Waarom stapt Vlaanderen uit Unia?

De Vlaamse regering heeft beslist om uit het federale gelijkekanseninstituut Unia te stappen en een eigen mensenrechteninstituut op te richten. Dat was een eis van N-VA, dat Unia als een links-activistisch instituut ziet. “Geweldig nieuws voor Vlaanderen. Het is eindelijk gedaan met de gedachtenpolitie”, reageert Theo Francken, federaal parlementslid voor de N-VA. Ook partijgenote Nadia Sminate is verheugd: “Het is een activistisch instituut met een missie om de mensen duidelijk te maken dat de samenleving en haar structuren racistisch zijn. Een eigen Vlaams instituut is een betere zaak.”

Volgens professor politieke wetenschappen Nicolas Bouteca (UGent) speelt profilering een belangrijke rol in de eis van N-VA om uit Unia te stappen. “Men zal wellicht wel beweren dat het vertrek uit Unia en het oprichten van een Vlaams instituut de mensenrechten zal beschermen”, zegt professor Bouteca. “Maar op de achtergrond speelt de strijd om de kiezers die wakker liggen van identitaire kwesties. De N-VA wil haar rechts profiel bewaken tegen het Vlaams Belang.”

Unia zal de komende jaren wel actief blijven op het federale toneel.

Wat komt er in de plaats van Unia?

Hoewel het nog niet helemaal duidelijk is hoe het nieuwe mensenrechteninstituut er zal uitzien, wringt net hier het schoentje. De regering belooft dat het nieuwe instituut slagkrachtiger zal zijn dan Unia. “We trekken vijfmaal meer budget uit voor het nieuwe instituut. Het instituut kan net zoals Unia bemiddelen en adviezen geven”, zegt Somers. “We nemen ook de idee van een onafhankelijke geschillenkamer over uit Nederland. Als twee partijen niet uit een geschil komen, dan kan deze kamer een oordeel vellen. Nadien kan men naar de rechtbank trekken.”

Wat is de kritiek op de beslissing?

Middenveldorganisaties zijn het er niet mee eens dat het nieuwe instituut slagkrachtiger zou zijn. “De inrechtenstelling van het nieuwe instituut is niet gegarandeerd”, zegt Stefaan Peirsman (ACV). Het nieuwe instituut moet volgens het middenveld in staat zijn op te treden in het algemene belang. “Ook de Raad van State vindt dit noodzakelijk. Er moet recht gesproken worden en dat moet bindend zijn.” Ook vreest het middenveld dat de oprichting van een Vlaams mensenrechteninstituut het landschap te ingewikkeld maakt. “Per klacht moet je al weten of het onder de federale dan wel Vlaamse bevoegdheden valt, dat maakt het onnodig complex”, zegt Stefaan Peirsman (ACV) in naam van de middenveldorganisaties.

Minister Bart Somers (Open VLD) is het daar niet mee eens. Hij wil net dat het makkelijker wordt om klacht in te dienen. “De Vlaamse regering wil naar één loket voor alle klachten en inbreuken op de mensenrechten. Op die manier kunnen alle Vlamingen bij één instituut terecht met een klacht en worden ze dan doorverwezen naar het bevoegde instituut”, zegt minister Somers.