Georges-Louis Bouchez kiest voor de tactiek van de onwaarheid en angstzaaierij

“Wat ik voorstel is een fiscale revolutie, een big bang. Dit nieuwe systeem is erg helder en erg eenvoudig.” Woorden in La Libre Belgique van een jong en beloftevol politicus in 2017. Hij heeft voor zijn partij een grote belastinghervorming uitgetekend. De essentie is dat alle inkomsten – het weze uit arbeid of uit kapitaal – op een gelijkvormige manier belast worden. Dat idee lijkt erg op de blauwdruk die experts onder leiding van Mark Delanote (UGent) deze week voorstelden. De naam van de jonge politicus? Georges-Louis Bouchez (MR). 

Aan enkele uren had diezelfde Georges-Louis Bouchez afgelopen dinsdag genoeg om het 134 pagina’s tellende rapport-Delanote met de grond gelijk te maken. “Delanote weet duidelijk heel goed wat de beste manier is om België arm te maken”, zei hij aan deze krant. En ook: “Progressief zijn in België, dat is alles wat nog niet belast is belasten, de koopkracht van de middenklasse verminderen en economische sectoren kapotmaken.”

De harde woorden deden professor-fiscalist Delanote zich afvragen of de MR-voorzitter zijn werkstuk ofwel niet gelezen had ofwel van kwade wil is. Een veilige gok is: allebei. Centrale gedachte in het rapport-Delanote is om de hoge belastingdruk op arbeid te verlagen, met als budgettaire compensatie de afschaffing van tal van aftrekken en bijzondere regimes. Tegelijk zou er meer evenwicht aangebracht worden in de nu zeer verschillende vormen van belasting op vermogen. 

Een revolutionair plan? Zeker weten, net zoals de gelijkaardige plannen van Bouchez zelf dat nog niet zo lang geleden waren. En geheel in lijn met wat internationale en nationale experts al sinds jaar en dag bepleiten: minder lasten op arbeid, minder fiscale koterijen, meer transparantie, efficiëntie en billijkheid. Bovendien kon Bouchez al op de eerste pagina van het rapport lezen dat ‘het geenszins de bedoeling kan zijn dat bestaande gunstregimes (...) van vandaag op morgen zouden verdwijnen’. Ook van ‘een hogere belasting’ is er geen sprake.

Geeft een vis melk?

Zullen mensen dus ‘morgen’ hun maaltijdcheques, salariswagen of tankkaart moeten inleveren? Helemaal niet. Dat er bij een toekomstige hervorming een overgangsperiode of uitdoof­scenario is voor particulier verworven rechten spreekt vanzelf. Toch kiest een van de belangrijkste coalitiepartners in de reactie op een van de belangrijkste rapporten van de regeerperiode voor de tactiek van de onwaarheid en de angstzaaierij. Het resultaat is dat decennia van smeekbedes om een fiscale hervorming wellicht in meer stilstand zullen eindigen. 

Natuurlijk is inhoudelijke kritiek mogelijk en wenselijk, maar het verwijt van Bouchez dat het rapport niets zegt over het verminderen van de totale belastingdruk of overheidsbeslag is bizar. De experts kregen van de regering als expliciete opdracht te werken ‘in een budgetneutrale context’. Je kunt een vis moeilijk verwijten dat hij geen melk geeft. Natuurlijk zou een kritische blik op de kerntaken van de overheid welkom zijn. Maar dat is een expliciet politieke taak. 

Bevoegd minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) is nuchter genoeg om te weten dat een grote fiscale hervorming er nooit heeft in gezeten in deze regeerperiode – met of zonder Bouchez. Daarvoor is het regeerakkoord te flou. Een eerste aanzet had wel moeten lukken. Nu lijkt de MR-voorzitter elke geringe stap voorwaarts te zullen blokkeren. 

Waarom? Wat wil Georges-Louis Bouchez ­eigenlijk? Zijn voortdurende sabotage maakt van Vivaldi welhaast een minderheidskabinet, dat enkel gedoogsteun krijgt van MR. Die dubbelzinnige houding – schieten op een kabinet waarvoor je zelf de topministers levert – lijkt besmettelijk te zijn. Sammy Mahdi, de nieuwe voorzitter van cd&v, gaf bijvoorbeeld deze week een ander expertenrapport, over koopkracht, een bouchez­iaanse behandeling door het platweg af te serveren als ‘betutteling’. Trouwens, zou het minister Van Peteghem ook opgevallen zijn dat zijn eigen voorzitter wel bleef zwijgen toen Bouchez zijn aanval lanceerde? 

Het resultaat is dat de federale regering amper nog vooruitgang boekt. Met als bijna zeker gevolg dat de kiezer in 2024 weinig genade zal kennen. Het lijkt Georges-Louis Bouchez weinig te deren. Niet dat peilingresultaten hem of zijn partij reden tot hoop geven, maar het hoofd van Bouchez zit blijkbaar al in een volgende regering. Eentje die hijzelf mag gaan leiden. Vandaar de uitgekiende media-uitstapjes naar Vlaanderen, van Rock Werchter (zij aan zij met Theo Francken (N-VA)) tot het 1302-spektakel in Kortrijk. Alleen een spoedcursus Nederlands wil er maar niet van komen. 

De vraag is wel wie nog in die regering-­Bouchez zou willen zitten. De Vivaldi-partners die hij nu mee in de afgrond sleurt? Of wil hij zijn belgicistische programma inruilen voor het confederalisme van N-VA – gesteld dat die partij dan wel het risico wil lopen om in zee te gaan met hem in de cockpit? 

Het is gissen naar het grotere plan, maar de schade aan het politieke systeem is niet ­gering. Politieke tactieken overschaduwen vandaag niet alleen het beleid, maar nu ook de beleidsvoorbereiding. 

Dat komt niet uit de lucht vallen. De vrees om de bevolking nog een solidaire inspanning te vragen, na het soms erg intrusieve coronacrisisbeleid, is groot. En dus blijft het nieuwe crisisbeleid grotendeels beperkt tot het uitschrijven van cheques. Politici grijpen liever een zekere ­‘expertenmoeheid’ na corona aan bij een deel van de bevolking om zichzelf te profileren tegen academici die ongewapend in de politieke arena worden binnengeleid. Dat levert, zoals deze week weer bleek, rauw spektakel op. Maar beleid? Neen, dat al een tijdje niet meer.