HERLEES. Grootste krijgsgevangenenruil tot nu toe - Zelensky: “5 miljard dollar per maand nodig om ons te kunnen verdedigen”

Noorwegen had het recht om de toegang tot zijn grondgebied van goederen bestemd voor de Russische bewoners van het Noorse eilandengroep Spitsbergen, te blokkeren. Dat zei minister van Buitenlandse Zaken Anniken Huitfeldt nadat Rusland dreigde met represailles.

Oslo "probeert geen obstakels op te zetten" voor de bevoorrading van de Russische mijnwerkers die zich hebben gevestigd op deze uitgestrekte Noorse eilanden in de buurt van de Noordpool, aldus de minister in de mededeling. "Noorwegen schendt het verdrag van Spitsbergen niet", dat al een eeuw geldt en specifieke regels bevat voor het territorium met slechts 3.000 inwoners.

Het goederentransport "werd geblokkeerd op basis van de sancties" die Oslo nam als gevolg van de inval in Oekraïne, "die verbieden dat Russische goederentransportbedrijven toegang krijgen tot het Noorse grondgebied", aldus Huitfeldt nog.

Rusland is boos op Noorwegen omdat het 20 ton goederen geblokkeerd heeft aan de grensovergang Storskog, die in de Noorse haven van Tromsø op een schip geladen moesten worden richting Spitsbergen. Moskou riep de Noorse zaakgelastigde op het matje en sprak van "onvriendelijke acties" die kunnen leiden tot tegenmaatregelen.

Volgens Huitfeldt kan Rusland er echter voor kiezen om goederen via een andere weg, bijvoorbeeld via de maritieme weg, te vervoeren. Bovendien is de situatie normaal in Barentsburg, waar de meest noordelijke steenkoolmijn ter wereld ligt, en hebben de inwoners toegang tot voedsel en medicatie.

Spitsbergen is een eilandengroep in de Noordelijk IJszee, meer dan 500 kilometer ten noorden van Noorwegen. Een atypisch verdrag dat in 1920 in Parijs werd overeengekomen, erkent de Noorse soevereiniteit over de eilandengroep. Maar de inwoners van de andere landen die het verdrag ondertekenen, krijgen het recht om de natuurlijke rijkdommen op Spitsbergen "op voet van volledige gelijkheid" te exploiteren. Rusland maakt volop gebruik van die bepaling door steenkool te winnen in het gebied.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft aangekondigd dat hij een einde maakt aan de diplomatieke betrekkingen met Syrië. Die beslissing komt er nadat het regime in Damascus de onafhankelijkheid van de separatistische pro-Russische zelfverklaarde "volksrepublieken" Donetsk en Loehansk heeft erkend.

"Er zullen geen relaties meer zijn tussen Oekraïne en Syrië", aldus Zelensky in een video op het sociale netwerk Telegram. De "druk van de sancties" tegen Damascus, een bondgenoot van Rusland, "zal nog groter worden", aldus de president.

Syrië kondigde eerder op de dag aan dat het de onafhankelijkheid van Donetsk en Loehansk erkent. Damascus kondigde ook aan met de twee "landen" gesprekken te zullen aanknopen over het opstarten van diplomatieke betrekkingen.

Syrië heeft beslist om Loehansk en Donetsk, twee separatistische regio's in het oosten van Oekraïne, officieel te erkennen als onafhankelijke staten. Dat meldt het Syrische nieuwsagentschap Sana op basis van bronnen bij ministerie van Buitenlandse Zaken. Syrië is een nauwe bondgenoot van Rusland.

Damascus gaat nu met beide "landen" gesprekken aanknopen over het opstarten van diplomatieke betrekkingen, zo wordt nog meegedeeld.

Syrië is het tweede land dat Loehansk en Donetsk officieel erkent. De Russische president Vladimir Poetin had de twee separatistische gebieden in februari, kort voor de invasie in Oekraïne, ook al erkend als onafhankelijke "volksrepublieken". Volgens de officiële lezing van het Kremlin moesten Loehansk en Donetsk worden "bevrijd" van Oekraïense nationalisten. Waarnemers beschouwen dat als een voorwendsel voor de invasie in Oekraïne.

Moskou onderhoudt uitstekende relaties met Damascus. Rusland heeft zich in 2015 in de burgeroorlog in Syrië gemengd, om het regime van president Bashar al-Assad te steunen. Onder meer dankzij het militaire optreden van Moskou heeft Assad opnieuw een groot deel van het land onder controle gekregen. 

De Verenigde Naties (VN) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) vrezen fors stijgende prijzen voor landbouwproducten als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Mocht Oekraïne zijn volledige exportcapaciteit verliezen, dan zou de wereldprijs voor graan op korte termijn 19 procent boven het niveau van voor de Russische inval in het land gaan.

Indien ook de Russische uitvoer zou halveren, verwachten de experten in een extremer scenario een stijging van de graanprijzen met 34 procent ten opzichte van het niveau van voor de oorlog. Rusland en Oekraïne zijn belangrijke exporteurs van graan en oliezaden. De oorlog zorgt de komende tien jaar voor verdere onzekerheid, klinkt het.

In het rapport van de VN en de OESO waarschuwen de experten bovendien voor de gevolgen op de voedselzekerheid. Voor de jaren 2022 en 2023 verwachten ze een verminderde landbouwproductie in Oekraïne en minder export uit Oekraïne en uit Rusland. Dat kan ertoe leiden dat er tegen 2024 meer chronisch ondervoede mensen in de wereld zijn.

Het Verenigd Koninkrijk heeft sancties aangekondigd tegen Vladimir Potanin, de tweede rijkste man in Rusland. Het tijdschrift 'Forbes' schat zijn vermogen rond de 27 miljard dollar. Hij staat aan het hoofd van het investeringsfonds Interros.

"Zolang Poetin doorgaat met zijn afschuwelijke aanval op Oekraïne zullen we sancties gebruiken om de Russische oorlogsmachine te verzwakken," zei een woordvoerder van de Britse regering. "De huidige straffen bewijzen dat niets of niemand gespaard blijft, ook niet diegenen uit Poetins binnenste kring."

De nieuwe sancties zijn ook gericht tegen Anna Tsivileva, een nicht van Poetin die voorzitter is van het mijnbouwbedrijf JSC Colmar Group. Haar echtgenoot Sergej Tsivilev en het bedrijf staan ook op de lijst van gesanctioneerden. Sinds het begin van de Russische oorlog in Oekraïne heeft Londen al meer dan duizend mensen en 120 bedrijven op deze lijst geplaatst.

Moskou beschuldigt Noorwegen ervan goederen te blokkeren die bestemd zijn voor de Russische bewoners van de Noorse eilandengroep Spitsbergen. "We hebben geëist dat Noorwegen de kwestie zo snel mogelijk regelt", zegt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. 

De Noorse zaakgelastigde is op het matje geroepen. "We hebben beklemtoond dat onvriendelijke acties tegen Rusland leiden tot vergeldingsmaatregelen." Over de aard van de tegenmaatregelen wordt geen uitspraak gedaan.

Volgens Rusland heeft Noorwegen bij de grensovergang Storskog de levering van materiaal en voedsel geblokkeerd. De goederen waren bestemd voor een schip dat de Russische mijnwerkers op Spitsbergen zou bevoorraden. 

Sergej Goestsjin, de Russische consul op de Noorse eilandengroep, zegt dat de lading bestond uit twintig ton goederen. Daarbij zat zeven ton voedingsmiddelen en uitrusting die als "essentieel" beschouwd worden om de Russische mijnwerkers voor te bereiden op de winter.

Noorwegen maakt geen deel uit van de Europese Unie. "Maar de goederen worden wel tegengehouden in het kader van de Europese sancties. Ik denk dat Noorwegen niet goed over die beslissing nagedacht heeft."

Rusland onderzoekt nu of er andere bevoorradingsroutes mogelijk zijn. Daarbij wordt onder meer gedacht aan een vertrek vanuit Europa of vanuit de Russische stad Moermansk.

Spitsbergen is een eilandengroep in de Noordelijke IJszee, meer dan vijfhonderd kilometer ten noorden van Noorwegen. Een atypisch verdrag dat in 1920 in Parijs werd overeengekomen, erkent de Noorse soevereiniteit over de eilandengroep. Maar de inwoners van de andere landen die het verdrag ondertekenen, krijgen het recht om de natuurlijke rijkdommen op Spitsbergen "op voet van volledige gelijkheid" te exploiteren. Rusland maakt volop gebruik van die bepaling door steenkool te winnen in het gebied.

Het blokkeren van het Russische transport door Oslo is dan ook een inbreuk op het verdrag van Parijs, zo klinkt het in Moskou.

De door Rusland geannexeerde Krim zal vanaf 1 juli met trein- en buslijnen worden verbonden met de nieuw veroverde regio's in het zuiden van Oekraïne. Dat hebben de pro-Russische autoriteiten woensdag meegedeeld.

De Krim werd in 2014 door Rusland geannexeerd. Moskou had daarna het openbaar vervoer tussen het schiereiland en de Oekraïense regio's opgeschort. Maar na een onderbreking van acht jaar zal het bus- en treinverkeer worden hersteld, zo meldt het militair-civiel bestuur van de bezette regio Cherson. 

Volgens een mededeling van het pro-Russische ministerie van Binnenlandse Zaken zullen er twee keer per dag bussen rijden tussen de hoofdstad van de Krim, Simferopol, en de stad Cherson. Daarnaast zullen er busverbindingen worden ingelegd tussen Simferopol en de veroverde steden Melitopol en Berdjansk, in de gedeeltelijk door Rusland bezette regio Zaporizja. Bovendien zullen er ook treinen rijden tussen Dzjankoj, op de Krim, en de steden Cherson en Melitopol.

"De veiligheid zal verzekerd worden door Rosgvardia", de Russische nationale garde, zo blijkt nog uit de mededeling.

De pro-Russische troepen hebben een "russificatiebeleid" opgestart in de zuidelijke Oekraïense gebieden die ze bezetten. De Russische munteenheid, de roebel, wordt gebruikt en er worden ook Russische paspoorten uitgedeeld. De verkozen burgemeester van Cherson, Ihor Kolychajev, is sinds april uit zijn functie ontheven en werd dinsdag opgepakt. 

De VS en hun bondgenoten hebben sinds de inval in Oekraïne al voor meer dan 330 miljard dollar aan Russische tegoeden bevroren. Dat zegt het Amerikaanse ministerie van Financiën woensdag.

Concreet gaat het om 30 miljard dollar aan activa van Russische oligarchen of leden van de Russische elite die zijn geblokkeerd, en 300 miljard dollar aan tegoeden van de Russische centrale bank die zijn bevroren.

Ook zijn minstens vijf Russische luxejachten in beslag genomen, net als vastgoed dat eigendom is of gecontroleerd wordt door Russen die op de sanctielijst staan.

Een taskforce van de VS en westerse bondgenoten hebben het gemunt op activa en tegoeden van medestanders van de Russische president Vladimir Poetin. Bedoeling is vooral Moskou te isoleren van het internationale financiële systeem.

Oekraïne heeft bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) een klacht ingediend tegen Rusland. Volgens een verklaring van het Hof wordt Rusland onder meer beschuldigd van schendingen van het recht op leven en van het recht op bescherming tegen foltering.

Kiev spreekt in de klacht over ernstige schendingen van de mensenrechten. Rusland zou zich sinds de invasie schuldig hebben gemaakt aan doelbewuste en buitensporige aanvallen op burgers. 

Oekraïne vermeldt in de klacht dat tienduizenden burgers gewond, gedood, gearresteerd of vermist zijn. Honderdduizenden mensen hebben hun huis of bezittingen verloren en miljoenen inwoners zijn ontheemd geraakt. De aanvallen op burgers werden uitgevoerd door het Russische leger, separatisten of door paramilitaire troepen die gecontroleerd worden door Rusland, zo klinkt het. Er is door de Russische overheid geen effectief onderzoek ingesteld.

De klacht werd vorige week ingediend. Rusland is intussen op de hoogte gebracht door het Hof. Of de klacht ook ontvankelijk is, moet op een later tijdstip worden bepaald. Rusland heeft eerder al duidelijk gemaakt dat het zich niet meer gebonden voelt door de uitspraken van de rechters in Straatsburg.

Bij het EHRM zijn nu in totaal vijf klachten van de Oekraïense overheid tegen Rusland in behandeling.

Het door Russische troepen bezette gebied rond de Oekraïense havenstad Cherson wil een referendum organiseren over een aansluiting bij Rusland. Kirill Stremoesov, het plaatsvervangend hoofd van het militair-civiel bestuur van Cherson, heeft het voornemen woensdag aangekondigd met een video op de berichtendienst Telegram.

"Ja, we bereiden ons voor op een referendum. En we zullen het houden", zegt Stremoesov. Cherson moet een "volwaardig lid" van de Russische Federatie worden. Het is de bedoeling om het referendum in de herfst te organiseren.

Dinsdag was al bekendgemaakt dat Russische troepen de gekozen burgemeester van de stad,  Ihor Kolychajev, hadden gearresteerd.

Sinds de Russische invasie in Oekraïne  zijn er herhaaldelijk berichten geweest over bezette gebieden die via een referendum willen beslissen over een aansluiting bij Rusland. De woordvoerder van het Kremlin, Dmitri Peskov, heeft altijd gezegd dat de beslissing over die zaak niet door Rusland wordt genomen. Maar Kiev stelt dat die volksraadplegingen enkel mogelijk zijn met toestemming vanuit Moskou.

Het Russische leger wil de strategisch gelegen stad Lisitsjansk omsingelen, zegt de Oekraïense legerleiding. Momenteel wordt de stad vooral vanuit het zuiden belegerd. Lisitsjansk is de laatste grote stad in de oostelijke regio Loehansk die nog in handen is van Oekraïne.

Om de stad te omsingelen probeert Rusland de weg tussen Bachmoet en Lisitsjansk in te nemen. Zodra die weg is ingenomen, kan het Russische leger vrij opstomen vanuit alle richtingen.

Lisitsjansk wordt regelmatig bestookt door de Russische artillerie en volgens pro-Russische separatisten wordt er ook al in de straten van Lisitsjansk gevochten. Dat is niet bevestigd door Oekraïne of onafhankelijke waarnemers.

Rusland heeft recent de naast Lisitsjansk gelegen stad Severodonetsk ingenomen. Daar is weken zwaar gevochten in de straten.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft dinsdag aan de VN-Veiligheidsraad gesuggereerd om een onderzoekscommissie te sturen die moet aantonen dat het winkelcentrum van Krementsjoek vernield is door een Russische raket. 

Tijdens een rechtstreekse interventie voor de Veiligheidsraad, de tweede na een eerste toespraak op 5 april, vroeg de Oekraïense president opnieuw dat de zetel van Rusland als permanent lid van de Veiligheidsraad afgenomen zou worden. Hij vroeg ook een tribunaal om de "dagelijkse terroristische daden" van Moskou te berechten. 

Zelensky verwees vervolgens naar de vele Oekraïners die in de oorlog omgekomen zijn, "alle volwassenen, kinderen, tienduizenden personen". "Ik vraag u om hen hulde te brengen met een minuut stilte", zei Zelenski aan het einde van zijn interventie, waarna hij zich rechtzette. De vijftien leden van de Veiligheidsraad, die wat verrast leken, volgden zijn voorbeeld, net als de rest van de zaal, is te zien op de beelden van de interne televisiezender van de VN. Ook de Russische adjunct-ambassadeur Dmitry Polyansky stond recht. 

Voor de spoedzitting, die gevraagd werd door Kiev, veroordeelden zes landen "krachtig de verheviging van de Russische raketaanvallen op het grondgebied van Oekraïne, waarbij woonbuurten en burgerlijke infrastructuur geviseerd worden, van 25 tot 27 juni". Het ging om Frankrijk, Ierland, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Albanië, alsook de Oekraïense ambassadeur bij de VN.