De hitte komt uit het zuiden
‘De hitte in Zuid-Europa is toe te schrijven aan een stroom van hete lucht vanuit Afrika’, zegt Nicole Van Lipzig, professor geologie aan de KU Leuven. ‘Die hete lucht stroomt van daaruit richting Europa. Nu bereikt ze ook ons land.’
Het is in etappes gebeurd, zegt David Dehenauw van het KMI. ‘Eerst warmden Spanje en Zuid-Frankrijk op. Nu, door een lagedrukgebied in de Golf van Biskaje, wordt die opgewarmde lucht met de zuidenwind onze richting uit gestuwd.’
Bron kaart: NASA Earth Observations (NEO)
Het is in etappes gebeurd, zegt David Dehenauw van het KMI. ‘Eerst warmden Spanje en Zuid-Frankrijk op. Nu, door een lagedrukgebied in de Golf van Biskaje, wordt die opgewarmde lucht met de zuidenwind onze richting uit gestuwd.’
Bron kaart: NASA Earth Observations (NEO)
Het is volgens Van Lipzig aannemelijk dat er een verband is tussen de hete luchtstroom en de klimaatverandering. ‘Het broeikaseffect maakt dat de lucht boven land - in dit geval Afrika - sterker opwarmt dan vóór de klimaatverandering. De lucht die van daaruit naar Europa stroomt, is dus heter dan ze zou zijn zonder het toegenomen broeikaseffect.’
Overigens is er nu iets anders aan de hand dan in mei, toen het al ongewoon warm was in België en ook een link werd gelegd met de klimaatverandering. Van Lipzig: ‘Toen werd de warmte veroorzaakt door een hogedrukgebied dat vanwege de ligging van de straalstroom geblokkeerd zat boven ons land. Ook de kans op dat weerfenomeen neemt toe door de klimaatverandering, vermoeden vorsers.’ In de huidige hitte speelt de straalstroom een minder grote rol.
Overigens is er nu iets anders aan de hand dan in mei, toen het al ongewoon warm was in België en ook een link werd gelegd met de klimaatverandering. Van Lipzig: ‘Toen werd de warmte veroorzaakt door een hogedrukgebied dat vanwege de ligging van de straalstroom geblokkeerd zat boven ons land. Ook de kans op dat weerfenomeen neemt toe door de klimaatverandering, vermoeden vorsers.’ In de huidige hitte speelt de straalstroom een minder grote rol.
Juni wordt een almaar warmere maand
De hoge temperaturen dezer dagen passen in een algemene trend: de temperatuur in ons land neemt toe, en dat in alle seizoenen. De gemiddelde temperatuur tijdens de Belgische lente en zomer stijgt sinds 1981 per decennium met 0,4 graden Celsius, heeft het KMI eerder berekend.
De laatste jaren kunnen we er niet naast kijken dat juni almaar warmer wordt en de zomer vroeger lijkt te beginnen. De jaren waarin het in juni bovengemiddeld warm is, volgen elkaar sneller op. Tussen 2017 en 2021 lag de gemiddelde temperatuur in juni telkens hoger dan 16,8 graden. Dat is de gemiddelde temperatuur in de maand juni tijdens de periode 1991 tot 2020.
Het wás al bovengemiddeld warm de voorbije vier weken
Het is vandaag drukkend warm buiten, maar ook vóór deze hitte was het al warmer dan gemiddeld.
De maximale dagtemperatuur in Ukkel dit jaar ligt al enige tijd hoger dan het gemiddelde in de periode 1991 tot 2020. Het verschil is soms zelfs groter dan 2 graden Celsius.
De maximale dagtemperatuur in Ukkel dit jaar ligt al enige tijd hoger dan het gemiddelde in de periode 1991 tot 2020. Het verschil is soms zelfs groter dan 2 graden Celsius.
Ook de gemiddelde temperatuur in Ukkel ligt hoger dan in de periode 1991 tot 2020, met de voorbije vier weken vaak een verschil dat groter is dan 1 graad Celsius.
Hoe valt dat te rijmen met de opwarming van het aardoppervlak van ‘maar’ 1 graad Celsius sinds 1900? ‘Die 1 graad Celsius is een gemiddelde waarde voor de hele aardbol. Die warmt niet overal in dezelfde mate op’, zegt Nicole Van Lipzig. ‘De lucht boven land warmt sterker op dan de lucht boven zee.’
Hoe valt dat te rijmen met de opwarming van het aardoppervlak van ‘maar’ 1 graad Celsius sinds 1900? ‘Die 1 graad Celsius is een gemiddelde waarde voor de hele aardbol. Die warmt niet overal in dezelfde mate op’, zegt Nicole Van Lipzig. ‘De lucht boven land warmt sterker op dan de lucht boven zee.’
Het is ook zonniger dan gemiddeld
We krijgen de zon vaker te zien dan vroeger. Sinds 1981 neemt de zonneschijnduur toe. Elk decennium krijgen we er in de zomer 20 uur bij. In de herfst en de winter is daarentegen geen sprake van meer zonneschijn.
Dit jaar past in het rijtje. Met 674 uur en 27 minuten zon was de lente (de meteorologische, die maart, april en mei omvat) bij de drie zonnigste lentes sinds 1991. Ook in de eerste helft van juni klokt het aantal uren zonneschijn boven het gemiddelde af. ‘We beleven langere periodes van droogte, dan zijn er minder wolken. Een verband tussen die twee is niet onlogisch’, zegt David Dehenauw.
Dit jaar past in het rijtje. Met 674 uur en 27 minuten zon was de lente (de meteorologische, die maart, april en mei omvat) bij de drie zonnigste lentes sinds 1991. Ook in de eerste helft van juni klokt het aantal uren zonneschijn boven het gemiddelde af. ‘We beleven langere periodes van droogte, dan zijn er minder wolken. Een verband tussen die twee is niet onlogisch’, zegt David Dehenauw.
We zijn niet uit de gevarenzone voor droogte
Van droogte gesproken: sinds begin maart valt er minder neerslag dan normaal. Maart liet een droogterecord optekenen. Pas in de tweede helft van mei keerde de regen terug. Hierdoor viel de lente van 2020 uit de top vijf van droogste lentes.
In de droogtestatistiek over de langere termijn (90 dagen) zaten we halfweg mei op een dieptepunt. We totaliseerden toen een hoeveelheid neerslag die de helft lager lag dan wat normaal is.
In de droogtestatistiek over de langere termijn (90 dagen) zaten we halfweg mei op een dieptepunt. We totaliseerden toen een hoeveelheid neerslag die de helft lager lag dan wat normaal is.
‘Tot dan zaten we op een curve die dezelfde weg opging als die in het legendarische warme en droge jaar 1976. Daar zijn we sinds de nattere meidagen weer van afgeweken’, legt Dehenauw uit. ‘Maar ons neerslagtekort is niet weg. Alleen een kletsnatte juli zou die situatie doen omslaan.’
