Plots wil de overheid een eigen versie van de populaire app Itsme ontwikkelen: ‘Dit is nergens voor nodig’

Wie zich online moet identificeren, bijvoorbeeld voor het invullen van de belastingaangifte, mocht zich enkele jaren terug nog opmaken voor een calvarietocht. Identiteitskaartlezers bleken zo betrouwbaar als de aankomsttijden in Brussel-Centraal. Wie een zogenaamd ‘token’ aanvroeg om online aan te melden, moest wachten tot de brief in de postbus belandde. Tot zover het internet.

Met Itsme kwam daar eindelijk verandering in. Iedereen kon voortaan vanop een gsm zijn identiteit bevestigen met een simpele veiligheidscode. Sinds de lancering in 2017 gebruikten al 6,5 miljoen Belgen de app. Itsme is in korte tijd een begrip geworden.

Als het van staatssecretaris van Digitalisering Mathieu Michel (MR) afhangt, komt er evenwel concurrentie. Dinsdag raakte bekend dat de overheid onder zijn goedkeuring werkt aan een eigen versie van de identificatie-app. De ontwikkeling is in handen van de Federale Overheidsdienst BOSA.

Volgens Michel kadert die nieuwe Itsme in de ‘digitale portefeuille’ die elke Belg in 2023 zou moeten krijgen. Die portefeuille is een platform waar alle contacten tussen de overheid en de burger worden bijgehouden, en waar iedereen toegang heeft tot belangrijke documenten. Daarvoor is een budget van 50 miljoen euro uitgetrokken.

Het nieuws werd meteen op felle kritiek onthaald. Want ons land hééft al een eigen Itsme: Itsme zelf. Sinds vorig jaar is de overheid - via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM) - de grootste aandeelhouder van Belgian Mobile ID, dat de app ontwikkelde. De FPIM heeft een vijfde van de aandelen in handen.

Bovendien besliste de overheid destijds net om zo’n eigen app niet te ontwikkelen. In plaats daarvan zou steun geboden worden aan een speciaal opgericht consortium van grootbanken (Belfius, ING, KBC, en BNP Paribas Fortis) en telecombedrijven (Orange, Proximus en Telenet).

Te laat

Het plan van Michel komt volgens critici neer op pure geldverspilling. “Dit lijkt vooral een duur grapje dat nergens voor nodig is”, zegt Frederik De Bosschere, strateeg bij de toonaangevende digitale productstudio In The Pocket. “Jaren geleden wilde men geen geld stoppen in een eigen app, en werd ervoor gekozen Itsme te ondersteunen. En nu krabbelen ze terug en gaan ze toch een app ontwikkelen. Sorry: die strategie had jaren geleden gekund, maar daarvoor is het nu te laat.”

De Bosschere wijst er ook op dat de kost voor zo’n eigen Itsme meer omvat dan het bouwen van een platform. “ “Behalve de technologie is ook adoptie cruciaal: gebruiken genoeg mensen je app? Er zal veel geld moeten worden geïnvesteerd in marketing, om mensen te overtuigen. En dat wordt moeilijk, want ze hebben al een oplossing: Itsme.”

Volgens Michel is het alvast niet de bedoeling om Itsme uit de markt te concurreren. De twee kunnen perfect naast elkaar bestaan, klinkt het. De Belgische versie zou enkel dienen om in te loggen bij de overheid, terwijl Itsme bijvoorbeeld ook door banken gebruikt wordt. 

“We vinden Itsme nog steeds een fantastisch systeem. Maar als je een goede huisvader wil zijn, moet je ook kijken naar een alternatief”, zegt Koen Peumans, woordvoerder van Michel. De vrees bestaat dat Itsme op een bepaald moment verkocht zou worden aan een buitenlands bedrijf, en dat ons land dan onvoldoende controle zou hebben over de veiligheid van de gegevensverwerking.

De geopolitieke achtergrond speelt daarbij een rol. De oorlog in Oekraïne en de onzekerheid rond de energiebevoorrading uit Rusland hebben het Westen met de neus op de feiten gedrukt: wie alles uitbesteedt, maakt zich soms erg kwetsbaar voor misbruik. Als miljoenen Belgen een app gebruiken voor hun contacten met de overheid, kan de overheid die app dan niet beter zelf beheren?

Maar de waarheid is ook dat er een flinke haar in de boter zit tussen de overheid en Belgian Mobile ID. Enkele jaren terug is bij wet vastgelegd dat ons land jaarlijks maximaal 450.000 euro zou betalen voor het gebruik van Itsme. Maar intussen vraagt het bedrijf volgens bronnen flink meer, als gevolg van een technische discussie over wat al dan niet binnen het budget valt. Anderzijds: de voorbije jaren werd nooit het plafond gehaald. Vorig jaar werd 350.000 euro betaald, de jaren daarvoor nooit meer dan 260.000 euro.

Topambtenaar Frank Robben, de schaduwpaus van de federale IT-systemen, trok enkele weken terug nog flink van leer tegen Itsme. Volgens hem maakt het bedrijf achter de app “onethisch misbruik” van zijn “monopolitiepositie”. Hij suggereerde dat de overheid dan maar zelf een alternatief moet bouwen.

Daar hoort wel een kanttekening bij: ook Robben - die aan het hoofd staat van IT-dienstverlener Smals - krijgt weleens de kritiek zich als een monopolist te gedragen. En als de overheid zelf een versie van Itsme wil bouwen, is de kans groot dat die opdracht vroeg of laat bij Smals belandt. Op het kabinet-Michel en bij de bevoegde overheidsdienst kon dinsdag niemand zeggen of Frank Robben dan wel Smals bij de huidige plannen betrokken zijn.