Tijdens het broedseizoen verdedigt het koppel knobbelzwanen de omgeving van het nest met veel vuur. Tegen alles en iedereen. Zelfs veel grotere dieren gaan ze dan met imposant gedrag en geblaas te lijf. In sommige van onze gebieden moesten we zelfs maatregelen nemen zodat bezoekers niet op de loop moesten voor vader zwaan. Het zijn dan ook potige vogels. Het is onze zwaarste vliegende broedvogel in België. Om hun 10 kilogram – mannetjes wel tot 12 kilogram – de lucht in te krijgen, hebben ze een echte startbaan nodig. Ze lopen als het ware een stukje over het water, furieus klapperend met hun vleugels. Van onhandige vertrekkers veranderen ze in sierlijke vliegers. Het kenmerkende suizende geluid van hun vleugels tijdens die vlucht doet mij alvast altijd omhoog kijken.

De mannetjes – die bij mij hier toch een pluimpje voor hebben – kan je herkennen aan de grotere knobbel op hun snavel. Dit ornament is voor de knobbelzwaan een statussymbool. Een mooie, blinkende knobbel wil zeggen dat die zwaan in prima conditie is. Ook de leeftijd kan je hier van aflezen. Die knobbel groeit bij mannetjes door tot hun 15de levensjaar. Dus hoe groter die bult op hun snavel, hoe ouder. Een beetje zoals bij ons met dat bierbuikje. Alleen het stukje over de conditie klopt – als ik naar mijzelf kijk - dan niet helemaal.

Foto’s: Denise Dubois - Jos Vandebergh - Ronny Meekers - Willy Lemmens

https://limburgs-landschap.be