Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn in Vlaanderen al meer dan 15.000 vluchtelingen opgevangen. Meer dan 10.000 beschikbare opvangplaatsen zijn nog niet ingenomen, maar verrassend genoeg is er wel al sprake van een tekort.

Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) en minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) gingen dan ook op zoek naar extra plaatsen. Hun plan kreeg vrijdag groen licht op de ministerraad.

Al 60 van 100 in gebruik

Elke week komen er acht gezinnen bij in het nooddorp voor Oekraïense vluchtelingen aan de Middenvijver op Linkeroever, vier op dinsdag en vier op donderdag. Ondertussen zijn al zestig van de honderd appartementen, elk bestaande uit vier containers, gemeubeld en in gebruik.

Maar straks komen er nog eens honderd appartementen bij. Van bij aanvang was er gepland dat er in totaal duizend opvangplaatsen zouden komen in het Antwerpse nooddorp, maar omdat niemand op dat ogenblik kon inschatten hoelang de oorlog zou duren of hoeveel vluchtelingen naar ons land zouden komen, besloot de stad om af te wachten. Ze begon met het voorzien van een honderdtal appartementen, goed voor vijfhonderd mensen en hield de andere helft in optie. Die optie is nu gelicht.

Vraag naar containers

“Goed dat we die optie hebben genomen”, zegt Bart Bruelemans, de coördinator van het nooddorp en andere opvangplaatsen in Antwerpen. “Want heel West-Europa is nu op zoek naar containers voor noodopvang. En ook op de zomerfestivals die nu overal beginnen is er veel vraag naar dit type van container.”

Wanneer het nooddorp helemaal klaar zal zijn, kan Bruelemans nog niet zeggen. Wel dit: “Om de eerste helft op te bouwen, hebben we ongeveer drie maanden nodig gehad. Daar zullen we ons op richten.”

De nieuwe inwoners van het nooddorp komen in eerste instantie uit De Tol naast de E313 in Deurne, het voormalige woon-zorgcentrum dat vandaag dient als eerstelijnsopvangplaats voor de Oekraïense vluchtelingen. Ook gezinnen die nu nog opgevangen worden bij particulieren, kunnen naar het nooddorp komen, bijvoorbeeld wanneer hun gastgezin met vakantie vertrekt.

“Onze bedoeling is om De Tol zo leeg mogelijk te maken, zodat daar altijd plaats blijft voor nieuwe toestromers”, zegt Bruelemans. “In het nooddorp op Linkeroever is er geen rechtstreekse instroom uit Oekraïne. Daar komen enkel mensen terecht die in orde zijn met hun papieren. Ze betalen ook huur.” Die huur bedraagt 591 euro per unit per maand, alles inbegrepen.

Nu bij particulieren

Veel Oekraïners verblijven tot op heden bij particulieren, maar het was niet de bedoeling dat die opvang langer dan drie maanden zou duren. Veel vrijwilligers kloppen dan ook bij hun gemeente aan voor een oplossing. Een pak Oekraïners zal daarom straks de overstap moeten maken van opvang bij particulieren naar plaatsen in de collectieve opvang.

Bedoeling is dat er zo’n tweeduizend plaatsen bijkomen in nooddorpen. Het Mechelse nooddorp wordt, in tegenstelling tot dat van Antwerpen, niet uitgebreid. Maar de Vlaamse overheid voorziet nog twee andere opvangdorpen. Een ervan komt hoogstwaarschijnlijk in Gent, voor het andere is Limburg een kanshebber.

De Vlaamse regering hoopt dat de lokale besturen ook nog voor een pak extra plaatsen zorgen. Het gaat dan om locaties met minstens vijftien plaatsen. Steden en gemeenten krijgen daar straks 1.180 euro per opvangplaats voor.

Om binnen enkele maanden tijd aan 30.000 opvangplaatsen te komen, ziet Vlaanderen ook nog een rol weggelegd voor vakantiedorpen en hotels.