Een frietje na de schooluren, kan dat kwaad? Studie toont effect van fastfood in de buurt van scholen
Waar een school is, is vaak ook een fastfoodrestaurant, zo blijkt uit recent onderzoek. Volgens de jongsten alleen maar leuk, maar het gevolg ervan is veel minder positief. Als er fastfoodketens bij een school liggen, leidt dat namelijk tot een hogere BMI bij jonge Vlaamse kinderen. Diëtist Michaël Sels (UZA) licht toe wat we fout doen. “Niet alleen de aanwezigheid van die ketens speelt een rol.”
Kato ZweegersLaatste update:04-07-22, 16:30
Wanneer de schoolbel gaat, denken leerlingen maar aan één ding: vrijheid. En tegenwoordig vaak ook aan een hamburger, donut of ijsje. Buiten de schoolpoort komen veel kinderen immers terecht in een fastfoodwalhalla, zo blijkt uit onderzoek van Gents bedrijf RetailSonar. Die concludeert dat er rondom elk fastfoodrestaurant maar liefst gemiddeld dertien scholen binnen een straal van één kilometer liggen. De ketens die het dichtst bij scholen te vinden zijn, blijken KFC met zijn gefrituurde kippetjes en pizzaketen Domino’s te zijn.
Sciensano voerde eerder dit jaar een soortgelijk onderzoek uit. Al gooide het gezondheidsinstituut het over een andere boeg. Uit hun studie bleek dat de aanwezigheid van fastfoodrestaurants bij scholen een negatief effect heeft op het gewicht bij kinderen, en dan vooral bij jongeren tot 12 jaar.
Ongezond leven wordt kinderen opgedrongen
De conclusies uit beide onderzoeken zijn niet zo heel verrassend, zegt professor en hoofddiëtist in UZA, Michaël Sels. “We leven in een obesogene omgeving. Kortom, een maatschappij waarin we continu gestimuleerd worden om ongezonde keuzes te maken. In de loop van de jaren maakten lokale groente- en fruitwinkels steeds vaker plaats voor fastfoodrestaurants en gemakswinkels. En die evolutie merk je in de cijfers. Het aantal kinderen met overgewicht en obesitas steeg. Slechts vijf procent van de Belgische bevolking eet voldoende groenten. Slechts tien procent voldoende fruit.”
Al wil professor Sels dat hogere BMI bij kinderen niet enkel aan de beschikbaarheid van fastfood rondom scholen wijten. “Ook de portiegrootte nam toe. Vroeger had je frisdrankblikjes in standaard maten. Nu zitten automaten vol met petflesjes van 500 ml. Daarnaast heb je nog de technologie. Een wandeling wordt bijvoorbeeld steeds vaker ingewisseld voor een elektrische step. Ook bij kinderen is die verandering merkbaar. Vroeger huurde je aan de kust een gocart waarbij je zelf moest trappen. Nu zie je steeds vaker elektrische alternatieven.”
En dan is er nog de invloed van marketing. “De marketeers van vandaag weten perfect hoe ze de aandacht van een kind voor slechte voeding kunnen stimuleren. Een simpel voorbeeld daarvan is Plopworst.”
Als ze fastfood opzoeken om stoom af te laten na de schooldag, kan dat tot een slechte gewoonte leiden op latere leeftijd.
Professor Michaël Sels
Grotere kans dat ze later meer zullen ‘emo-eten’
Dat fastfoodketens rondom scholen vooral effect hebben op het gewicht van kinderen tot 12 jaar, valt volgens Sels ook makkelijk te verklaren. “Hun fysieke ontwikkeling is nog volop bezig. En hun psychologische ook. Onderschat de invloed van dat laatste niet. Als kinderen die fastfoodketens opzoeken, moeten ze leren om dat om de juiste reden te doen: voor het genot dat het ze geeft. Hebben ze iets voedzaam nodig? Dan is fastfood geen goed idee. Willen ze stoom aflaten na een zware schooldag? Dan ook niet. Als ze zo leren te redeneren, kan die gewoonte op latere leeftijd leiden tot emo-eten.”
Professor Sels raadt dan ook aan dat jongeren na school alternatieven opzoeken of aangeboden krijgen. “Ze gaan beter naar het skatepark met hun vrienden. Of zouden een sport of een andere hobby kunnen starten.” Maar hij benadrukt ook dat de verantwoordelijkheid om fastfood te mijden niet volledig bij het kind ligt. “De fout ligt ook bij de omgeving. We zouden dus, naast die fastfoodketens, ook voor ‘gezondheidshubs’ in de buurt moeten zorgen die even aantrekkelijk zijn. Een hippe smoothiebar, bijvoorbeeld.”
Ook een leuke beleving rond gezond voedsel is enorm belangrijk voor kinderen. Anders wint de appel het nooit van een knalroze donut.
Professor Michaël Sels
Welke oplossingen bestaan er al?
Ook de scholen kunnen kinderen stimuleren in een gezondere levensstijl. “Vanuit de wetgeving werd al beslist om snoep- en frisdrankautomaten uit lagere scholen te bannen. In middelbare scholen gebeurt dat ook steeds vaker. Die verandering bleek al een succes. Tegenwoordig zijn er veel leuke alternatieven, zoals de Automato van Stoffels Tomaten. Die lijkt op een snoepautomaat, maar is gevuld met kerstomaten in allerlei kleuren. Wie een bekertje wil, moet eerst draaien aan een rad. Het geeft de kinderen een beleving en ook dat is heel belangrijk.”
Dingen gaan verbieden is geen oplossing. Dan worden kinderen net gemotiveerd om dat wat verboden wordt, wél op te zoeken.
Professor Michaël Sels
Niet enkel België zet z’n schouders onder een gezonde voedingsomgeving voor kinderen. Zo stelde Londen een perimeter in rondom scholen waar fastfoodrestaurants niet welkom zijn. In Korea werden er Green Food Zones opgericht, zones rond scholen waar het verkopen van junkfood aan kinderen wordt verbannen. “Maar verbieden vind ik geen oplossing”, aldus professor Sels. “Dan worden kinderen net gemotiveerd om het wél op te zoeken. Leuke, hippe en smaakvolle alternatieven aanbieden is beter. Een beleving aanbieden is beter. Als we dat niet doet, gaat een appel het nooit winnen van een knalroze donut met discobolletjes.”
