100 of 110 in plaats van 120 op de  snelweg: hoeveel bespaar je? En hoeveel langer ben je onderweg?

Minder snel rijden op de snelweg: het is één van de adviezen die een expertenpanel geeft aan de regering om de huidige energiecrisis en economische verschuiving door de oorlog in Oekraïne de baas te kunnen. Een voorstel dat eerder al op tafel werd gelegd door Groen. Hoewel in het advies geen concrete snelheidslimiet wordt voorgesteld, wordt er over een maximumsnelheid van 100 of 110 kilometer per uur gesproken. Voordelen voor het klimaat en milieu (zoals CO2-uitstoot en fijn stof) staan buiten kijf, maar wat betekent het voor de chauffeur? Ben je langer onderweg? En scheelt het in de portemonnee?

Om die vragen te beantwoorden, moeten we naar twee scenario's kijken: een algemene snelheidslimiet, of de persoonlijke keuze om trager te rijden, want er spelen verschillende factoren.

Dat hangt grotendeels af van je rijgedrag. Gemiddeld zou constant 100 kilometer per uur rijden in plaats van 120 een besparing van 8 à 12 procent opleveren, zo schat Mark Pecqueur, docent en onderzoeker aan Thomas More.

Maar die schatting hangt sterk af van het soort wagen waarmee je rijdt. Het frontale oppervlak van je wagen bepaalt namelijk de luchtweerstand, die op zijn beurt impact heeft op het rendement van je wagen. Een grotere wagen zal dan ook een pak meer verbruiken bij een hogere snelheid.  We maken de berekening wat verderop dan ook voor twee wagens: een kleinere gezinswagen en een grotere SUV.

En je rijgedrag is dus ook belangrijk. Berekeningen worden gemaakt op basis van een constante snelheid. Als je vaak optrekt en manoeuvres maakt, verlies je heel veel van dat voordeel. Hoe defensiever en constanter je rijdt, hoe meer het snelheidsverschil een besparing zal opleveren.

Bovendien bepaalt het stuk dat je rijdt op de autosnelweg maar een aandeel van je verbruik. Op kleinere wegen heeft je rijgedrag nog meer impact. In dat kader spreken we wel eens van "ecodriving": je kan met een defensieve rijstijl, weinig optrekken, remmen op de motor, ... veel brandstof besparen.

Opvallend: wie elektrisch rijdt, heeft méér voordeel. Voor een elektrische wagen is het verschil qua verbruik aan die hogere snelheden namelijk hoger dan bij verbrandingsmotoren.

Om te weten hoeveel we nu concreet besparen aan een lagere snelheid, schatte Pecqueur voor ons het verbruik in van een Volkswagen Golf 8 en een Nissan Qashqai, bij constante snelheden. In onderstaande tabel zie je die schatting.

Als je met een Volkswagen Golf 8 je constante rijsnelheid van 120 zou verlagen naar 100 per uur, verbruik je 1,94 liter minder op 100 kilometer. Stel dat je 1.000 kilometer op de autosnelweg rijdt per maand (ofwel twintig keer ongeveer de afstand Gent-Antwerpen), bespaar je ruim 19 liter benzine. Aan de huidige maximumprijs, die rond de 2,20 euro per liter ligt, is dat ongeveer 40 euro per maand voor de Golf en 45 voor de Qashqai. Uiteraard is het ene tankstation wat voordeliger dan het andere.

Maar we rijden natuurlijk niet altijd aan een constante snelheid: zelfs wie defensief rijdt, moet wel eens optrekken, afremmen, inhalen, ... Dat vraagt meer van de motor. In werkelijkheid ligt de winst dan ook lager, rond 10 procent, volgens Pecqueur. Dan moet je de uitkomst dus halveren: pakweg 20 euro bespaard voor de persoon uit ons voorbeeld.

Voor sommigen betekent het een enorm verschil in maandelijkse uitgaven. Dat is zo voor een luisteraar van radio 2 die dagelijks een lang traject aflegt naar het werk en nu maar 100 rijdt in plaats van 120. Daarmee bespaart hij soms bijna 200 euro per maand.

Wie elke dag een tijdje onderweg is naar het werk, vraagt zich waarschijnlijk af hoeveel extra tijd zoiets zal kosten. Stel dat je elke dag pendelt tussen Gent en Antwerpen, dan rijd je ongeveer 50 kilometer op de autosnelweg. Als je 50 kilometer rijdt aan een snelheid van 110 kilometer per uur in plaats van 120, doe je er in ideale omstandigheden iets meer dan twee minuten langer over. Aan 100 kilometer per uur, stijgt dat naar een vijftal minuten. In werkelijkheid hangt het natuurlijk sterk af van de verkeerssituatie op dat moment.

Net op dat vlak kan een lagere snelheidslimiet een belangrijke impact hebben. Als iedereen trager rijdt, verandert namelijk ook de verkeersstroom. Federaal vicepremier Petra De Sutter (Groen) zei daarover het volgende: "Je rijdt dan wel trager, maar je komt paradoxaal genoeg sneller aan".

"Dat is tot op zekere hoogte waar," reageert Hajo Beeckman, verkeersexpert bij VRT, daarop, "maar dan wel in bijna ideale omstandigheden, in de praktijk is dat een stuk minder of zelfs onwaar. Als je 100 in plaats van 120 kilometer per uur rijdt op de snelweg, dan hou je intuïtief wat minder afstand tot je voorligger. Zo passen er theoretisch gezien meer auto’s op één kilometer snelweg, de capaciteit van de weg wordt iets beter gebruikt en zo kan je bij druk verkeer soms files vermijden. Maar dat geldt alleen als er verderop een vrije uitstroom is. Veel van onze structurele files zijn echter het gevolg van een te hoog verkeersaanbod richting onaangepaste knelpunten, zoals de ringwegen van Antwerpen en Brussel. Of je daar nu aan 120 of aan 100 kilometer per uur naartoe rijdt, dat maakt eigenlijk geen verschil.”

“Wat wel aangetoond is", vervolgt Beeckman, “is dat een limiet van 100 kilometer per uur leidt tot een rustiger verkeersbeeld en minder snelheidsverschillen tussen voertuigen.” Dat leidt dan weer tot minder ongevallen. "Twintig procent van de files wordt veroorzaakt door ongevallen", legt Beeckman uit. "Je staat bij 100 dus minder vaak in de file, waardoor je gemiddelde reistijd kleiner wordt."

“100 rijden is veel veiliger,” bevestigt ook professor verkeerskunde Bert van Wee van de Technische Universiteit van Delft. “Bij snelheden boven de 100 geldt dat elke kilometer harder rijden voor drie tot vier procent meer dodelijke slachtoffers zorgt. Voor een deel is dat pure natuurkunde: de energie van een botsing is gelijk aan de helft van het gewicht maal de snelheid in het kwadraat (1/2mv2). De klap komt dus veel harder aan. Daar komt nog bij dat de kans op ongevallen groter wordt.”

“Maar ik voelde de bui vanmorgen al hangen,” zei Beeckman in "De ochtend" op Radio 1. “Dit voorstel maakt politiek geen kans, zeker niet wanneer je het vanuit het koopkrachtargument zou willen invoeren. Een krachtiger argument vind je in de milieuvoordelen, die onmiskenbaar zijn, minder uitstoot van fijn stof, stikstof enzoverder, dat vormde ook de basis voor de verlaging van de snelheid op de Brusselse ring tot 100 kilometer per uur een paar jaar geleden.”  

Bij de Vlaamse meerderheidspartijen is er inderdaad alvast weinig animo voor de maatregel. “Wie minder brandstof wil verbruiken, kan perfect zelf beslissen om zijn of haar rijstijl aan te passen,” zegt minister van Mobiliteit Lydia Peeters. 

Dirk Lauwers, gastprofessor aan de Universiteit van Antwerpen, vindt het idee van de minister niet zo slim. Wanneer een grotere groep weggebruikers 100 gaat rijden tussen een meerderheid die 120 aanhoudt, krijg je weer méér snelheidsverschillen, waardoor net vaker ongevallen ontstaan.