Plots wankelt de troon van Georges-Louis Bouchez

“Ik zie soms een beetje een Trump in mijn voorzitter. En volgens mij is dat niet de richting die we met de partij in de toekomst moeten inslaan.” Als politiek de wereld is van ces petites phrases qui tuent , dan klonken die zinnetjes van Jean-Luc Crucke, Waals parlementslid voor MR, in Villa Politica, als houwitsers. 

De harde woorden zijn het voorlopige eindpunt van iets wat toch stilaan lijkt op een interne campagne tegen de positie van voorzitter Georges-Louis Bouchez bij de Franstalige liberalen. Die campagne startte zowat anderhalve week geleden, toen diezelfde Jean-Luc Crucke in La Libre Belgique plots te kennen gaf dat hij toch zou passen voor het beloofde mandaat in het Grondwettelijk Hof. Ter herinnering: Bouchez liet Crucke in januari opstappen als minister in de Waalse regering na een conflict over het fiscale beleid. Een post aan het Grondwettelijk Hof moest soelaas brengen. 

Crucke besliste niet alleen te passen voor dat fin de carrière, hij voegde er in tal van interviews aan toe dat hij de partij onder Bouchez te veel naar rechts vond overhellen en dat hij ‘mensen van goede wil’ rond zich wil verzamelen die de klimaatcrisis wel ernstig nemen. Daarvoor zou hij zelfs een eigen beweging oprichten. Dat valt moeilijk anders te begrijpen dan één lange aanval op de positie van voorzitter Bouchez, die bijna dagelijks het conflict zoekt met coalitiepartners Ecolo en Groen. Crucke in Villa Politica: “Iedereen, behalve mijn voorzitter, erkent dat Tinne Van der Straeten haar dossiers erg goed kent.” 

Persoonlijke afrekeningen

Belangrijk detail: volgend jaar staan er voorzittersverkiezingen gepland bij de MR. Bouchez hoopt die over verkiezingsjaar 2024 te tillen, maar daar kan geen sprake van zijn, zo meldde onder meer Waals minister-vicepresident Willy Borsus deze week nog. Ook elders in de partij borrelt de kritiek op. Bij oud-minister Philippe Goffin, die net als Crucke de baan bij het Grondwettelijk Hof weigerde. En bij Kamerlid Denis Ducarme, die zei verheugd te zijn dat Crucke politiek actief blijft. 

Natuurlijk, Crucke, Goffin en Ducarme hebben alle drie een persoonlijke rekening openstaan met hun voorzitter. Allen waren ze ooit minister en zijn ze het nu, onder Bouchez, niet meer. Toch gaat de irritatie in de partij dieper dan persoonlijke rancune. De voortdurende profileringsdrang die de stabiliteit van de federale en Waalse regering in het gedrang brengt, stuit meerdere MR-zwaargewichten tegen de borst. 

Bouchez zelf maakt nooit een groot geheim van zijn tactiek. Door veel lawaai te maken, wil hij de eigen standpunten zo goed mogelijk in de markt zetten, koste wat het kost voor de samenhang in de regeringen. Die tactiek van permanente campagne adopteerde hij van N-VA, met wie hij ook een fellere rechts-liberale overtuiging deelt. 

Een probleem voor Bouchez is wel dat die aanpak vooralsnog maar weinig schijnt op te leveren. In de meeste peilingen draait de MR rond (en meestal onder) haar matige stembusuitslag van 2019. Opvallender nog is dat de persoonlijke populariteit van Bouchez maar moeilijk van de grond komt, ondanks alle aandacht. Oud-premier Sophie Wilmès, tijdelijk op non-actief door de mantelzorg voor haar zieke echtgenoot, is nog altijd veel populairder. Dat steekt bij de partijleider, die Wilmès op de weinig zichtbare post Buitenlandse Zaken parkeerde en min of meer openlijk hoopt zelf de volgende premier te worden. Zo populair als Bouchez lijkt te zijn in Vlaanderen - of toch bij de Vivaldi-critici -, zo koel blijven de Franstaligen onder zijn alomtegenwoordigheid. 

Maar vooral vreest menig MR-mandataris dat Bouchez door zijn aanvallen op zijn partners zijn partij onmogelijk maakt voor toekomstige coalities. De tactiek van Bouchez schijnt te zijn om Ecolo kopje-onder te duwen om zo de enige, onmisbare partner van de PS te kunnen worden. Het risico van die aanpak is dat het uiteindelijk de MR zou kunnen zijn die gedumpt wordt door de tandem PS-Ecolo. Luidens sommige geruchten zou die wissel zich zelfs al voor 2024 kunnen voltrekken in de Waalse regering. 

Die gedachte maakt bij de MR niet enkel degenen die minister willen worden nerveus, maar ook degenen die het al zijn. De Franstalige liberalen hebben ook een traditie van interne strijd en complotten, met de stammentwist tussen de clans-Michel en -Reynders als voorlopig dieptepunt. Aan het einde van dat gevecht nam Charles Michel in 2010 het partijleiderschap over van Didier Reynders. 

Zo ver zijn we vandaag nog lang niet. Jean-Luc Crucke uit zich als opposant van de lijn-Bouchez, maar het gewicht van zijn groen-liberale stroming moet niet overschat worden. Neemt hij het op tegen Bouchez voor het partijleiderschap, dan is de kans groot dat hij de interne verkiezingen verliest. De grotere namen houden zich voorlopig stil. Het is niet uitgesloten dat een van hen later alsnog de voorzitter uitdaagt, met Crucke nu als afleider. Zoals een matador in de arena ook de picadores vooruitstuurt om de stier af te matten.

De MR-toppers staan wel voor een lastig dilemma. Met Bouchez wacht ongetwijfeld nog een bochtig avontuur. Maar Bouchez nog voor de verkiezingen van 2024 publiekelijk afvallen, leidt tot openlijke verdeeldheid en een nog kortere weg naar electoraal verlies en oppositie.