Twee jaar geleden was Liz Cheney nog aanhanger van Trump, nu wil ze zijn ondergang

Het is vooral haar ernst die indruk maakt, als Liz Cheney twee weken geleden voor het eerst spreekt in het parlementair onderzoek naar de gebeurtenissen van 6 januari 2021. ‘Ze had zelfvertrouwen, en de camera is dol op zelfvertrouwen’, schrijft Joe Ferullo een dag later op de politieke nieuwssite The Hill. Ze was volgens hem duidelijk de ‘anchor’ van het hele programma, de presentator die de leiding in handen had. En ze deed het met ‘gravitas en gratie’.

Ferullo gaat zo nog even door. De Republikein Liz Cheney heeft hem, en niet alleen hem, geraakt met haar optreden. Cheney geeft de wereld een inkijkje in wat er nog te wachten staat. Ze bouwt suspense op. Ze weet meer dan ze vertelt, veel meer. Maar de details volgen ­later, een voor een. En die details zullen leiden tot de definitieve ondergang van de hoofdpersoon in het onderzoek: Donald Trump.

De bestorming van het Capitool op 6 januari, en Trumps Big Lie – de leugen dat hem het presidentschap zou zijn ontstolen – hebben Liz Cheney sterker gemaakt. Ze is op een “missie”, zegt ze zelf. Ze moet verhinderen dat Donald Trump ooit nog president van de Verenigde Staten wordt. Dat is belangrijker dan haar eigen carrière, waar toch al weinig meer van over is.

AFVALLIGE

Ondanks alles is Liz Cheney nooit opgehouden Republikein te zijn. Op haar website draagt ze haar liefde voor Amerika uit tegen een achtergrond van een prairielandschap met bizons. Op haar persoonlijke Twitter-account: “We leven in de meest fantastische natie die God ooit heeft geschapen, en ons merk is de Grondwet.” Ze is tegen meer overheidsinmenging, vóór het recht op wapens, en vóór olie en de agrarische industrie. Maar ze is tegen Trump. Begin 2020 loopt ze nog in het gareel bij haar partij, waar ze een van de sleutelfiguren is. Ze ronselt stemmen voor Trumps herverkiezing, en in het Congres stemt ze bijna altijd voor de voorstellen van ‘haar’ president.

Het Trump-kamp houdt van haar. Politico heeft een e-mail uit die tijd opgeduikeld waarin Kimberly Guilfoyle – presentator van Fox News en spreekbuis van Trump – haar jubelend bedankt voor alle “fantastische steun” en waarin ze Cheney zelfs vraagt voor Trumps herverkiezingsfonds.

Een jaar later leest deze email ‘als een tijdcapsule uit een alternatief universum’, schrijft Politico. De Liz Cheney uit de e-mail bestaat niet meer. Ze is afgezet als leider van de Republikeinse fractie in het Congres, en voor een groot deel van haar partij is ze persona non grata. Er is kennelijk maar weinig voor nodig om van de ene op de andere dag van een ­power broker een afvallige te maken. Haar kritiek op Trump en diens Big Lie zou daarvoor al genoeg zijn geweest, maar haar stem voor de impeachment van Trump – ze was een van de tien Republikeinen die, een week na de bestorming van het Capitool, vóór stemden – gaf de doorslag.

In haar toespraak naar aanleiding van haar vertrek als fractieleider in 2021 zei ze: “Na vandaag zal ik de leiding nemen in de strijd om onze partij en onze natie terug te voeren naar conservatieve principes... en de GOP weer de partij van Lincoln te maken.”

In september 2021 zei ze daar ook nog het volgende over, in het CBS-programma 60 Minutes: “Mijn partij steunt in veel te veel gevallen een man die niet gelooft in de rechtsstaat en die niet gelooft in de Grondwet. En dat is, fundamenteel, een recept voor het uit ­elkaar vallen van het systeem.”

COMPROMISLOOS

Twee maanden na de bestorming wordt Liz Cheney door Nancy Pelosi, voorzitter van het Congres en leider van de Democraten, opgenomen in de parlementaire onderzoekscommissie. Cheney is gekozen op grond van haar harde kritiek op Trump, om haar compromisloze houding, en omdat er geen tweede Republikein is zoals zij: ze wordt de vicevoorzitter en het boegbeeld van de commissie.

Op 6 januari, de rampzalige dag waarop aanhangers van Donald Trump, belust op bloed, het Capitool bestormden, moest Liz Cheney zelf in veiligheid worden gebracht.

Trump had het toen al uitdrukkelijk op haar gemunt. In zijn toespraak tot de meute zei hij die dag: “We moeten af van zwakke parlementariërs, van degenen die niets waard zijn, de Liz Cheneys van deze wereld.” Dick Cheney had het gehoord en belde bezorgd zijn dochter om haar te waarschuwen. Dick en Liz zijn altijd twee handen op één buik geweest. Ze schreven samen een boek, en Liz was Dicks belangrijkste adviseur, ook toen hij zijn memoires schreef: In My Time. Ze zat naast hem in de auto en tikte zijn woorden op haar laptop. ­Vader en dochter delen hun onwankelbare conservatisme en hun diepgevoelde liefde voor de Grand Old Party.

Van Biden moeten ze allebei niets hebben. Liz vindt Bidens politiek “rampzalig”, maar het alternatief is Trump, en die is volgens beide Cheneys “de grootste bedreiging voor de democratie die Amerika ooit heeft gekend”. Trump is “een man die de rechtsstaat niet respecteert”, zegt Cheney keer op keer. Zo’n man president maken is een garantie voor het uiteenvallen van de democratie.

Op 6 januari 2021 werd Liz door beveiligers uit de vergaderzaal weggeleid. Eenmaal in veiligheid belde ze onmiddellijk Fox News – de conservatieve nieuwszender waar ze zelf vaak genoeg als gast had opgetreden – om te vertellen dat Trump de meute tot de bestorming had aangezet. “He lit the flame”, zei ze: hij stak het lont aan.

Dat probeert ze nu in de waarheidscommissie onomstotelijk te bewijzen: dat Trump de aanstichter was van de bestorming, dat hij wist dat zijn Big Lie een leugen was, en dat zijn pogingen om de verkiezingsuitslag achteraf te veranderen illegaal waren.

DOELWIT NUMMER 1

Een criminele aanklacht tegen Trump hangt in de lucht. Zover is het nog niet, en het is de vraag of het echt zover zal komen. De Republikeinen sluiten de rangen, en Trump lijkt nog steeds hun belangrijkste kandidaat voor de verkiezingen in 2024. Hij verzamelt zijn getrouwen om zich heen en plaatst ze op posities waar ze hem, als het zover is, van dienst kunnen zijn.

Zijn doelwit nummer 1 is Liz Cheney. Voordat zij hem te grazen neemt, probeert Trump haar te wippen. Dat moet op 16 augustus gebeuren, wanneer ze bij de primary-verkiezingen in haar staat Wyoming haar zetel verdedigt. Trump heeft zijn pion Harriet Hageman naar voren geschoven om het tegen haar op te nemen, en alles wijst erop dat Hageman die strijd inderdaad gaat winnen.

Wyoming is een Trump-staat: in 2020 kreeg hij er meer dan 70 procent van de stemmen, en de Trump-stemmers lijken Cheney nu haar verzet zeer kwalijk te nemen. Volgens recente peilingen gaat Hageman winnen met 56 procent van de Republikeinse stemmen, en haalt Liz Cheney slechts 28 procent.

De strijd tegen Trump zal Liz Cheneys hoogtepunt van haar carrière worden, of haar ondergang. Zij mikt op het eerste. Zij heeft haar leeftijd mee, Trump niet. Tegen haar tegenstanders zegt ze daarom: “Er zal een tijd komen dat Trump er niet meer is. Maar jullie schande, die zal blijven.”