Waarom zijn Nederlandse boeren zo boos? “Stikstofbeleid is onrealistisch”

Aanleiding voor het protest is een plan dat minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) onlangs naar de Tweede Kamer stuurde. De ammoniakuitstoot van de landbouw moet wat haar betreft gemiddeld met 40 procent omlaag, zodat de natuur niet langer wordt overbelast. In beschermde natuurgebieden mag volgens de plannen vrijwel geen uitstoot meer plaatsvinden, direct daaromheen is volgens de minister een vermindering van 70 procent noodzakelijk. Alleen dan gaat het volgens haar lukken om de stikstofbelasting op de natuur genoeg te verminderen.

Provincies moeten het komende jaar plannen maken om de doelen te halen. Vooral voor veehouders die in of pal naast beschermde gebieden een bedrijf hebben, is het zeer de vraag of ze daar kunnen blijven als de eisen van de minister standhouden.

In de wet is vastgelegd dat 74 procent van de natuur die als ‘stikstofgevoelig’ is aangemerkt in 2035 niet meer overbelast mag worden. Wetenschappers hebben de zogeheten Kritische Depositiewaarde (KDW) vastgesteld. Als de hoeveelheid ammoniak en stikstofoxiden die waarden overschrijdt, bestaat het risico dat de natuur “significant wordt aangetast”. Boze boeren vinden die waarden onrealistisch en willen dat ze uit de wetgeving worden geschrapt.

Voorts pleiten de betogers voor “evenredige opgaves voor alle sectoren”. Die zegt het kabinet zelf ook te willen. Voor de industrie en het verkeer worden in de komende maanden plannen gemaakt om de uitstoot van stikstofoxiden te verlagen.

De stikstofproblematiek speelt ook in Vlaanderen. Begin dit jaar heeft de Vlaamse regering het stikstofakkoord afgesloten, dat bepaalt onder meer dat 41 landbouwbedrijven met een rode code — de zogenaamde ‘piekbelasters’ — hun activiteiten tegen 2025 moeten stoppen. Die lijst met ‘piekbelasters’ bestond in een eerste versie in 2014 nog uit 135 bedrijven, werd na kritiek in 2015 teruggebracht tot 54 bedrijven en in het recente krokusakkoord van de Vlaamse regering bleven er nog 41 over. 

Toch blijft het stikstofakkoord ook bij de Vlaamse boeren veel weerstand oproepen. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) diende vorige week nog een klacht in na bedreigingen bij een boerenprotest in Merksplas. Bij dat protest was er een pop aan een galg gehangen met daarbij het opschrift “Demir aan de strop”.