Vandenbroucke wil terugbetaling HPV-test om baarmoederhalskanker op te sporen áls regio's duit in zakje doen

Elk jaar zijn er in ons land 630 vrouwen die baarmoederhalskanker krijgen, en elk jaar sterven 220 vrouwen aan de ziekte. De kanker tijdig opsporen, is dus van levensbelang. Op dit moment doet ons land dat met behulp van het klassieke uitstrijkje dat afwijkingen detecteert in het baarmoederslijmvlies. 

Experten pleiten echter al langer om het uitstrijkje bij vrouwen ouder dan 30 jaar te vervangen door de HPV-test, zoals in andere Europese landen het geval is. Die test gaat op zoek naar het humaan papillomavirus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt, én is bovendien betrouwbaarder.

Getuige daarvan is Stephanie Van Houtven (39). Zij kreeg ruim twee jaar geleden de diagnose baarmoederhalskanker, hoewel uitstrijkjes bij de gynaecoloog nooit afwijkende waarden hadden ontdekt. Van Houtven werd ziek en dokters kunnen haar niet meer genezen.

De HPV-test wordt tot op vandaag in ons land niet terugbetaald als eerste screening, enkel als ze verderop in de onderzoeken wordt gebruikt (nadat een uitstrijkje afwijkende resultaten heeft vastgesteld). Nochtans nam de politiek in 2019 al de beslissing over te stappen naar de screening met de HPV-test als eerste stap. 

Reden van de vertraging? Een discussie tussen het federale niveau en de deelstaten over wie de test moet terugbetalen. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) heeft nu een voorstel klaar dat de impasse moet doorbreken. "Er ligt nu een oplossing voor die, denk ik, winst kan betekenen voor iedereen. Een oplossing waarbij elke regering zijn deel van de inspanning doet", licht hij toe in "Terzake". 

"Wij willen federaal deze HPV-test financieren zodat je een screening kan doen van vrouwen tussen de leeftijd van 30 en 65 jaar. En wij vragen dat de deelstaten alles op alles zetten om ook meer vrouwen te overtuigen zich te laten testen."

Want ook daar is er een probleem, stelt de minister. "Als je kijkt naar het aantal vrouwen dat zich vandaag laat screenen, is dat in Vlaanderen zowat 60 procent. In Brussel en Wallonië raak je zelfs niet aan de 50 procent die meedoet aan de screening. Dat moet drastisch omhoog dus verwachten we van de deelstaatregeringen dat ze grote inspanningen doet om meer vrouwen te overtuigen zich te laten testen."

"Dat wil niet zeggen dat er geen rol meer is voor het uitstrijkje", benadrukt Vandenbroucke. "Daar is verkeerd de indruk gegeven dat die niks meer waard is. Dat is niet zo. Wij denken dat het in de leeftijdsgroep tussen 25 en 29 jaar wel nog nuttig is om screening te doen met het uitstrijkje. Het kan ook zijn rol spelen om positieve HPV-testen verder te onderzoeken en te bevestigen."

De minister maakt zich sterk dat de nieuwe soort screening "vanaf het einde van 2024, zeker vanaf 2025" toegepast kan worden. "Dit vraagt heel wat voorbereiding, maar ik denk dat het mogelijk moet zijn. Ik ben heel blij dat de Vlaamse regering met Hilde Crevits mee in dit akkoord wil stappen (...) en ik denk dat ook in Brussel en Wallonië men de bewustwording bij vrouwen moet versterken dat die screening absoluut nodig is. Want het is én meer screenen én met een beter programma screenen."

Vlaams minister van Volksgezondheid Crevits (CD&V) liet inderdaad al weten verder te willen inzetten op een grotere deelname aan het bevolkingsonderzoek via het gebruik van zelfafnametesten. "Dan krijgt de deelnemer materiaal toegestuurd om zelf het staal te nemen en op te sturen voor analyse. De ervaring bij bijvoorbeeld het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker toont dat de deelname daardoor hoog ligt", aldus Crevits.

Naast de politieke discussie zou er ook tegenkanting zijn bij de pathologische labo's die nu de uitstrijkjes onderzoeken. Als ons land overschakelt naar HPV-testen voor vrouwen tussen 30 en 65 jaar verliezen zij een deel van hun werk, ten voordele van de microbiologische labo's die de HPV-testen uitvoeren.

"Voor mij is er maar één belang en dat is de gezondheid van jonge vrouwen en vrouwen in het algemeen", reageert Vandenbroucke. "De gezondheidszorg staat niet in dienst van labo's. En voor alle duidelijkheid: hier wordt niet gezegd dat het uitstrijkje een slechte test is of dat het geen enkele rol zal spelen, integendeel."

"Laat me er overigens nog dit aan toevoegen", gaat Vandenbroucke verder. "Ondertussen heb ik ook beslist dat het vaccin tegen het HPV-virus beschikbaar zal worden voor jongens tussen 12 en 19 jaar die niet in het schoolprogramma gevaccineerd kunnen worden." Sinds het schooljaar 2019-2020 wordt het vaccin toegediend bij jongens in het eerste middelbaar, vanaf 1 januari zal het ook buiten de schoolmuren terugbetaald worden.

"Jongens kunnen deze ziekte niet krijgen, maar jongens en mannen in het algemeen kunnen heel veel doen om de levens van vrouwen te redden als ze zich ook laten vaccineren", stelt de minister. Bovendien kan het humaan papillomavirus bij mannen penis-, hoofd- en nekkankers veroorzaken, die met vaccinatie vermeden kunnen worden.