Dreigt impasse na "klap" voor Macron en wat kan Le Pen doen? Vier vragen na Franse parlementsverkiezingen 

Dé grote winnaar van de Franse parlementsverkiezingen is het uiterst rechtse Rassemblement National van ex-presidentskandidate Marine Le Pen.  Bij de verkiezingen van 5 jaar geleden haalde die partij (toen nog het Front National) amper 8 zetels, nu zijn dat er liefst 89. "Dat is een enorme sprong. Het is voor het eerst dat ze een parlementaire groep zullen vormen. Ze zullen dus echt zwaar wegen", zegt Jolien De Bouw, Frankrijk-correspondente voor De Standaard.

"Dit betekent automatisch meer financiering, meer parlementaire medewerkers, meer spreektijd, meer invloed in parlementaire commissies waar de partij mogelijk het voorzitterschap binnenhaalt van een belangrijke commissie...", vult Frankrijkkenner Frederik Dhondt (VUB) aan. "Dat creëert veel meer zichtbaarheid voor het Rassemblement National als partij, veel meer dan tot nu toe het geval was voor Marine Le Pen individueel en een paar van haar luitenanten. Dit is van zeer groot belang."

Echt deelnemen aan het beleid, ziet professor Dhondt evenwel niet meteen gebeuren voor de partij van Le Pen. "Maar zeker in een parlement waar er geen duidelijke meerderheid is, zal er veel meer spektakel zijn dan de laatste 5 jaar. Op die manier zal Le Pen wegen op het beleid en druk uitoefenen op wie aan de macht is. En bovendien zal de verleiding zeer groot zijn bij de rechterkant van Les Républicains (de rechtse partij van onder meer voormalig president Nicolas Sarkozy, red.) om te proberen een blok te vormen met het Rassemblement National."

Uiterst rechts is hoe dan ook nog nooit zo sterk geweest in de Vijfde Republiek. Dhondt ziet een verankering. "Vroeger was het Front National een fenomeen dat de kop opstak bij de presidentsverkiezingen. Nu is de partij erin geslaagd om op termijn het noorden te veroveren en om verder verankerd te blijven in het zuiden. Dat electoraat lijkt relatief trouw. Er was nu een lage opkomst. Traditioneel stort de score van het Rassemblement National dan in elkaar. Dat is nu niet gebeurd en dat is bedreigend voor wie op termijn nog wil bestaan in de oppositie ter rechterzijde. "

De verliezer van deze parlementsverkiezingen is president Emmanuel Macron. Zijn alliantie "Ensemble" haalt dan wel het grootste aantal zetels binnen, maar heeft geen absolute meerderheid. Dat betekent dat Macron in principe steun zal moeten gaan zoeken bij andere partijen om zijn binnenlands beleid erdoor te krijgen. De krantenkoppen in Frankrijk liegen er niet om. Dreigt Frankrijk onbestuurbaar te worden? Frankrijkexpert Frederik Dhondt spreekt inderdaad van een "mijnenveld", maar nuanceert tegelijk. 

"De president kan aan een aantal noodremmen trekken en daarmee druk uitoefenen. Denk aan het ontbinden van het parlement. Bovendien kan de president met een minderheidsregering besturen. Eigenlijk heeft de regering maar één keer een meerderheid nodig, namelijk wanneer ze het vertrouwen vraagt. Nu zijn er nog 40 zetels nodig om over een soort van minimumprogramma een consensus te bereiken. Het hoeft dus niet uitzichtloos te zijn." Dhondt wijst er ook op dat de alliantie van Macron sowieso incontournable is voor een meerderheid.

Maar echt grote hervormingen doordrukken (denk aan pensioenen), dat lijkt voor president Macron nu toch minder evident geworden. Volgens correspondente Jolien De Bouw staat Frankrijk net als andere landen voor heel wat uitdagingen. "Dan is het gemakkelijk dat de president beslissingen kan nemen zonder al te veel langs anderen te moeten passeren. Dat is nu niet het geval. Maar een parlement dient net om te debatteren en om anderen te laten beslissen. Daarvoor kloppen de anderen zich nu op de borst, namelijk dat Frankrijk hierdoor democratischer zou worden."

Binnenlandse strubbelingen in een van de belangrijkste landen van de Europese Unie, wat kan dat betekenen voor de rest van Europa? Het buitenlandse beleid en defensie in Frankrijk liggen hoe dan ook grotendeels in handen van de president zelf.

"Er zal veel meer druk komen te liggen op Macron, voor het publieke debat wordt het toxischer. Maar er is nog altijd legitimiteit voor het platform waarmee Macron zich heeft laten verkiezen als president", stelt professor Dhondt, die daarmee verwijst naar de pro-Europese koers.

"Om echt een verschillend beleid te krijgen, dan zou Mélenchon (de frontfiguur van het linkse front, red.) bijvoorbeeld een absolute meerderheid moeten gehaald hebben. Dat is niet het geval. Macron wordt dus niet verplicht om zijn buitenlandse beleid bij te sturen."

Laat ons dan al eens voorzichtig vooruitkijken naar de presidentsverkiezingen binnen 5 jaar. Huidig president Emmanuel Macron zal er dan niet meer bij zijn, want er zijn maar twee presidentstermijnen mogelijk. "De vraag die dan speelt: wie capteert het redelijke midden de volgende keer? Want je hebt het midden nodig om te winnen in de presidentsverkiezingen. Die vraag is alleen maar prangender geworden", dixit Frederik Dhondt.

"De partij van Macron heeft geen echte verankering. Wordt het een van de traditionele polen: centrumlinks of centrumrechts? Of slaagt Le Pen erin om een stuk van rechts bij haar te halen? De uitslag van de parlementsverkiezingen geeft alvast perspectieven voor haar partij breder dan haarzelf. In dat perspectief is het resultaat van de Nupes (het linkse blok rond de uiterst-linkse Jean-Luc Mélenchon,red.) niet zo formidabel, de verdeeldheid daar blijft toch zeer sterk."