"Hope for the best, prepare for the worst": regering scherpt afschakelplan voor gas aan

September 2018: het Federaal Planbureau waarschuwt voor een mogelijk stroomtekort vanaf november, als gevolg van het stilliggen van 6 van de 7 kernreactoren in ons land. Daarmee krijgen we voor het eerst te horen over het ‘afschakelplan elektriciteit’, waarbij gemeenten stapsgewijs geheel of gedeeltelijk van het elektriciteitsnet worden gehaald. 

Ook voor gas bestaat een soortgelijk plan - dat zich eerst op de industrie richt en pas als laatste gezinnen treft, al moeten daar de puntjes dus nog op de ‘i’ worden gezet. “Het bestaat al een tiental jaar, we hebben het in 2008 of 2009 in een ministerieel besluit gegoten”, zegt Peter Claes van Febeliec, de federatie van industriële grootverbruikers, in “De wereld vandaag”. “Het is gelukkig nog nooit gebruikt, en zit dus nog zo – rudimentair – in de kast. We hebben aangegeven dat er mogelijkheden zijn om het te verbeteren.”

Zo geven sommige bedrijven te kennen dat ze liever volledig worden stilgelegd, mocht hun gastoevoer naar bijvoorbeeld 80 of 50 procent worden teruggeschroefd. “Denk maar aan een ammoniakfabriek”, schetst Claes. “Als je daar onder een bepaald kritisch niveau zakt, kunnen de installaties niet meer draaien en wordt de fabriek beter volledig stilgelegd.” 

Andere bedrijven leggen spontaan tijdelijk het werk neer. “Voor een glasfabriek bijvoorbeeld kan het te gevaarlijk worden om te blijven produceren. Als het glas begint te stollen in de oven omdat er geen gas meer is, kan je die oven met hamer en beitel uitbreken en is de installatie verloren. Bedoeling van de bevraging is om dit soort fenomenen in kaart te brengen, zodat we een geïndividualiseerde aanpak krijgen en de economische schade beperken.”

De kans dat het daadwerkelijk zo ver komt, blijft volgens Claes erg klein. “Om te beginnen zijn we in België voldoende bevoorraad, en beschikken we over een zeer gediversifieerd net van bevoorrading: er komt gas uit Noorwegen, uit Engeland, uit Qatar via schepen en uit Duinkerke.” 

België is maar voor 4 procent van zijn gasverbruik afhankelijk van Rusland, maar er bestaat wel een Europees solidariteitsmechanisme. Het is dus mogelijk dat tekorten in andere landen gevolgen hebben voor ons land. “Al moet je er rekening mee houden dat die landen eerst zelf hun noodplan moeten activeren, en zelf hun niet-beschermde klanten moeten afschakelen”, stelt Claes gerust. “We kunnen alleen opgeroepen worden om te helpen hun beschermde klanten aan het net te houden.”

Belanden we toch in een noodsituatie, dan wordt er dus eerst naar de industrie gekeken. “Een paar categorieën worden beschermd, zoals elektriciteitscentrales die gas gebruiken en nodig zijn om de stabiliteit van het elektriciteitsnetwerk te garanderen. Het afschakelen van gezinnen wil men ten allen tijde vermijden. Dat is in Europa zo afgesproken.”

Allemaal goed en wel, zo’n geïndividualiseerde aanpak van de bedrijven, maar ook een bijzonder complexe puzzel voor gasinfrastructuurbeheerder Fluxys? “Klopt, maar als we die oefening dan toch doen, doen we dat we beter meteen tot in detail. Laat ons bovendien niet vergeten dat – in tegenstelling tot elektriciteit, dat zich tegen lichtsnelheid verplaatst – je met gas wat meer tijd hebt om je voor te bereiden. Je zit met een zekere druk in de leidingen en je hebt verschillende aanvoerleidingen, dus het is niet zo dat je van het ene moment op het andere zonder gas valt. En dan is er ook nog de gasstockage.”

“Hope for the best, prepare for the worst”, zegt Claes. “Ik denk dat er op dit moment in België weinig reden tot ongerustheid is, maar dat wil niet zeggen dat je niet voorzichtig en vooruitziend moet zijn. Een voorbereid man is er twee waard."

Bedoeling is het gedetailleerde afschakelplan voor het einde van het jaar af te ronden.