IJzeren long uit jaren 50 in museum in Brakel: "Mensen met polio lagen daar hun hele leven in"
Het Gemeentelijk Medisch-Historisch Museum "Hieremias Triverius Brachelius" in Brakel is een bijzonder stuk rijker: een ijzeren long uit de jaren 50. De long is een soort ton die werd gebruikt voor mensen met verlamde borstspieren als gevolg van polio, ook bekend als kinderverlamming. "Die mensen waren gedoemd om voor de rest van hun leven in die ton te liggen", zegt Ludwig De Temmerman van het museum.
De geneeskunde is over de eeuwen heen nogal wat veranderd, en die geschiedenis kan je ontdekken in het Gemeentelijk Medisch-Historisch Museum in Brakel. Daar vind je allerhande vreemde en minder vreemde geneeskundige zaken vanaf 1500. En sinds gisteren is het museum een bijzonder stuk rijker: een ijzeren long uit de jaren 50. Die werd gebruikt voor mensen met zware gevolgen van de ziekte polio, of kinderverlamming.
Brakels museum over geschiedenis geneeskunde toon 'ijzeren long'
Al heel lang is polio geen ziekte meer bij ons, maar in de jaren 50 kwam die wel nog vaak voor. "Vaak werd een been verlamd, en dan mankten die mensen voor de rest van hun leven. Maar het gebeurde ook dat de borstspieren verlamd geraakten, die mensen konden niet meer ademen", legt Ludwig De Temmerman van het museum uit.
De longen werden opengetrokken als de pomp de ton luchtledig zoog, als die stilviel, dan werd er uitgeademd
"Toen heeft men een soort ton gemaakt die men een aantal keren per minuut luchtledig zoog met een pomp. Zo werden de longen opengetrokken. Als de pomp stilvalt, dan werd er uitgeademd. Die mensen waren gedoemd om voor de rest van hun leven in zo'n ton te liggen", legt De Temmerman uit.Â
In bepaalde werelddelen komt de ziekte nog voor, maar bij ons niet meer dankzij de verplichte vaccinatie voor deze ziekte. Het is zelfs zo dat je een bewijs van poliovaccinatie moet doorgeven aan de gemeente of stad waar een kind is geboren. Bij ons gaat het om een gecombineerd vaccin: difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Haemophilus influenzae type b (een soort longziekte) en hepatitis B.Â
Wie is Hieremias Triverius Brachelius?
Het museum is in 2015 geopend door de Geschied- en Heemkundige Kring Triverius en de Orde van Triverius. Het behandelt de geneeskunde van Hieremias Triverius Brachelius (geboren in Brakel in 1504 – overleden in 1554). "Hij was de eerste professor gespecialiseerd in de anatomie aan de universiteit van Leuven", zegt De Temmerman. "Hij doceerde de volledige geneeskundige wetenschap aan de universiteit." Triverius heeft ook een straatnaam in de gemeente.
Triverius was de eerste professor anatomie aan de universiteit van Leuven, hij doceerde de volledige geneeskundige wetenschap
Brakel vierde de man in 2004, 500 jaar na diens geboorte. Toen is een tentoonstelling ingericht met de collectie van Wilfried Cornette, een Zottegems chirurg die overleed na een val in 2018. "Hij was een verwoed verzamelaar van medisch apparatuur en meubelen. Tien jaar later vroeg Cornette aan ons om een deel van zijn collectie dat in het Gentse UZ zat, bij ons te bewaren. En hij had ook nog een deel in zijn villa staan. Hij verhuisde toen naar een appartement en had daar geen plaats voor. En in Zottegem was er geen enkele geschikte ruimte voor die collectie."
Collectie Wilfried Cornette en de Gentse universiteit
"De kapel van de zusters van Maria in Nederbrakel stond toen wel leeg. We hebben toen gevraagd of we daar een museum konden inrichten met die collectie", legt De Temmerman uit. De volledige collectie van Cornette, ook dat dat in het UZ in Gent stond, zit in het museum. "Ook een 25-tal apparaten kregen we als schenking van de universiteit van Gent. Zo hadden wij onmiddellijk een museum."
Hieronder een filmpje dat de geschiedenis van de epidemie van polio, tot het invoeren van het vaccin weergeeft. Bron: RIVMnl, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Nederland.
