Zien de jonge boeren het nog zitten? ‘Ik zou het niet kunnen missen. Daarom sta ik op de barricades’

Simon Gheysens (23) uit Hooglede: ‘Het stikstofprobleem had zich binnen 5 à 10 jaar vanzelf opgelost, met al die boeren die stoppen’

Dat het leven als boer er niet makkelijker op zal worden, dat wil Simon Gheysens zeker niet ontkennen. Hij werkt al vanaf zijn achttiende mee in het gemengd landbouwbedrijf van zijn vader met 35 melkkoeien, 100 zeugen en nog wat industriegronden. “Ik ben groot geworden in het bedrijf. Na de school ging ik altijd onmiddellijk mijn vader helpen. Het zit mij echt wel in het bloed.”

Maar zelfs in zijn familie is hij de uitzondering op de regel. “Mijn broers doen een andere job. En ik merk dat er steeds minder jonge boeren het bedrijf van hun ouders willen overnemen. Vroeger had je in Hooglede wel twintig jonge boeren, nu zijn het er nog maar een vijftal. Ik begrijp het wel, hoor. Als ik bijvoorbeeld het bedrijf van mijn vader zou overnemen, dan zou ik graag enkel de melkkoeien willen doen. Maar dan zou het bedrijf uitgebreid moeten worden. Door het nieuwe stikstofakkoord is dat onmogelijk geworden.”

Zo zijn we meteen bij het thema van de dag beland. Woensdagavond nog voerden boze boeren op verschillende plaatsen in ons land actie tegen het stikstofakkoord. “Dat akkoord neemt ook echt onze toekomst weg. En vooral zorgt het voor heel veel onzekerheid: je weet gewoon niet meer wat je wel of niet mag doen. Hopelijk verandert er nog iets. Stilstaan is achteruitgaan en dat is wat dat arrest ons eigenlijk oplegt. Ze hadden gewoon nog vijf à tien jaar moeten wachten met dat stikstofakkoord. Dan had het probleem zichzelf opgelost met al die boeren die stoppen. Er is steeds minder opvolging bij de verschillende landbouwbedrijven.”

Mochten er betogingen georganiseerd worden, zal Gheysens meelopen. “Zonder enige twijfel. Als we niks doen, zal er ook niks gebeuren. Ik heb soms de indruk dat de hele stikstofproblematiek nu in de schoenen van de boeren wordt geschoven. Maar er zijn toch nog heel veel andere factoren die daarbij een rol spelen, zoals fabrieken, vliegtuigen en auto’s. En daar wordt veel minder over gesproken.”

Jonas Devenyns (24) uit Maarkedal: ‘Ik heb me wel afgevraagd: waarom doe ik het nog?’

Als er iemand is voor wie de term hard werken uitgevonden lijkt, dan is het wel Jonas Devenyns. “Elke dag sta ik om vijf uur op om naar mijn fulltime job te gaan. Nadat ik weer thuis ben, begin ik aan mijn tweede job in het runderbedrijf van mijn vader. Wij hebben 190 witblauwrunderen en we verbouwen nog wat maïs, graan en suikerbieten, vooral als voeding voor onze dieren. Mijn dag zit erop rond tien uur ’s avonds. Het zijn inderdaad wel korte nachten.”

De belangrijkste reden waarom hij er nog een job bijdoet, is omdat het landbouwbedrijf alleen niet rendabel is voor twee personen. “Normaal gezien kan mijn vader over een twaalftal jaar op pensioen. Dan zou ik de zaak kunnen overnemen. Het zal dus nog wel een tijdje een combinatie zijn van beide jobs. Het gaat niet anders. Dat duidt nog maar eens aan hoe klein de marges nu al zijn in de landbouwsector. Maar goed, het bedrijf overnemen is echt mijn droom, ik heb daar dus wel wat voor over.”

Ook Devenyns ziet hoe steeds meer jongeren afhaken. “Enerzijds is er het fysieke aspect: het is zwaar, je klopt lange uren en je hebt geen vakantie. Maar vooral het mentale aspect is de afgelopen jaren steeds meer gaan doorwegen, heb ik de indruk. Door alle regels die er zijn bijgekomen, leef je continu in onzekerheid. Om rendabel te blijven, moeten we continu investeren. Maar als er geen rechtszekerheid is, dan ga je toch wel twijfelen. Het afgelopen jaar heb ik me weleens de vraag gesteld: voor wie en voor wat doe ik het eigenlijk nog?”

En toch kan hij niet zonder. “Het zit in het bloed en in het hart. Een passie voor de stiel, zo simpel is het. Als jongeren moeten wij wel nog meer onze stem laten horen. Dat stikstofakkoord moet aangepast worden, zoveel is duidelijk. Hopelijk willen ze in de politiek naar ons luisteren.”

Elien Ceustermans (26) uit Lommel: ‘Nooit iets anders willen doen. Daarom sta ik op de barricades’

Bij de aandachtige tv-kijker zal de naam Elien Ceustermans misschien een belletje doen rinkelen. Zij deed vorig jaar mee aan Boer zkt. Vrouw, alhoewel het in haar geval Boerin zkt. Man was. Maar vooral is zij een grote voorvechter voor de boerenstiel. “Ik heb nooit iets anders willen doen. Op mijn negentiende, één dag nadat ik van de schoolbanken kwam, heb ik dan ook meteen de helft van het landbouwbedrijf van mijn ouders overgenomen – ik heb nog twee zussen, maar zij hadden geen interesse. Dat was in 2016, toen alles er ook nog iets beter uitzag. Mijn vader was blij dat ik als derde generatie in het bedrijf zou stappen. Maar om eerlijk te zijn: als ik nu negentien zou zijn, weet ik niet of ik met dezelfde zelfverzekerdheid die stap had gezet.”

Ze runt samen met haar vader een bedrijf met 400 melkkoeien. Zij zouden dan ook heel veel nadelen ondervinden van het nieuwe stikstofakkoord. “Het zou heel simpel zijn: om de stikstofemissies naar beneden te brengen, zouden we het aantal dieren moeten afbouwen. En dat is allemaal niet zo evident. We hebben pas in 2019 geïnvesteerd met een uitbreiding in gedachten. Als we alles nu zouden moeten terugschroeven, dan kunnen we onze afschrijvingen gewoon niet meer betalen. En zo komt ons bedrijf echt wel in de problemen.”

Ceustermans ziet het vooral als een veeg teken dat de overheid geen jonge boeren meer wil. “Als jongere word je gewoonweg niet meer gemotiveerd om nog in de landbouwstiel te stappen. Ik vind dat heel jammer. Ik denk niet dat Vlaanderen zonder landbouw kan. Kijk bijvoorbeeld naar het wereldwijde voedselprobleem dat er momenteel is. Ik doe zelf de administratie van het bedrijf en als ik zie welke regels er allemaal bij komen: fijn is anders. En toch zou ik het boeren niet willen missen. Daarom sta ik ook mee op de barricades.”