Dubbele krater op de maan na inslag van verdwaald ruimte-afval, nog altijd raadsel waar het vandaan kwam

Op 4 maart botste een verdwaald -vermoedelijk- onderdeel van een draagraket op de maan. De Lunar Reconnaissance Orbiter Camera (LROC) van de NASA is er nu pas in geslaagd om de impact in beeld te brengen. Het resultaat is een nieuwe dubbele krater. De oostelijke krater heeft een diameter van 18 meter, de westelijke heeft een diameter van 16 meter. Samen creëren ze een verzonken zone die het wijdste punt 28 meter lang is.

Begin dit jaar ontdekten wetenschappers dat een stuk ruimte-afval op weg was naar de maan. Via allerlei observaties probeerden ze het tijdstip en de locatie van de impact ongeveer te voorspellen. Die werd geregistreerd op 4 maart om 7.25 uur (13.25u bij ons, red) op de achterkant van de maan, op een deel dat vanop de aarde niet geobserveerd kan worden. De Lunar Reconnaissance Orbiter Camera bevond zich niet in de juiste positie om de impact te kunnen vastleggen, maar de hoop was dat dat later wel zou lukken.

Het kostte de wetenschappers heel wat tijd en moeite om de exacte locatie van de crash te bepalen. De NASA had enkele maanden nodig om zijn Lunar Reconnaissance Orbiter Camera naar de juiste plek te brengen. Die LROC is er nu uiteindelijk in geslaagd om de impact van de crash in beeld te brengen.

Dat objecten uit de ruimte hun sporen nalaten op de maan, is niet ongewoon. Er is geen beschermende atmosfeer op de maan, het oppervlak is bezaaid met kraters als gevolg van bijvoorbeeld inslagen van kleine en grote asteroïden. Dat er ook na deze botsing een krater ontstaan is, verbaasde de wetenschappers niet. Wel verrassend is dat het om een dubbele krater gaat. In onbruik geraakte draagraketten hebben de grootste massa in het stuk waar de motor zit, omdat de rest niet meer is dan een lege tank. Maar de dubbele krater doet vermoeden dat het object grote massa's had aan beide uiteinden.

Door de dubbele krater te bestuderen, hopen wetenschappers meer zicht te krijgen op welk object nu eigenlijk op de maan is ingeslagen, en waar het vandaan komt. Eerst dacht men aan een rakettrap van de SpaceX Falcon-draagraket die in 2015 het US Deep Space Climate Observatory gelanceerd had. Die theorie werd nadien naar de prullenmand verwezen, men ging uit van een rakettrap die gebruikt werd bij de lancering van een Chinese maanmissie in 2014. China ontkent dat echter en zegt dat dat materiaal bij zijn terugkeer in de atmosfeer opbrandde.

Het was de eerste keer dat een stuk ruimte-afval onbedoeld gecrasht is op de maan, in ieder geval de eerste keer dat wetenschappers er weet van hebben. Er zijn geen instanties die systematisch ruimte-afval opsporen op zo'n grote afstand van de aarde. De onduidelijkheid over de oorsprong beklemtoont volgens sommigen de noodzaak aan officiële monitoring van ruimte-afval in deep space.

De grootste uitdaging ligt volgens experts echter in het ruimte-afval dat zich dichter bij de aarde bevindt, in gebieden waar het kan botsen met nog werkende satellieten. Dat leidt niet alleen tot nog meer ruimte-afval, maar is ook levensgevaarlijk voor mensen op bemande ruimtetuigen.

Er zweven volgens de NASA naar schatting minstens 26.000 afvalstukken rond de aarde die minstens zo groot zijn als een softbal, een uit de kluiten gewassen tennisbal. Die kunnen een satelliet vernietigen. Minstens 500.000 objecten hebben de grootte van een knikker, groot genoeg om schade te veroorzaken aan ruimtetuigen of satellieten. Meer dan 100 miljoen stukken zijn maar zo groot als een zoutkorrel, maar ook zij kunnen zware schade aanrichten, denk aan het doorboren van een beschermend ruimtepak.