Slangeneiland is nauwelijks 660 meter lang en nog geen halve kilometer breed. Toch is de strijd om het eilandje een van de meer opmerkelijke verhalen van de oorlog. Russische troepen veroverden het al in februari, maar pas nadat Oekraïense grenswachten zich in niet mis te verstane bewoordingen weigerden over te geven aan de nochtans onstuitbare overmacht. Sindsdien staat het minuscule eilandje symbool voor het Oekraïense verzet.

De uitstulping, meer is het niet, heeft wel degelijk een strategisch belang. Het ligt op de vaarroute van en naar Oekraïense havens. Met de bezetting van Slangeneiland kon Rusland gemakkelijk de toegang tot die havens blokkeren. Miljoenen tonnen graan konden daardoor het land niet verlaten. Moskou wil met de terugtrekking laten zien dat het pogingen van de VN om agrarische producten te exporteren “niet wil belemmeren”.Aan die uitleg wordt weinig geloof gehecht. Zeemijnen maken de vaarroutes nog steeds uiterst onveilig en een groot deel van de Russische Zwarte Zee-vloot ligt op de loer. Defensie-expert Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies vindt de Russische verklaring dan ook “uitermate ongeloofwaardig”. “Ze hebben wekenlang alles gedaan om het behouden, maar omdat Oekraïne het bleef bestoken, konden ze niet anders dan het opgeven.”

Belangrijke opsteker

Het zinken van slagkruiser Moskva half april maakte voor Rusland pijnlijk duidelijk dat Oekraïne Russische posities tot diep in de Zwarte Zee kon treffen. Daar hoort ook Slangeneiland bij. Met straaljagers, drones, raketten én artillerie werd het eiland onophoudelijk gebombardeerd. Russische pogingen om een luchtafweersysteem te installeren, mislukten. Nieuwe versterkingen werden telkens weer vernietigd.

In Oekraïne wordt euforisch gereageerd op de overwinning. “Boem! Geen Russische troepen meer op Slangeneiland. Ons leger heeft goed werk geleverd bij een briljante operatie”, schrijft een medewerker van president Zelenski op Twitter. Beelden van het eiland tonen zwarte rookpluimen. Een gevolg van de beschietingen, of van Russische troepen die bij de terugtrekking alles in brand hebben gestoken.

Voor de Oekraïense propaganda is het een belangrijke zege, zegt Bolder. “Ze hebben iets teruggewonnen. Maar de vaarroutes zullen gesloten blijven en het is onzeker of zij het eiland weer gaan bemannen. Als hen dat lukt, dan kunnen ze de Russische marineschepen weer verder terugduwen. Zij vrezen de Oekraïense anti-scheepsraketten.”

Oekraïne kan de opsteker gebruiken. In de Donbas verloopt de strijd allesbehalve gunstig. Na Severodonetsk lijkt het een kwestie van tijd alvorens Rusland ook Lysytsjansk verovert. “Ze zijn de stad helemaal aan het afknijpen. Oekraïne zal weinig anders kunnen dan terugtrekken en ervoor zorgen dat in ieder geval Kramatorsk en Slovjansk behouden blijven. Dat zal een hele kluif zijn.”