Experts verklaren dubbele boodschap van Poetin over NAVO-toetreding Zweden en Finland: “Strategische mislukking”

Slaan en zalven. Of eerder: sussen en tegelijk uithalen. De Russische president Vladimir Poetin houdt een slag om de arm in zijn reactie op de uitbreiding van de NAVO. Tijdens een persconferentie in de Turkmeense hoofdstad Ashgabat zei hij dat zijn land er “geen probleem” mee heeft. “We hebben geen territoriale conflicten. Er is niets dat ons kan storen bij een toetreding van Zweden en Finland aan de NAVO.” Als die landen willen toetreden, doen ze maar, zei Poetin ook. “Dat is hun zaak.” Alleen volgde daarna nog een “maar”. “Indien er daar militairen of militaire infrastructuur ontplooid wordt, dan zijn wij verplicht om op een symmetrische manier te reageren en dezelfde bedreigingen te creëren voor de gebieden van waaruit de bedreigingen tegen ons uitgaan.”

Het klinkt als een weinig omfloerste dreiging naar het Westen. Maar is het dat ook? En moeten we ons daar dan zorgen over maken? “Ik maak me er geen al te grote zorgen over”, zegt de Nederlandse defensiespecialist en oud-commandant Mart de Kruif. “Ik schaar dit onder het klassieke tromgeroffel van Poetin naar zijn eigen achterban. Hij kan ook niet anders, vanuit zijn eigen positie. Hij gebruikte de dreiging van de NAVO als reden om de oorlog te verklaren, dus moet hij nu ook reageren. Maar het feit is dat hij al zijn militaire middelen heeft ingezet in Oekraïne en daarbuiten niets anders meer kan doen. Ook de komende jaren niet.”

Ook ook veiligheid- en defensiespecialist professor Sven Biscop (Egmont Instituut/UGent) is niet onder de indruk van Russische spierballengerol. “Er staan al veel wapens in het Westen van Rusland, er staan wapens in Kaliningrad, en er passeren Russische schepen over de Baltische Zee. Als er nu wat wapens worden verschoven, dan zorgt dat niet voor grote verschillen.” Bovendien is het veelzeggend dat Poetin niet nog scherper reageert, zegt hij. “De uitbreiding is het rechtstreekse gevolg van de inval in Oekraïne. Het toont een strategische mislukking van Poetin. Hij is er zelf de oorzaak van. Misschien daarom dat hij liever gelaten reageert en niet te fel van leer trekt. Om er niet nog meer de aandacht op te vestigen.”

Toch klopt het dat de toetreding van Zweden en Finland fundamenteel anders is dan de hypothetische toetreding van Oekraïne, zegt Biscop. “De strijd in Oekraïne gaat erover het land binnen de invloedssfeer van Rusland te houden. Op Zweden en Finland kan Rusland sowieso geen aanspraak maken. Maar de toetreding zorgt ervoor dat die landen nu wel in de defensieplanning van de NAVO kunnen ingeschakeld worden. Het maakt het gemakkelijker om de Baltische staten te verdedigen.”

Er zit een zekere ironie in, zegt Mart de Kruif. “Zonder de oorlog in Oekraïne was de NAVO gewoon in de winterslaap blijven zitten waar ze al jaren in zat. De meeste landen waren niet aan het uitbreiden, maar net capaciteit aan het inleveren. Nu is de NAVO hyperactief aan het worden. Poetin heeft zowel de reactie van het Westen als die van Oekraïne onderschat. Maar dat betekent wel dat zowel in eigen land als op geopolitiek vlak zijn positie ernstig verzwakt is.”