Hoe de vriendin van Karl Vannieuwkerke goed verdient aan ‘Vive le vélo’-merchandise: ‘Deontologisch geen probleem’

Aandachtige kijkers en Sporza-­medewerkers valt het al langer op: komt Karl Vannieuwkerke op het scherm, dan draagt hij steevast een T-shirt uit de Vive le vélo-collectie. Ondertussen is hij lang niet meer alleen en lijkt er sprake van een heuse dresscode: toen Vannieuwkerke onlangs in Sportweekend terugblikte op het BK wielrennen, droeg naast hem ook ­José ­De ­Cauwer een shirt uit hetzelfde rek. Dat rek staat sinds kort in Vannieuwkerkes woonplaats Diksmuide, waar hij in februari een trendy winkel opende met fietsgerelateerde artikelen, van kledij over petjes tot bidons. De naam haalde hij bij het door hem gepresenteerde VRT-programma, Vive le vélo.

Nadat in 2014 kanker bij hem was vastgesteld, bedacht de herstellende ­Vannieuwkerke de T-shirts ten voordele van Kom op tegen Kanker. Bestellen kon al die jaren uitsluitend online via de webshop van Vive le vélo, toen al geregistreerd op hetzelfde ­Diksmuidse adres. Vreemd, want was Vive le vélo niet van de VRT? Jawel, vertelde Vannieuwkerke eerder dit jaar bij de opening van zijn zaak: de openbare omroep is eigenaar van het merk Vive le vélo, en de opbrengsten komen haar dus toe. Of toch ten dele. Want ook zelf krijgt hij een deel van de koek, zo verduidelijkte hij: “Uiteindelijk kwam het idee om met dit merk iets te doen van mij én heeft de VRT de naam Vive le vélo ook aan mij te danken.” Een derde deeltje gaat naar Kom op tegen Kanker, vertelde hij nog.

Sinds februari is er wel wat veranderd. Vannieuwkerke werkt niet langer als werknemer, maar als freelancer voor de openbare omroep. Hij heronderhandelde zijn overeenkomst met de nieuwe directie en deed dat naar verluidt zo goed, dat de VRT haar exploitatierechten op de merchandising van Vive le vélo aan hem afstond.

Correctie, zegt woordvoer­der Bob Vermeir namens de VRT én Karl Vannieuwkerke, die ons zelf niet te woord wenst te staan: niet Vannieuwkerke verkreeg de exploitatierechten, maar Vive la Vie, de vennootschap van zijn vriendin ­Caroline ­Vereenooghe. Karl Vannieuwkerke, zo benadrukt Vermeir, heeft géén aandelen in die vennootschap. “Er is een marktvergelijking gemaakt en Vive la Vie is daar als beste partij uit gekomen. Het staat in voor de productie van de T-shirts, de logistiek en de uitbating van de webshop, maar draagt ook de eventuele verliezen. De VRT krijgt een faire vergoeding, zonder zelf extra commerciële risico’s te moeten nemen.” Dat een deel van de inkomsten nog naar Kom op tegen Kanker gaat, klopt volgens Vermeir niet.

Versnelling hoger

Met zijn nieuwe overeenkomst heeft Karl Vannieuwkerke zich naar verluidt tussen de grootverdieners bij de openbare omroep geschaard. Opvallend voor een journalist, zo valt te horen in de wandelgangen van de Reyers­laan. Een tafel, een paar stoelen, enkele gasten en een stuk of wat leuke rubriekjes: ingewikkelder is Vive le vélo niet. Het programma staat of valt niet met zijn presentator.

Bob Vermeir: “Karl is ijzersterk in wat hij doet en daardoor alleen al zijn geld meer dan waard. Als boegbeeld van Vive le vélo wordt hij bovendien ingezet voor promotiedoeleinden. Dat gebeurt trouwens ook met andere schermgezichten.”

Dat promotiepak zit Karl Vannieuwkerke als gegoten. Sinds de opening van zijn winkel in Diksmuide lijkt hij nog een versnelling hoger te schakelen. In juni wijdde hij zes Vive le vélo-fietsroutes in met, jawel, Diksmuide als uitvalsbasis. Wie onderweg de bijbehorende QR-codes scant, kan luisteren naar door hem ingesproken verhalen en weetjes. In het West-Vlaamse provinciestadje vinden ze het allemaal fijn, al zijn er ook die vinden dat de lokale politici zich te makkelijk voor de kar van Karl Vannieuwkerke laten spannen. Jaren geleden organiseerde hij ook al het na-Tour-criterium in Diksmuide, maar daar heeft de stad na vijf edities de stekker uit getrokken.

Vermeir: “Die fietsroutes heeft de VRT met Westtoer (de toeristische dienst van West-Vlaanderen, red.) en de stad Diksmuide onderhandeld. Zonder tussenkomst van Vive la Vie, dat daarvoor dus ook geen enkele vergoeding heeft ontvangen. Ook Karl heeft niets gekregen voor het inspreken van de filmpjes. Kijk, dat soort samenwerkingen is positief voor de hele Vlaamse samenleving en economie. Ze versterken het plaatselijke toerisme en dragen bij tot een actieve sportbeleving. Ook die verantwoordelijkheid neemt de VRT graag op.”

Een collega omschrijft Karl Vannieuwkerke als een journalist-ondernemer, zoals ook Wouter Vandenhaute er één was: “Maar die heeft zijn conclusies getrokken en is van het scherm verdwenen.” Vannieuwkerke scheert in veler ogen al langer langs de journalistieke integriteit.

Vermeir: “Karl is geen journalist, maar de presentator van een entertainend sportprogramma. Er is op deontologisch vlak dan ook geen enkel probleem.”

KANNIBAAL

Een vakman en een enter­tainer dus. Maar dan wel één die graag grenzen opzoekt, en soms ook overschrijdt. Ooit smokkelde Karl Vannieuwkerke zijn toenmalige vrouw als zangeres in zijn Tour-programma, tot van hogerhand werd ingegrepen. En wielerschrijvers die hun boek niet publiceerden bij de mee door hem opgerichte ­Uitgeverij Kannibaal, en ook niet capituleerden bij de belofte van een uitnodiging – en dus gratis reclame – in Vive le vélo, belandden op zijn zwarte lijst.

Kannibaal werd in 2009 opgericht door ­Vannieuwkerke, samen met twee andere vennoten, onder wie fotograaf ­Stephan ­Vanfleteren. De naam is een verwijzing naar Eddy Merckx, over wie de gelegenheidsuitgeverij toen het huldeboek ­Merckxissimo heeft uitgebracht. In Tour 2009 – de voorloper van Vive le vélo, zoals het programma pas vanaf 2013 voluit zou heten – haalde Vannieuwkerke elke avond op het einde van de uitzending schijnbaar achteloos zijn boek tevoorschijn om het aan zijn tafelgasten cadeau te geven. Sluikreclame was het, zonder voorafgaand overleg met zijn werkgever, en dus greep de VRT in: het mocht niet meer. Nadat bij Kannibaal was besloten om niet meer door te gaan met het uitgeven van fraai geïllustreerde sportboeken, kwam er ruis op de relatie tussen Vannieuwkerke en de overige vennoten. ­Grote meningsverschillen en een andere visie leidden in 2015 tot zijn vertrek.

Met wie hem voor de voeten loopt, kent hij geen mededogen. In 2013 haalde Vive Le vélo 100.000 euro op bij de ­Vlaamse kijker, door de tafel te veilen waaraan Vannieuwkerke zijn gasten ontvangt. Het geld was voor Unicef, dat er fietsen mee zou kopen voor zieke kinderen in Burundi. Twee jaar later trok reportagemaker ­Filip ­Huygens voor het reportageprogramma Koppen, het latere Pano, op onderzoek uit. Hij ontdekte ter plaatse dat de fietsen niet bij de beoogde doelgroep waren terechtgekomen. De montage was bijna af toen dat Vannieuwkerke ter ore kwam. Hij was in alle staten: bij hoofdredacteur duiding ­Carl ­Voet stelde hij zijn veto tegen de uitzending, omdat ze in zijn ogen louter nestbevuiling was. In een mail verweet hij Huygens dat hij hem in diskrediet wilde brengen. “Hij zette me weg als een flutjournalistje dat op de kap van zijn programma een succesje wilde boeken”, gelooft Huygens nog altijd zijn ogen niet wanneer hij de tegelijk zelfingenomen en kleinerende mail herleest.

Tegen haar eerdere toezegging in besloot de VRT om de documentaire niet uit te zenden. Toen Acht TV dat wel wilde doen, ging de openbare omroep nog een stap verder: ze eiste dat alle uit Vive le vélo overgenomen beelden verwijderd werden. Bij ­Medialaan – de voorloper van DPG Media, dat Acht TV pas had overgenomen – zwichtten ze voor de intimidatie. De pax media ter wille kwam de reportage alsnog in een afgeslankte versie op antenne. Bij Huygens, die een uitstekende reputatie heeft opgebouwd als cameraman van ­Rudi ­Vranckx, liet het conflict een wrange nasmaak achter: “Dat er bij de VRT niet alleen idealisten rondlopen, maar ook arrogante egoïsten met lange tenen, heeft me diep ontgoocheld.”

BOOS TELEFOONTJE

Enig opportunisme is Karl Vannieuwkerke volgens collega’s niet vreemd. Als geen ander verstaat hij de kunst om mee te surfen op hypes. In de hoogdagen van het Belgische vrouwentennis wrong hij zich naar voren als de tennisexpert van de openbare omroep. Toen ­Justine Henin en ­Kim ­Clijsters de aftocht bliezen, verslapte zijn interesse even snel. Nu eens is golf zijn grote liefde, dan weer hockey.

Tegenwoordig zijn het vooral de vrouwensporten. “Ik zou met Vive le vélo niet naar de Ronde van Frankrijk voor mannen zijn vertrokken, als we er de Tour voor vrouwen niet aan hadden gebreid”, verklaarde hij bij de voorstelling van de Sporza-sportzomer waarom Vive le vélo dit jaar een week langer duurt dan anders. Op de VRT-sport­redactie wisten ze niet wat ze hoorden. Een collega, vol ongeloof: “Karl niet naar de Tour, om zó’n reden?”

Helemaal dubbelzinnig is zijn knipperlichtrelatie met het vrouwenvoetbal. Vijf jaar geleden was Karl Vannieuwkerke de drijvende kracht achter de nieuwe ­fusieclub Famkes Westhoek Diksmuide Merkem. Bij die club voetbalt zijn tienerdochter. Dan is hij een trotse vader, maar ook één die voortdurend staat te roepen en te schelden aan de zijlijn en het vaak beter weet. Ooit boorde hij in een lange Facebook-tirade een scheidsrechter genadeloos de grond in nadat die zijn dochter niet had laten spelen omdat ze haar identiteitskaart had vergeten. De scheidsrechter sprak volgens hem “met een stem zoals ze tijdens de ­Tweede Wereldoorlog in ­Duitse bunkers moet hebben geklonken”. Het bericht ging viraal en leverde de Bekende Vader grote bijval op.

En toen zijn dochter niet werd opgeroepen op door de voetbalbond georganiseerde provinciale talentdagen, greep hij onmiddellijk naar de telefoon om van leer te trekken tegen menige bondsofficial. Zonder succes: vooralsnog lijken de Red ­Flames te hoog gegrepen voor zijn dochter. Prompt sloeg de teneur van zijn tot dan lovende tweets – Karl Vannieuwkerke is een verwoed twitteraar – helemaal om. Van ‘goed bezig’ heette het plots dat de bond ‘geen visie’ had. Bij de Red ­Flames hielden ze de kiezen wijselijk op elkaar. Tot hij zich in Humo denigrerend uitliet over ­Tessa ­Wullaert en de Belgische EK-kwalificatie (“Van tegenstanders als ­Litouwen maken de interprovinciale U15 van ­Diksmuide ook kipkap”), en Wullaert hem toch van repliek diende.

Vive le vélo, dagelijks tot 31 juli om 21.15 uur op Eén. 

© HUMO