Nooit eerder zo zwaar vogelgriepseizoen gezien in Europa: "Dit moet ons zorgen baren”

In totaal waren er afgelopen seizoen 2.398 uitbraken bij pluimvee, volgens het nieuwe rapport. In totaal 46 miljoen vogels moesten worden geruimd in  getroffen bedrijven. Daarnaast werd vogelgriep vastgesteld bij 168 vogels in gevangenschap en 2.733 wilde vogels in 36 Europese landen.

“Het gaat hier om griepvirussen die vooral vogels (wild en gedomesticeerd) infecteren”, aldus André. “Ze springen zelden over naar de mens. Maar hoe meer we worden blootgesteld, hoe meer infecties er zullen zijn, waardoor de kans groter wordt dat deze virussen zich uiteindelijk aanpassen aan de mens.”

De epidemische piek die we zopas gezien hebben in Europa, was volgens de microbioloog “de grootste ooit beschreven”. “Dat was zowel het geval bij wilde vogels (het natuurlijke reservoir van het virus ofwel de plek waar het sluimert) als bij landbouwhuisdieren. Industriële boerderijen spelen hier vaak een versterkende rol.”

Daarnaast duurde de epidemische piek bij wilde vogels erg lang. “Alsof het virus steeds beter in staat is om in alle seizoenen van het jaar te overleven, met pieken in de winter”, aldus André. Dat zou betekenen dat het virus mogelijk endemisch geworden is in Europa en dus het hele jaar door een gezondheidsrisico vormt voor pluimvee, mensen en dieren in het wild, met het grootste risico in de herfst- en wintermaanden.

Dat houdt belangrijke gevolgen in (ook economisch) voor vogels die gekweekt worden voor consumptie. De overdracht van het vogelgriepvirus van het ene bedrijf naar het andere komt steeds vaker voor zonder dat er wilde vogels zijn die als vector of transportmiddel voor het virus dienen, aldus André. 

“Het risico op pandemieën door deze virussen houdt rechtstreeks verband met de mate waarin ze circuleren, de duurzaamheid van die circulatie en het nauwe contact tussen besmette vogels en mensen’, gaat André verder. “De aanwezigheid van hoge en langdurige pieken bij vogels, waarbij pluimveebedrijven massaal betrokken zijn (een plaats waar dagelijks contact is tussen vogels en mensen) vergroot onze kwetsbaarheid aanzienlijk voor virussen met een pandemisch potentieel zoals deze.”

Ook veranderingen in de trekgewoontes van vogels, beïnvloed door klimaatverandering, en de exponentiële groei van boerderijen die een groeiende menselijke populatie moeten voeden, zijn belangrijkste factoren in die kwetsbaarheid. Volgens André moeten we ons aan die nieuwe realiteit aanpassen door te werken aan de grondoorzaken die ons kwetsbaar maken én door het verbeteren van onze ziektesurveillancesystemen. “We moeten daarnaast ook preventieve en curatieve strategieën ontwikkelen en versterken.”

Voorlopig is er wel nog geen onmiddellijk groot gevaar. Volgens het Europese rapport is het risico op infectie op dit moment nog laag voor de algemene populatie in de Europese Unie en laag tot matig voor mensen die beroepshalve in contact komen met vogels.