‘Het leek wel een Erasmus voor volwassenen’: steeds meer mensen ruilen duffe kantoor in voor exotische locaties

Vanop haar balkon in Funchal, de hoofdstad van Madeira, heeft copywriter Kim Siroyt (35) een uitzicht om bij weg te dromen. “Ik werkte al op zoveel mooie plekken dat ik mezelf af en toe in de arm knijp. Is dit echt mijn leven?”, glundert ze.

Laat er geen twijfel over bestaan: Siroyt, uit het Vlaams-Brabantse Dilbeek, is op Madeira om te werken. Ze maakt deel uit van een groeiende groep digitale nomaden. Mensen die met hun laptop eender waar hun thuiskantoor optrekken. Bij velen viel het kwartje tijdens corona. “Tijdens de lockdown gaf mijn werkgever me toelating om naar het buitenland te trekken”, zegt Siroyt. “Nu zet ik die levensstijl voltijds als freelancer voort.” Ze haspelt een halve ronde van Europa af. Het Portugese vasteland, de Canarische Eilanden, Malta, Griekenland, Zwitserland – op sommige plekken blijft ze enkele maanden, op andere een paar weken.

Zorgt Covid-19 initieel voor een existentiële crisis bij wereldreizigers, dan blijkt die nadien opportuniteiten te bieden. Kantoren sluiten, vergaderingen verlopen digitaal, werk verhuist online. Kantoorwerkers, voorheen gekluisterd aan hun bureaus, kunnen nu plots vanuit de bergen of aan de zee werken. Of op een eiland in de Atlantische Oceaan, zoals Madeira. De troeven zijn zonneklaar: mooie natuur, lage levenskost en véél zon, een stukje Portugal met een Afrikaans klimaat.

Bevolk de dorpen

Madeira mikt nadrukkelijk op digitale nomaden. Aan het begin van de pandemie doopt organisatie StartUpMadeira het dorpje Ponta do Sol om tot digital nomad village. Nomaden werken er in gratis coworkingruimtes en wonen activiteiten bij, “van netwerkevenementen over fitnesslessen en wijnproefsessies tot feestjes in luxehotels”, dixit Siroyt. Sinds februari 2021 verwelkomt Madeira minstens 5.400 buitenlandse telewerkers, waarvan meer dan 50 Belgen.

Zij zorgen voor inkomsten voor de locals, vooral welgekomen wanneer het toerisme op zijn gat ligt. Maar Madeira hoopt dat sommige nomaden – het constante in- en uitchecken beu – permanent neerstrijken op het eiland. Net als rurale gemeenschappen overal in Europa verliest het eiland al decennia bevolking, vooral jongeren die hun geluk beproeven in steden op het vasteland. “Na de lockdown begrepen velen dat de levenskwaliteit in dorpen hoger ligt dan in steden. Ze verhuisden enkel voor de jobs”, meent Gonçalo Hall, oprichter van StartUpMadeira. “Ik wil de wereld decentraliseren, weg van de grote steden, en de dorpjes opnieuw bevolken.”

Madeira is niet de enige plek die digitale nomaden het hof maakt. Van Georgië tot Estland, Malta tot IJsland, Dubai tot Sri Lanka: allemaal willen ze hen verleiden om er (al dan niet tijdelijk) hun kamp op te trekken. Met faciliteiten en evenementen, voordelige visa of zelfs vaccins. Op Caraïbische eilanden als Barbados en Bermuda betalen nomaden een eenmalige som van een paar duizend euro om een jaar belastingvrij te resideren in een paradijs.

Digitale dokter

Digitale nomaden vormen geen homogene groep. Er zijn bijvoorbeeld voltijdse en deeltijdse nomaden. Daarom is het moeilijk om er een getal op te kleven, maar hun aantal stijgt. Werken ze voorheen vooral in niches die je niet uitgelegd krijgt aan de bomma – cryptohandelaars, pokerspelers, e-commerçanten, burn-outcoaches, blockchainontwikkelaars – dan brengt corona een en ander in een stroomversnelling. Zo concludeert onderzoeksbureau McKinsey Global Institute dat een derde van de jobs in de VS – waaronder bankiers, ingenieurs en verzekeringsagenten – perfect vanop afstand kunnen gebeuren. Zonder dat er aan productiviteit ingeboet wordt.

“Al voor de pandemie groeide het aantal digitale nomaden. Toen waren dat vooral freelancers, ondernemers, werknemers van start-ups en mensen uit tech. Nu zien we ook traditionele jobs als advocaten, bankiers en zelfs dokters.” Aan het woord is Emmanuel Guisset, een in de VS wonende Brusselaar die zich met zijn start-up Outsite richt op digitale nomaden. “Europa loopt nog wat achter op de VS – veel bedrijven hebben schrik voor de productiviteit – maar de kentering is ingezet.”

Op locaties overal ter wereld biedt Outsite coliving en -working aan – een villa of hotel waarin elke nomade een eigen kamer heeft, met gedeelde ruimtes om te werken, koken of ontspannen. Noem het gerust hostels voor digitale nomaden, maar zonder de smerige douches. Guisset begon Outsite wanneer hij zelf een tijdje nomadisch leefde en werkte in de VS. “Een geweldige levensstijl, maar de logistiek was een nachtmerrie. Je bent altijd alleen, moet telkens een nieuwe accommodatie vinden en het internet valt weleens tegen.”

Geïnspireerd door coworkingruimtes hoopt hij met Outsite een plek te creëren waar nomaden niet enkel rustig kunnen werken, maar ook met gelijkgezinden kunnen samenleven. Ook bij Airbnb verdubbelt het aantal langetermijnverblijven sinds corona. Nomaden nemen daarvan 11 procent voor hun rekening. “De grenzen tussen reis, leven en werk vervagen”, zegt Brian Chesky, de algemeen directeur die zelf van Airbnb naar Airbnb hopt.

Virginie Timmermans, een 35-jarige Franstalige Brusselse voedingscoach, zegt “nog nooit zoveel gereisd” te hebben dan tijdens de pandemie. In januari 2021 belandt ze op het Canarische Eiland Fuerteventura. Wanneer de Belgische overheid nieuwe maatregelen aankondigt, besluit ze liever vast te zitten in de winterwarmte dan thuis. Ze is niet de enige. “Ik verbleef in een complex met een heleboel andere nomaden. ‘s Ochtends zag je hen op alle balkons hun laptops openklappen. En terwijl in België iedereen binnenzat, werd ik uitgenodigd voor feestjes en barbecues. Het leek wel een Erasmus voor volwassenen.”

Broodjes smeren

Niet elke nomade is belust op zon, zee en strand. Stefan Willems, een 28-jarige onafhankelijke beursanalist uit het Limburgse Pelt, belandt in de zomer van 2021 in Bansko, een skidorpje in de bergen van Bulgarije. “En te zeggen dat ik risico’s schuw.” Tot voor corona komt het niet in Willems op om digitale nomade te worden. Financieel vrij, dat wel. “Ik werkte als beleggingsadviseur bij ING toen ik erachter kwam dat ik banken haat”, grijnst hij. “Met een grote identiteitscrisis tot gevolg. Om mijn duur appartement te betalen, smeerde ik broodjes in een tankstation.” Willems, die werkweken van 65 uur gewoon is, belandt in een wereld zonder prestatiedruk. Daar, tijdens het smeren van preparé, beseft hij dat tijd het kostbaarste goed is. Hij schoolt zich bij en geeft als freelancer beleggingsopleidingen voor spaarvarkens.be.

Het digitaal nomadisme komt pas in beeld tijdens de pandemie. “Ik heb mensen rondom mij nodig en zat op een bepaald moment mentaal heel diep. In maart 2021 zag ik geen enkel perspectief meer. Ik werd bang van mezelf. Toen ik hoorde dat andere landen wel nog open waren, besefte ik dat ik zo snel mogelijk weg moest uit België.” In Bulgarije maakt hij op het Bansko Nomad Fest kennis met de levensstijl van digitale nomaden. “Ik wilde twee of drie weken blijven, maar zit hier intussen al negen maanden. Vooral vanwege de mensen, want ik haat sneeuw.” Intussen zoekt hij een appartement en gebruikt hij Bansko als uitvalsbasis voor kortere trips.

Voor Willems zorgt de verhuizing voor rust. “Als digitale nomade heb je veel verantwoordelijkheid, maar minder druk dan in België. Als je daar als jongere een huis wil kopen, hang je voor 25 jaar vast aan een lening. De meeste mensen werken enkel voor die stomme bakstenen boven hun hoofd, maar weinigen stellen zich de vraag wat ze echt willen doen met hun leven. In Bulgarije koop je een appartement voor 30.000 euro, dat geeft een enorme financiële vrijheid. Vrijheid om de dingen te doen die je wilt doen. En om in het hier en nu te leven.”

Die vrijheidsdrang citeren vele digitale nomaden als de grootste troef van hun levensstijl. Ze willen een stukje van de wereld zien en zich daarvoor niet beperken tot drie weken vakantie per jaar. Telewerk elimineert de hemeltergende pendel en kan geld besparen. “Zelfs als ik twee keer per dag op restaurant eet, spendeer ik niet meer dan 300 euro per maand aan voeding”, aldus Willems. Guisset knikt. “Dankzij nomadisme ben je niet langer veroordeeld tot een duur appartement in Londen of Parijs. Een vriend kon kiezen tussen twee jobs. In de ene kon hij 50 procent meer verdienen, maar moest hij permanent in New York verblijven. Voor de andere kon hij eender waar werken. De keuze was snel gemaakt. Het is een afweging tussen geld en levenskwaliteit.”

Eerst werken, dan kitesurfen

Vrijheid allemaal goed en wel, maar loert het risico niet dat je de hele dag op je luie krent zit op een paradijsstrand? Hoe zorg je er als digitale nomade voor dat je het nodige werk verzet? Met veel zelfdiscipline, zo blijkt, en door langere tijd op één plek te blijven. In de herfst werkt Timmermans drie weken vanuit Egypte, waar ze wil kitesurfen. “Dan zet ik ‘s ochtends vroeg mijn alarm, trek ik in de voormiddag flink door en duik ik in de namiddag voor een paar uur het water in. Dan is het niet erg om nadien nog even achter je computer te kruipen. Je bent ook gefocust: als je weet dat je na het werk kan kitesurfen, dan scrol je niet snel uit verveling door Instagram.”

Geen succesvolle nomade die met de benen omhoog in een hangmat ligt. “Dat werkt niet zo gemakkelijk”, lacht Siroyt. “Ergens maakt die mooie locatie het gemakkelijker: je bent dankbaar daar te mogen zijn en werkt gerichter en efficiënter. Al blijft routine en discipline cruciaal. Ik zag ook al digitale nomaden die zichzelf verloren in de eindeloze mogelijkheden die op hen afkwamen. Als je wil, kan je elke avond uitgaan. Je moet sterk in je schoenen staan om niet opgeslorpt te worden door de levensstijl.”

Natuurlijk zijn er nadelen. Soms loert de eenzaamheid om de hoek. Een diepe vriendschap bouw je niet op twee weken tijd. Siroyt herkent die vluchtigheid. “Je ontmoet fantastische mensen, maar neemt ook afscheid van hen. En de typische where are you from, what do you do?-conversaties kunnen soms vermoeiend zijn. Willems ziet er het voordeel in. “Digitale nomaden kunnen geen tijd verkwanselen met het hele proces te doorlopen. Daardoor zijn vriendschappen vanaf dag één intens. Ik ben vooral blij dat ik weer onder de mensen kan komen, een jaar geleden was dat nog verboden. Al ligt een relatie moeilijker wanneer iedereen na drie weken vertrekt.”

Geen van de digitale nomaden die we spraken, ziet een gewoon kantoor nog zitten. “Zelfs met een gezin en kinderen wil ik blijven reizen en werken”, zegt Timmermans. “Bedrijven vragen opnieuw aan werknemers om enkele dagen per week naar kantoor te komen, maar ik ken veel vrienden die daarin niet willen meegaan. Die stellen hun werknemer voor het blok: ofwel laat je me telewerken, ofwel ben ik weg. Zij willen niet meer vastzitten in België. De mentaliteit is voor altijd veranderd.”