Dieren onverdoofd de keel doorsnijden, gaat het nog een beetje?

Uitsluiten en monddood maken, het wordt de norm. Neem nu die theorie van de omvolking. Een redelijk gesprek daarover is best mogelijk, maar een aantal mensen wil dat niet. Daarom beweren zij dat de aanhangers van die theorie geloven in het bestaan van een complot om migratie te bevorderen met de bedoeling de westerse cultuur in Europa te vervangen door een niet-westerse, in casu een door de islam geïnspireerde leitkultur.

Dat roept twee vragen op. Eén: wie zijn die machtige complotteurs die zoiets willen en kunnen doen? Twee: wie is gek genoeg om te geloven in hun bestaan? Het besluit is duidelijk. Mensen die zoiets geloven zijn nog zotter dan een scheve achterdeur. Met hen valt niet te praten.

Omvolking – het verschijnsel is van alle tijden – betekent gewoon het vervangen van de cultuur van de oorspronkelijke bevolking door die van immigranten, overheersers of kolonisten. Vandaag verwijst het begrip naar mogelijke, culturele gevolgen van massa-immigratie.

Een aantal mensen gebruikt de omvolkingstheorie om weerstand te kweken tegen immigratie. Soms gebeurt dat inderdaad met de vage suggestie dat het om een complot gaat. De electorale tractie daarvan wordt overschat. In de Franse presidentsverkiezingen maakte Eric Zemmour van omvolking zijn handelsmerk, terwijl Marine Le Pen al in 2014 liet optekenen: “Ik deel die complottheorie niet. Ik denk pragmatischer, dat grote financiële groepen de immigratie sinds dertig jaar gebruiken om de lonen te drukken”. In de eerste ronde van de presidentsverkiezing behaalde Le Pen 23 procent van de stemmen en Zemmour 7 procent. In de eerste ronde van de parlementsverkiezingen kreeg de partij van die laatste nog 4 procent van de kiezers achter zich. Garantie op electoraal succes biedt de omvolkingstheorie niet.

Ondanks de oproep van de Turkse president Erdogan aan moslima’s in Europa om minstens vijf kinderen te baren, is islamisering ten gevolge van differentiële vruchtbaarheid uitermate onwaarschijnlijk. De meer plausibele omvolkingsscenario’s draaien om twee andere ontwikkelingen, enerzijds de sterke concentratie van moslims in steden, anderzijds falende integratie. De meeste aanhangers van de omvolkingstheorie die ik las, vrezen dat dat leidt tot een contra-assimilatie: dat de oorspronkelijke bevolking, door toedoen van opportunistische (politieke) elites, assimileert in de cultuur van de nieuwkomers, eerder dan omgekeerd.

Daarvan zagen we recent een paar voorbeelden. Een lid van een sociaaldemocratische partij verzette zich tegen verdoofd slachten omdat God, goed als Hij is, niet toestaat dat dieren lijden als ze onverdoofd worden geslacht. Onze seculiere staatsinrichting veronderstelt dat in het publieke debat geen argumenten worden gebruikt die enkel geldig of begrijpelijk zijn voor mensen van een bepaalde geloofsovertuiging. Men kan die overtuiging privé belijden, gebruiken als inspiratiebron voor publiek optreden, maar publieke kennis is bij ons wetenschappelijke kennis. Als dat besef verloren gaat, ook bij volksvertegenwoordigers, hebben we met omvolking te maken. Dat de commissie Leefmilieu van het Brussels Parlement het verbod op onverdoofd slachten verwierp, is daar een ander voorbeeld van. Een toenemende gevoeligheid voor het lijden van dieren is een langetermijnontwikkeling van onze cultuur. Daarom wordt het voorgestelde verbod vandaag breed gedragen. Ter wille van de (vermeende) opvattingen van een minderheid die geconcentreerd in Brussel aanwezig is, wordt dat verbod verworpen.

Het is dus niet moeilijk te zien hoe omvolking werkt, hoe immigratie de wijze van denken, de politieke argumentatie en besluitvorming beïnvloedt. Vraag is hoe dat afloopt. Persoonlijk ben ik optimist. In 2050 zie ik de moslims als een overwegend ethisch conservatieve politieke kracht die zal ijveren voor een kmo-beleid en voor steden waar gewerkt en ondernomen wordt, kortom als hardwerkende Vlamingen met wat moeilijke namen. Het probleem met de omvolkingstheorie is dat zij het echte conflict aan het gezicht onttrekt en de verkeerde tegenstander aanwijst.

Onze samenleving is diep verdeeld over wat een samenleving is. Die verdeeldheid roept heviger emoties op dan geschillen over de hoogte van het loon, de lengte van de werkweek of de pensioenleeftijd. Aan de ene kant staan de mensen die zich de wereld graag vlak voorstellen, zonder reliëf of grenzen, bevolkt met unieke, maar tevens universeel uniforme individuen die probleemloos in wisselende combinaties tot nieuwe samenlevingen agglomereren. Aan de andere kant staan de voorstanders van een wereld met grenzen die verschillende eigenheden en gemeenschappen afbakenen, waarin individuen dragers en makers zijn van hun cultuur en die aan hun kinderen en aan nieuwkomers kunnen overdragen. 

De houding van de eersten is doorgaans niet consequent. Zij negeert vaak, zoals de beslissing van de Brusselse commissie Leefmilieu illustreert, de oorspronkelijke eigenheid – in casu de toenemende gevoeligheid voor dierenleed, om de eigenheid van zwak geïntegreerde nieuwkomers te laten primeren.

Dat conflict zal ons nog lang en diep verdelen. We kunnen daarom maar beter de middelen koesteren waarmee we conflicten vreedzaam beslechten: democratie en respect voor de meerderheid. Het Brussels Parlement besloot vrijdag dat het verbod op onverdoofd slachten verworpen wordt. Laten we hopen dat integratie al voldoende is geslaagd opdat ook tal van moslims zullen zeggen: dieren onverdoofd de keel doorsnijden, gaat het nog een beetje?