Melikan Kucam is in beroep veroordeeld tot vijf jaar cel en een boete van 48.000 euro, voor mensensmokkel en passieve omkoping. Daarmee bevestigt het Antwerpse Hof van Beroep in grote mate Kucams veroordeling in eerste aanleg.

Kucam kreeg in 2017 van toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) de bevoegdheid om lijsten samen te stellen van Syrische christenen die een humanitair visum zouden krijgen om veilig naar ons land te kunnen komen en hier asiel aan te vragen.

In januari 2019 kwam bij een gerechtelijk onderzoek en een uitzending van het VRT-programma Pano aan het licht dat Kucam tussen 2.500 en 7.500 euro vroeg voor de visa, die bedoeld zijn als een gunst van de staat voor uitzonderlijk kwetsbare personen. Francken was toen pas afgetreden als staatssecretaris.

• Kabinet-Francken gaf mensensmokkelaar Kucam vrijgeleide

Het arrest van vandaag houdt een strafvermindering in ten opzichte van het vonnis in eerste aanleg van januari vorig jaar. De rechtbank beperkte de feiten van mensensmokkel tot de vijf personen die met hun volledige identiteit geïdentificeerd konden worden. De gevangenisstraf werd teruggebracht van acht naar vijf jaar, en de boete daalde daardoor aanzienlijk van bijna 700.000 euro naar 48.000 euro.

Boetes voor mensensmokkel worden toegekend per slachtoffer. Oorspronkelijk was Kucam veroordeeld voor mensensmokkel van tientallen personen, maar de rechtbank achtte de feiten niet bewezen voor de mensen die niet volledig geïdentificeerd konden worden.

De tenlasteleggingen rond passieve corruptie blijven wel helemaal overeind. Ook wordt 490.000 euro aan geld en bezittingen van Kucam, die aanwezig was in de rechtbank, verbeurd verklaard. Ook de vrouw en zoon van Kucam zagen hun veroordeling bevestigd.

Kucam werd in 2012 en 2018 vanop een N-VA-lijst verkozen als gemeenteraadslid in Mechelen. Uit onderzoek van De Standaard vorig jaar bleek dat Francken en zijn kabinet van meer op de hoogte waren dan ze initieel deden uitschijnen. Francken beschouwde het niet als zijn taak om de concrete en geloofwaardige tips te checken die hem nog tijdens zijn staatssecretarisschap bereikten over de fraude door Kucam.

Ook bleek dat Francken tijdens zijn hoorzitting in de Kamer onwaarheden vertelde. Volgens Francken, die niet vervolgd werd, maakte Kucam misbruik van het vertrouwen dat het kabinet hem had gegeven.

Eerder dit jaar werd Kucam ook veroordeeld voor sociale fraude, samen met zijn partner. De vrouw ontving ­uitkeringen voor een alleenstaande, maar woonde in de praktijk al twintig jaar samen met Kucam. De twee kregen zes maanden met uitstel en een boete van 4.800 euro.

Allicht niet meer naar de gevangenis

In een reactie zegt Walter Damen, advocaat van Kucam, het arrest te zullen bestuderen. ‘Maar wat ons nu al duidelijk is, is dat er volgens de rechtbank geen sprake meer is van systematische mensensmokkel.’ Kucam zelf wilde geen commentaar kwijt.

Het parket vorderde de onmiddellijke aanhouding van Kucam, zodat hij meteen de cel in zou moeten. Dat kende de rechtbank niet toe. Maar in zijn pleidooi benadrukte Damen wel dat Kucam wellicht niet meer naar de gevangenis moet.

Hij zat immers al anderhalf jaar in voorarrest. ‘Ik wil jullie niet ontmoedigen’, zo sprak Damen de rechters toe. ‘Maar gezien zijn onberispelijk gedrag komt hij allicht in aanmerking voor voorwaardelijke vrijlating of elektronisch toezicht, en daarbij komt nog een inkorting van de straf van zes maanden.’

Hij verwees daarmee naar een nieuwe wet die de meeste gevangenen toelaat om zes maanden voor hun strafeinde vrij te komen, een ingreep van Van Quickenborne om de overbevolking in de gevangenissen te bestrijden. De maatregel deed twee weken terug veel stof opwaaien.