Eindelijk "eerste keer" tussen Silke en Ilias in "Thuis"? Waarom jongeren steeds later beginnen te experimenteren
Na weken geflirt met zijn lief Silke - even onderbroken door de examenperiode - mag personage Ilias in "Thuis" zich stilaan opmaken voor zijn "eerste keer". Een spannend moment voor alle jongeren, waarover ze zich vaak onzeker voelen, merkt expertisecentrum Sensoa. Vlaamse tieners zijn gemiddeld 18 jaar oud bij hun eerste keer seks, en die leeftijd evolueert al jaren in stijgende lijn. Volgens Nederlands onderzoek spelen enkele maatschappelijke trends daarin een rol.
Het personage Ilias in "Thuis" zit in het laatste jaar middelbaar. Net als heel wat jongeren heeft hij rond zijn 17-18 jaar voor de eerste keer seks. Op die leeftijd heeft gemiddeld de helft van de Vlaamse jongeren "het" gedaan, wat ook betekent dat de andere helft op die leeftijd nog geen seks heeft gehad.
Die gemiddelde leeftijd waarop Vlamingen de eerste keer seks hebben, gaat trouwens al jaren in stijgende lijn. Een overgrote meerderheid van de jongeren gaat niet over één nacht ijs, zo blijkt uit de meest recente gegevens van expertisecentrum Sensoa. De cijfers dateren van 2018, want het onderzoek gebeurt om de vier jaar. Nieuwe gegevens worden momenteel verzameld.
Alle clichés ten spijt: meisjes en jongens beginnen gemiddeld op dezelfde leeftijd aan hun seksuele ontdekkingstocht. Meisjes starten iets vroeger met kussen en experimenteren, terwijl jongens iets sneller overgaan tot "de daad" zelf, maar de verschillen zijn eigenlijk verwaarloosbaar.
Tussen hetero- en holebi-jongeren is er qua gemiddelde leeftijd voor die eerste keer geen significant verschil, zo blijkt ook uit het onderzoek. Over jongeren met en zonder migratieachtergrond bestaan geen vergelijkende cijfers.
De overgrote meerderheid van de jongeren beleeft hun eerste keer seks met hun vaste lief op dat moment. Waar ze die allereerste keer tussen de lakens duiken: daar bestaan geen officiële gegevens over. Maar de meeste tieners - zowel jongens als meisjes - blikken er achteraf positief op terug. Al zijn jongens vaak iets positiever, en zijn meisjes vooral positief als ze aangeven dat ze zich vooraf helemaal klaar voelden voor die eerste keer seks.
De keerzijde van sociale media en online porno
Opvallende vaststelling is dat de gemiddelde leeftijd waarop jongeren voor het eerst seks hebben al een tijdje aan het stijgen is, en dat onderzoekers het raden hebben naar de redenen daarvoor. Sensoa vindt het feit op zich niet positief of negatief. Er zijn verschillende verklaringen denkbaar, afgaande op Nederlands onderzoek, waarbij tieners uitgebreid werden bevraagd over hun eerste keer. Belgisch onderzoek hierover is er niet.
Uit dat Nederlandse onderzoek blijkt dat jongeren het belangrijk vinden dat "die eerste keer" een speciale ervaring wordt. Jongeren weten nu beter wat ze van die ervaring verwachten dan vroegere generaties. Het is iets waar ze heel bewust mee omgaan.
Een factor die hierin ook een rol speelt, is de context waarin jongeren opgroeien. Een groot deel van hun sociaal leven speelt zich tegenwoordig online af. Face to face flirten, of met iemand experimenteren: dat is een heel andere, meer directe vorm van interactie. Misschien durft een deel van de jongeren minder snel op iemand af te stappen in het dagelijkse leven, waardoor ze later aan hun seksuele ontdekkingstocht beginnen, en ze ook al iets ouder zijn tegen dat ze met iemand het bed delen.
Er is ook een keerzijde aan de tijd die jongeren online spenderen op allerlei sociale media, die de stijgende leeftijd bij hun eerste keer deels kan verklaren. Volgens hetzelfde Nederlandse onderzoek ervaren tieners op verschillende vlakken online de druk om zich te profileren en perfect te zijn, ook in hun eerste seksuele ervaringen. En dat maakt hen extra onzeker.
Jongeren besteden veel tijd aan sociale media, waar ze veel druk ervaren, en op een andere manier contact leggen dan in het dagelijkse leven
Sommige jongeren vrezen ook dat er achteraf misschien pikant beeldmateriaal zal circuleren via sexting. En een deel van de meisjes heeft schrik dat ze het slachtoffer kan worden van "slutshaming". Dat is een vorm van online pesten waarbij vooral vrouwen commentaar krijgen op hoe ze zich zogenoemd "losbandig" gedragen op seksueel en relationeel vlak.
En dan is er nog online porno: hoe ouder jongeren zijn, en hoe meer seksuele ervaring ze hebben, hoe beter ze weten dat porno geen realistisch beeld schept van seks. Maar ook jonge tieners worden online met seksuele beelden geconfronteerd, die onrealistische verwachtingen kunnen scheppen, zegt het Nederlandse onderzoek. Zeker wanneer jongeren in aanloop naar hun eerste keer eigenlijk heel feitelijke informatie zoeken, en nog niet goed kunnen inschatten dat porno een vertekend beeld schetst van seks.
Nood aan seksuele opvoeding
Sensoa merkt dat alle jongeren in aanloop naar hun eerste keer eigenlijk nood hebben aan twee zaken. Ze willen antwoorden op heel praktische vragen - van condoomgebruik tot standjes en technieken om hun lief zo goed mogelijk te plezieren - en ze zoeken bevestiging, want ze voelen zich vaak onzeker om zich letterlijk bloot te geven. "Jongeren stellen al decennialang gelijkaardige en universele vragen over hun eerste keer, en dat hoort bij hun ontwikkeling", benadrukt Sensoa.
Conclusie: tieners blijven dus nood hebben aan degelijke en betrouwbare informatie over seks en aan seksuele opvoeding, op school maar ook daarbuiten. Via expertisecentrum Sensoa is er een pak betrouwbare en feitelijke informatie beschikbaar, voor alle leeftijden. Er bestaat ook een aparte webpagina over "de eerste keer". Een gouden tip van Sensoa: wees er zeker van dat jullie het allebei echt willen en kies een plek uit waar je niet gestoord wordt.