Vakantie, maar niet voor iedereen: ‘Meer dan een daguitstapje naar de kust lukt voor ons niet’

De schoolvakantie is begonnen, en daarmee ook naar goede traditie de files op de Europese snelwegen. Reisorganisatie Touring spreekt van code rood in heel Frankrijk, de Franse politie waarschuwt al voor ‘monsterfiles’ op de Autoroute du Soleil. Na twee jaren waarin de keuze voor een vakantiebestemming grotendeels afhing van het aantal coronatesten dat je ervoor nodig had, lijken heel wat gezinnen van plan om dit jaar de schade in te halen. Uit een recente enquête van VAB blijkt dat één op de vijf Vlamingen meerdere vakanties gepland heeft. 

Maar niet bij iedereen roept de zomer meteen de associatie op met een strandvakantie in Tenerife of ‘jezelf leren kennen' tijdens een solotripje met de rugzak in de Balkan. Zo'n 870.000 Vlamingen leeft in een huishouden dat zich geen week vakantie buitenshuis per jaar kan veroorloven, blijkt uit cijfers van Statistiek Vlaanderen. Vooral werklozen (35 procent), huurders (34 procent) en mensen in eenoudergezinnen (31 procent) lijden het vaakst aan vakantiearmoede. Dat cijfer daalt lichtjes de laatste jaren, maar de verwachting is dat met de huidige inflatie een reis boeken de komende tijd voor nog meer mensen ijdele hoop wordt. 

Stigma’s

Volgens armoede-expert Wim Van Lancker (KU Leuven) is het een van de vele stigma’s die rond armoede hangen. “Mensen in armoede leven niet op een andere planeet, zij worden ook beïnvloed door de normen die in de maatschappij leven.” Voor kinderen in armoede zijn de eerste schooldagen na de vakantie, waar ze opstellen moeten schrijven over hun afgelopen zomer of vertellen waar ze op reis geweest zijn, dan ook vaak een pijnlijke confrontatie met de mogelijkheden die ze missen. 

“Dat kan al genoeg zijn om ervoor te zorgen dat die jongeren bespot of gepest worden”, zegt Cindy Van Geldorp (31). Ze kent dan ook heel wat ouders die snoeien in belangrijke levenskosten, bijvoorbeeld door de aankoop van noodzakelijke medicijnen uit te stellen, om hun kroost toch maar te kunnen meenemen op daguitstap. Ook voor haar zat een langere reis maken er tot een zestal jaar geleden niet in.

Dat veranderde toen ze op reis kon via Iedereen Verdient Vakantie, een netwerk van bijna 3.000 partnerorganisaties dat vakanties in Vlaanderen aan verlaagde tarieven aanbiedt. In 2021 konden 144.305 Vlamingen op die manier toch een reis maken. “Vakantie zou een basisrecht moeten zijn”, zegt Jeroen Marijsse van Iedereen Verdient Vakantie. “Helaas zien we dat er nog steeds heel wat mensen zijn die het niet aandurven om die stap te zetten, omdat ze denken dat ze daar geen recht op hebben.”

Drempels

Het voordeel van Iedereen Verdient Vakantie is dat mensen van in het begin van hun reisplanning begeleid worden door de armoedeorganisatie of het OCMW waar ze vertrouwd mee zijn. Want het gebrek aan financiële middelen is slechts een van de drempels. Veel mensen in armoede hebben geen auto of koffer, of ontberen het zelfvertrouwen om helemaal alleen een reis te boeken op onbekend terrein. Om die reden wordt er vaak gekozen voor plekken die vlot bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Zo'n 70 procent van alle reizen via Iedereen Verdient Vakantie is aan de kust. 

In de zomer van 2021 deed de Vlaamse regering een inspanning om reizen voor meer mensen mogelijk te maken. De korting die mensen kregen op hun reis werd zo vergroot van 30 á 35 procent tot 65 procent. “Door die korting zagen we dat het aantal meerdaagse reizen met bijna de helft toenam,” zegt Marijsse. “Het toont duidelijk aan dat zonder die extra korting meerdaagse reizen voor een beperkte groep blijven.” Vlaams minister van Toerisme Zuhal Demir (N-VA) wil met het vernieuwde decreet Iedereen Verdient Vakantie meer steun verlenen aan de reisorganisaties. 

Gastgezin

Toch blijven meerdaagse reizen, ondanks initiatieven als Iedereen Verdient Vakantie, voor zo'n 750.000 Vlamingen onmogelijk. “Verder dan daguitstapjes naar de kust lukt voor ons niet”, zegt Vicky (37). Zelf blijft ze thuis deze zomer. Haar twaalfjarige zoon Roel kan wel zijn valies maken. Hij vertrekt volgende week voor een weekje Nederland bij een gastgezin. Dankzij vzw BiJeVa kan dat voor amper 25 euro. In totaal bedient de organisatie zo'n honderd gezinnen, ook Oekraïense kinderen zijn er deze zomer voor het eerst bij. “Op school heeft mijn zoon een moeilijk jaar gehad door concentratieproblemen”, zegt Vicky. “Maar op vakantie kan hij zich echt eens uitleven. Hij komt altijd als een ander mens terug.”

Voor haar dochter zit een reis deze zomer er niet in: met haar veertien lentes is ze te oud voor het doelpubliek van de organisatie. “Ze vindt dat erg jammer, maar we proberen er het beste van te maken. Ik probeer met haar andere dingen te doen, zoals met de brommer naar de markt gaan.” 

Cindy vertrekt volgende week dan weer met Iedereen Verdient Vakantie naar haar vertrouwde bestemming: de kust. “We proberen telkens iets anders te bezoeken, maar op den duur weet je natuurlijk wel alles zijn.” Ze hoopt dat ze in een toekomstige zomer eens tot in het buitenland geraken. “Naar een ander land gaan, een andere cultuur leren kennen, dat lijkt me het echte vakantiegevoel. Maar dat zit er voorlopig niet in.”