Noodkreten in het onderwijs: leerkrachten, ouders en leerlingen leggen minister Weyts op de rooster

Nicky Nuydens, moeder van 3 kinderen, ziet in klasgemiddelden een manier om de resultaten op te krikken. "Zo hebben ouders een beter zicht op waar hun kinderen staan en kunnen kinderen zich ook afmeten aan hun klasgenoten. Ze gaan dan zichzelf uitdagen en beter willen doen."

"Ik ben het daarmee eens", antwoordt Weyts. "Maar het is helemaal niet zo dat gemiddelden en medianen afgeschaft zijn. Dat is niet verboden. Dat is de keuzevrijheid van leerkrachten en directies, net zoals bij herexamens of B- en C-attesten. Als men dat wil, kan men die keuze maken."

"Dat kan absoluut de bedoeling niet zijn", zegt Weyts. "Wat dit betreft, is er al een goeie evolutie in de aanpak van de Onderwijsinspectie, maar er zijn nog inspecteurs die aan leerkrachten zeggen dat de lat te hoog ligt of de focus te weinig bij welbevinden en te veel bij kennisoverdracht ligt. Ik zit daar met de administrateur-generaal geregeld over samen, om die individuele gevallen eruit te halen. De focus moet liggen bij lesgeven en meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor de leerkrachten. Dat is ook een boodschap aan koepels en directie."

"Het onderwijs is in nood en in Brussel liggen we ongeveer op intensieve", luidt de noodkreet van Chara Baeyens, pedagogisch directeur van het Sint-Guido-Instituut in Anderlecht. Leerkrachten moeten vakken geven waar ze niet voor opgeleid zijn, en soms is er zelfs geen leerkracht te vinden.

"Onderwijskwaliteit en leerkrachtentekort zijn twee zijden van dezelfde munt", antwoordt Weyts. "De kwaliteit opkrikken zal ook helpen om het tekort aan te pakken. Het aantal onderwijspersoneelsleden, 203.000, is nog nooit zo hoog geweest, een toename met 18.000 tegenover 5 jaar geleden. Dat is een grotere stijging dan het aantal leerlingen. We moeten het dus ook hebben over onderwijskwaliteit en de kerntaken."

"Vanuit het onderwijs moeten we veel meer "neen" zeggen tegen het doorschuiven van ouderlijke taken en verantwoordelijkheden. Ik vind het geen kerntaak van scholen om kinderen te leren fietsen bijvoorbeeld, of om te oordelen over de voedingswaarde van de lunch." 

"Ik heb superveel studie gehad dit schooljaar", zegt de 17-jarige Mauro Michielsen. "En we hadden enkele weken zelfs geen les Frans omdat er geen vervanger was voor de leerkracht. Studie kan soms leuk zijn, maar die uren zijn ook niet de meest productieve."

Minister Weyts erkent het probleem van het lerarentekort en zegt dat er op 3 fronten aan gewerkt wordt: de instroom verhogen, vermijden dat leerkrachten uit het beroep stappen en meer flexibiliteit bieden aan directies. "We hebben het bijvoorbeeld mogelijk gemaakt om andere profielen aan te trekken, zoals administratieve medewerkers of ondersteunend personeel, als men te weinig leerkrachten heeft kunnen aanwerven. Vroeger was dit niet mogelijk."

Lieven Vandeweghe van de VIVES-hogeschool stuit op problemen om zij-instromers uit de privésector naar het onderwijs te halen. Hij stelt voor om hen tot 20 jaar anciënniteit te laten meenemen, waardoor het dus financieel interessanter wordt.

"We hebben al de stap kunnen zetten om anciënniteit mogelijk te maken voor 8 jaar en we hebben nu een voorstel op tafel liggen bij de Raad van State voor 10 jaar voor 20 knelpuntvakken en 2 ambten", antwoordt minister Weyts. "Dat is vrij omvangrijk. Enkele jaren geleden was er 0 anciënniteit voor 0 vakken."

"We zetten dus stappen in de goeie richting. Het voorstel van 20 jaar anciënniteit is gesneuveld bij de Raad van State omdat die zegt dat zo’n maatregel enkel voor de nieuwe starters niet proportioneel is. Er moet dus een plafond zijn. Als je de concurrentie aangaat met de privé, zal het altijd te weinig zijn", zegt de minister. Het beroep biedt andere troeven dan puur het financiële, luidt het.

Brenda Pelicaen is leerkracht in het lager onderwijs. "Dit is geen job voor één persoon op dit moment", zegt ze. "Ik doe het heel graag, maar vraag me af of ik het ga kunnen blijven doen. Hoe gaat u de druk verlichten?"

"In eerste instantie door meer vrijheid en verantwoordelijkheid te geven aan leerkrachten", antwoordt Weyts. "Laat ze focussen op de essentie, het lesgeven. Geef de regierol terug aan de leerkrachten en stel hen vrij van niet-kerntaken. Ik laat die "lastenradar" in kaart brengen door de Onderwijsinspectie. Er moet een consensus komen over waar de focus moet liggen. In het lager onderwijs moet dat zijn bij Nederlands en wiskunde."

"Duizenden leerkrachten weten nog niet of ze in september mogen starten. Dat gaat over mensen die geen lening krijgen of niet aan kinderen durven beginnen. In tijden van een leerkrachtentekort is dat waanzinnig", zegt docente Brenda Froyen.

De vaste benoemingen zijn een lastige kwestie, erkent Weyts. "We hebben een compromis bewerkstelligd waarbij we ervoor zorgen dat we jong talent sneller zekerheid bieden en zicht geven op een vaste benoeming, daartegenover staat dat we de misbruiken willen uitschakelen. Het was zo dat je vastbenoemden de facto niet kon ontslaan, pas na een procedure van vier jaar. We hebben die teruggebracht tot iets meer dan een jaar. Wie het systeem misbruikt voor onwil of onkunde, die kan eruit."